اوکراین؛ تقابل قدرت طلبی قدرت ها

اختصاصی همای خبر/اوکراین؛ تقابل قدرت طلبی قدرت ها

اوکراین عمق استراتژیک روسیه است؛

از زمان استقلال اوکراین در سال ۱۹۹۱ تا به امروز تحـولات زیـادی در ایـن کـشور روی داده است و اوکراین را به یکی از کانون های مهم بحران و اصطکاک منافع قـدرت هـای بـزرگ تبدیل نموده است.

خبر لشکرکشی روسیه به مرزهای اوکراین و جنگ به تیتر اصلی رسانه ها در تمام جهان تبدیل شده است. در ابتدا طبق برآوردها، پوتین حدود ۱۵۰ هزار نیرو را در مرز کشورش مستقر و همان طور که سازمان‌های اطلاعاتی اعلام کرده‌ بودند که احتمالا روسیه به زودی به اوکراین حمله می‌کند و این طور هم شد. بنابراین بعد از مدت‌ها آرامش در اروپا، سایه جنگ بار دیگر قاره سبز را تهدید می‌کند و با ورود قوای سه گانه روسیه یک حمله همه جانبه علیه اوکراین شکل پذیرفت.
همچنین استقلال مناطق خودمختار دونتسک و لوهانسک در همین راستا از سوی روسیه انجام شده بود.

این بحران اوکراین را نتیجه اقدامات تهـاجمی غرب علیه روسیه و برداشت های تهدیدآمیز روسیه از رفتارهای غرب میدانم. روسیه بیش از دو دهه را به مشاهده گسترش ناتو به شرق و استقرار سیستم دفاع موشکی بالستیک از سوی آمریکا و متحدان اروپایی بدون توجه کامل به شکایات و منـافع روسـیه… سـپری کرد، اما هر متخصص علم سیاست و ژئوپلیتیک واقع گرایی می تواند بگوید که روسیه این تحولات را به عنوان چالش امنیتی درازمدت قلمداد می کند.

تداوم نفوذ غرب و آمریکا در اوکراین تهدیدی جـدی بـرای امنیـت روسـیه اسـت. انقـلاب
نارنجی سال ۲۰۰۴ اوکراین جلوهایی از تقابل منافع روسیه و غرب و در راس آن آمریکا را بـه نمایش گذاشت. روسیه همواره سعی کرده اسـت از طریـق مجـازات هـای اقتـصادی و اقـدامات تهدیدآمیز، دولت اوکراین به را تغییر سیاست های نزدیکی به غرب وادار نماید.

نگاه ژئوپلیتیک رهبران کرملین در تنظیم سیاسـت خـارجی در کنـار اهمیت ژئوپلیتیک اوکراین باعث شـده اسـت کـه اوکـراین بـرای روس هـا اهمیـت اسـتراتژیک داشـته باشـد. مـسکو اوکـراین را بـه عنـوان عنـصر کلیـدی در طـرح هـای ژئوپلیتیـک خـود می نگرد.
برای روسیه مفهوم ملت و قلمرو همیشه منطبـق بـا مرزهـای آن
نبوده است، بلکه تا مرزهای زمان شوروی سابق امتداد دارد.

یقینا اوکراین عمـق اسـتراتژیک روسیه است.

اهمیت ژئوپلیتیک اوکراین به عنوان دومین کشور بزرگ اروپایی به حدی است که بـدون آن روسیه فقط یک قدرت آسیایی خواهد بود! اوکراین دروازه اصلی غـرب بـه روسـیه و بـرعکس می باشد. آقای برژینسکی معتقد می باشد که با وجود اوکراین روسیه تـوان امپراطـوری شـدن در منطقـه
اوراسیا را بدست خواهد آورد. بدون حضور اوکراین و شاهراه عبوری انرژی روسیه
به غرب تلاش های روسیه فاقد نفوذ و تاثیر ژئوپلیتیک خواهد بود. طبق آخرین آمارها اوکراین محل ترانزیـت بیش از ۸۰
درصد گاز وارداتی اروپا از روسیه می باشد. موقعیت ژئوپلیتیک، ژئواستراتژیک و ژئواکونومیک اوکراین طوری است که روسیه و غرب هر کدام به دنبال افزایش نفوذ خود و کـاهش نفـوذ طرف مقابل در این کشور می باشند.

آقای الکـساندر دوگـین از تئوریسن های صاحب نفوذ روسیه، مخالف پراکنده شدن اقوام اسـلاو در مرزهـای مخـالف مـی باشـد. ایشان ضـمن
مخالف با مرزهای تصنعی فعلی خواهان تشکیل امپراطوری روس در حوزه اوراسـیا مـی باشـد.بر طبق این نظریه، نژاد و ملت، خون، جغرافیا و دولت مقدس روس_اسـلاو، “گوشـت و خـون ” ایـن امپراطـوری مورد نظر آنها می باشند.

بنابراین در تحلیـل اقـدامات کـرملین می توان از منطق ناامنی تاریخی روس ها بهره گرفت. براساس این دیدگاه، روس ها اقـدامات خـود در
حوزه اوراسیا را دارای ماهیت تدافعی عنوان می کننـد. یعنی ذهنیت تاریخی تأثیر فراوانی در محتوا بخشیدن به هویت ملی و جهت دادن به سیاست خارجی روسـیه دارد.
در جریان الحاق شبه جزیره کریمه در سال ۲۰۱۴ میلادی نیز می توان دلایلی از جمله موقعیت استراتژیکی و ژئوپلیتیکی آن را برشمارد که تسلط بر آن باعث سلطه در دریای سیاه می شود، کریمه محل استقرار ناوگان دریای سیاه روسیه بود و در این میان بندر سواستوپل بسیار حیاتی برای روسیه قلمداد می شد و در دکترین دریایی فدراسیون روسیه بر اهمیت این بندر بعنوان مهمترین بندر آب گرم آنها تاکید شده است. همچنین سواستوپل امکان دسترسی سریع روسیه به مدیترانه شرقی و حوضه بالکان و خاورمیانه را فراهم میکند.

بنابراین امروز این تجاوز به خاک اوکراین در واکنش به تلاش برای عضویت آنها در سازمان پیمان آتلانتیک شمالی(ناتو) بوده است. اضافه می نمایم زلنسکی رئیس جمهور کنونی اوکراین یک هنرپیشه و فاقد تخصص اکادمیک در علم سیاست و علوم مرتبط با کشورداری است و این مسئله نیز بی تاثیر در این بحران ها نبوده است. کشورهایی که نقش حائل بین قدرت ها دارند باید یک سیاست موازنه هوشمندانه اتخاذ نمایند.
در پی این جنگ، علی رغم افزایش قیمت نفت به بالای ۱۰۰ دلار، روسیه درآمدهای زیادی را خواهد داشت اما تحریم های امریکا و غرب و همپیمانان آنها نیز قابل تامل خواهد بود. روسیه امروز وضعیت اقتصادی چندان مطلوبی ندارد و تولید ناخالص داخلی آنها از ۲/۳ تریلیون دلار در سال ۲۰۱۳ به ۱/۵۰ تریلیون دلار در سال ۲۰۲۰ رسیده است. همچنین آنها روزانه ۱۱ میلیون بشکه تولید و ۵ میلیون بشکه را صادر می کنند. این بحران پیش آمده باعث شوک قیمت انرژی در اروپا شده که روز به روز قیمت حامل های انرژی در این قاره سبز افزایش می یابد. طبق گزارش ها حدود ۳۸ درصد گاز اروپا از روسیه تامین می شود. و این یک اهرم قوی برای روس ها است و از طرفی تحریم روسیه برای اروپا را با مشکل مواجه می کند. علاوه بر این تورم در کل جهان بی سابقه و نزدیک به دو رقمی است و هرگونه تحریم بر علیه روسیه قیمت های انرژی را بیش از پیش رکورد بزند و اقتصاد کل دنیا شکننده تر شود.

در این میان ایران باید هوشمندانه و عاقلانه موضع گیری نماید و حتی باید از کارت مسکو در مقابل غرب بازی کند و با کمک قطر و ترکیه بتواند در انتقال انرژی به اروپا از حالت انفعال و انزوا خارج شود.
با توجه به سفر آیت الله رئیسی به قطر و روابط حسنه می توان به همکاری ها در بخش مشترک انرژی و افزایش سوآپ و انتقال آن با کمک قطر امیدوار بوده و سریعا در این برهه زمانی تصمیمات بر پایه منافع ملی را اتخاذ کنیم.

“صابر صلاح کار” / پژوهشگر مسائل سیاسی و ژئوپلیتیک

با کانال همای خبر همراه باشید.

http://homaygilanir