اشتغال و بیکاری (۲ ) / علی رحیم پور ، دکترای اقتصاد

اختصاصی همای گیلان: طبق جدول فوق ؛ فقط “چهار و نیم درصد اشتغال کشاورزی در ” نقاط شهری” است و آن هم برخاسته از این واقعیت است که در شهرهای جدید و کوچک، در قلمرو شهری، هنوز زمین های کشاورزی وجود دارد که نتوانسته اند ” تغییر کاربری”دهند و زیر پوشش ساختمان سازی و ویلا سازی روند! اشتغال بخش صنعت، ۳۴درصد در نقاط شهری است که اولا؛ شهرها نسبت به روستاها متمرکز ترند، بنابراین هزینه تولید کمتر است و نشان از قدیمی بودن صنعتی است که در نقاط شهری می باشد. ۲۸ درصد خوشبختانه در نقاط روستایی است که چند واقعیت را در درون خود به ما نشان می دهد.

۱) قیمت زمین و نیروی کار در روستاها ارزانتر است. صنایع شیر و لبنیات و سیمان، سنگ، آهک و آجر باید نزدیکترین نقطه به محل مواد اولیه باشد تا هزینه پالایش و پخت کمترین باشد. بزرگترین ایراد وجود صنایع در نقاط روستایی، نامناسب بودن راههای آن و افزایش هزینه آمد و شد به نقاط روستایی است.
بزرگترین ویژگی روستاها نیز این است که آلودگی بدست آمده از این صنایع در فضای پهناور روستاها، زیان های زیست محیطی و انسانی بسیار کمتری دارد. توسعه صنایع در نقاط روستایی، تولد شهرک های صنعتی و آینده ای خوشایند را در پی خواهد داشت. اشتغال خدمات ۵۲ درصدی بیشتر در کلان شهر هایی همانند: تهران، مشهد، تبریز، اصفهان، کرج، شیراز، قم، اهواز، کرمانشاه و رشت که اجتماعا ؛ ۲۲میلیون نفر را در خود جای داده اند، می باشد ! اشتغال خدمات در جمعیت ۲۰ میلیونی روستاها؛ معادل ۲۵ درصد است و این با توجه به گستردگی روستاها و پراکندگی جمعیت و نبودن آپارتمان های بلند مرتبه، خطوط تاکسیرانی، مهمانپذیر، سینما، بیمارستان و درمانگاه و پایین بودن درآمد خانوارها؛ امری بدیهی است و سبب می شود که رشد خدماتش ناچیز باشد.
نتیجه: رکود شدید در اقتصاد ایران به علت واردات بیرویه (قاچاقی و قانونی ) و مصرفی و کمبود وارادات کالاهای سرمایه ای، سبب بیکاری، بویژه در دامنه سنی ۱۵تا ۲۹ساله شده است و از اینرو، بیکاری، بیداد می کند و در سال های آتی، با رشد دانش آموختگی، بیکاری بحرانی تر نیز خواهد شد. سهم اشتغال بخش کشاورزی روز بروز کوچک و کوچک تر خواهد شد. بخش کشاورزی به علت کم آبی در ۱۷ استان و آب کافی در ۱۴ استان و مشکلاتی مانند: رشد دانش آموختگی، بالاتر رفتن سن کشاورزان شاغل و نبود نیروهای جایگزین کافی، واردات بیرویه کالاهای استراتژیک (برنج ، گندم ، ذرت و جو )، باور نداشتن دولتمردان به استراتژی توسعه کشاورزی، تغییر کاربری زمین های حاصل خیز به ویلا سازی توسط سرمایه داران، نبود بهداشت و درمان اولیه در روستاها و وجود قانون ارث و به دنبال آن کوچک تر شدن سهم بازماندگان، اجتماعا؛ سبب کوچ ناخواسته مردمان به کلانشهر ها می شوند.
اشتغال بخش صنعت به علت؛ رشد ۳۰۰ درصدی قیمت دلار در ۴ سال گذشته ، واردات ۲۵ میلیارد دلاری قاچاق سالانه، تحریم فناوری های پیشرفته توسط بیگانگان، اخراج کارگران ،فرسودگی صنایع موجود و کاهش بهره وری نیروی کار، روزبروز کم و کمتر شده است.
بنابراین مردمان شاغل رانده شده از سوی بخش های کشاورزی و صنعتی؛ لاجرم؛ روی آورده اند به بخش خدمات ! از اینرو ، دلالی و به قول دکتر شاکری “نامولد”از طریق قاچاقی و قانونی، از شش گوشه جهان و بیشتر از چین و هند و ترکیه و کره جنوبی با کشتی و هواپیما و کامیون های آن کشور ها تا دور ترین نقطه ایران فرستاده می شوند.

/ علی رحیم پور