پایگاه خبری و تحلیلی همای خبر پایگاه خبری و تحلیلی همای خبر|پایگاه خبری و تحلیلی همای گیلان|پایگاه خبری و تحلیلی استان گیلان|اخبار گیلان| اخبار روز گیلان | خبرهای گیلان| با اخبار گیلان همراه شوید|
دوره ی رضا شاه(۱)
[۱۲۵۶آلاشت -۱۳۲۳ژوهانسبورگ]
اختصاصی همای گیلان: گفتگوی بین رضاخان و آیرونساید و سیّد ضیاالدّین طباطبایی؛ سبب شکل گیری کودتای۳ اسفند ماه ۱۲۹۹خورشیدی شد.
[حسین مکّی؛تاریخ بیست ساله ی ایران ،۱۳۶۳] .
“آیرونساید در خاطرات ِخود می نویسد که او طی دوره‌ای که از اردوی قزاق ها بازدید می کرد به این نتیجه می رسد که”رضاخان ِمُسلمان؛ بهترین است”.
[مسعود بهنود، کُشته شدگان بر سر قدرت، صص۵۳۸- ۵۳۵].
ارتش نوین رضاشاه، سبب شد که اَمنیّت به کشور باز گردد. سیّد حسن مُدرّس و دکتر مُحمّد مُصدّق، رضا شاه را برای بازگرداندن امنیت به کشور ستودند.
[حُسین مَکّی تاریخ بیست ساله ی ایران۱۳۶۳].
در غیاب ِاحمد شاه[سفر به فرنگ]عوامل رضا شاه، اندیشه ی اِلغای سلطنت و رئیس جمهور شدن”سردار سپه” را پیش آوردند.اما تغییر حکومت به جمهوری با مخالفت روشنفکران و روحانیونی چون مَلِک الشُعرای بَهار و سیّد حَسَن مُدرّس روبرو شد[همان، ص۱۲۱].
پافشاری احمد‌شاه به سلطنت ِمشروطه راه را برای تغییر سلطنت از قاجاریه به پهلوی هموار نمود [همان ،ص۱۲۴] .
[چون در قانون ِاساسی مَشروطه، نقش شاه مانند کشورهای انگلیس و سوئد؛ تشریفاتی بود].
سرنوشت ِانتخابات ِمجلس ِ چهارم شورای ملی در سال۱۳۰۲در دستان رضاخان بود .
بنابراین از ۸۵ نماینده ی حاضر در مجلس؛ ۵ نفر مجلس را ترک کردند.
مجلس شورای ملی به نام ِسعادت ِملّت ِایران، انقراض سلسله ی قاجاریه را اعلام و حکومت موقّتی را در حدود قانون اساسی و قوانین موضوعه مملکتی؛ به شخص رضاخان پهلوی واگذار می نماید .
مجلس موسسان در۲۱ آذر ماه۱۳۰۴خورشیدی؛ سلطنت را به آقا رضا پهلوی واگذار کرد. افرادی مانند”سیّدابوالقاسم کاشانی”به عنوان نماینده ی مجلس؛ نُطق ِپرشوری در مدح ِرضاشاه کردند. رضا خان پهلوی در ۲۴آذر ماه۱۳۰۴در مجلس موسسان حاضر شد و با سوگند به قرآن به عنوان سردودمان پهلوی؛ وظایف پادشاهی را به عهده گرفت.
دکتر مُحمّد مصدق و سیّد حسن مُدرّس؛ با اینکه مُنکِرِ نقش ِرضاشاه در ایجاد نظم‌نبودند، استدلالشان چنین بود که پادشاه ِمشروطه؛ اختیار حقوقی کشورداری را ندارد بلکه این اختیار یکسره به نخست وزیر داده شده است.
حیف است که سردارسپه به عنوان”خنثی”و همچون پادشاه ِ مشروطه تبدیل شود. زیرا چنان که بخواهد همچنان بر مصدر امور باقی بماند ناچار به ورطه ی دیکتاتوری خواهد افتاد.
[مذاکرات مجلسین، نقل از تاریخ بیست ساله ایران، حُسین ِ مَکّی]
پادشاهی رضا شاه، ایجادگر ِنظم نوین بود. روزنامه های مستقل را بست. مصونیت پارلمانی را از نمایندگان گرفت و احزاب سیاسی را از بین برد. سیّد حسن مُدرّس و شاعرانی مانند فرّخی یزدی، عارف قزوینی، میرزاده عشقی را به شهادت رساند.
غائله ی مسجد گوهر شاد را آفرید.
کشف ِحجاب را اجباری ساخت.
با تبدیل مجلس به نهادی تشریفاتی؛ وزرای دلخواه را تعیین می کرد .
زمین های حاصلخیز مازندران را به نفع ِخود مُصادره کرد.
[آبراهامیان، یرواند، ایران بین دو انقلاب، نشر نی،۱۳۷۷]
تنها سفر خارجی رضا شاه به ترکیه بود در۱۳۱۳ خورشیدی که تحت تاثیر مُصطفی کّمال پاشا [ آتا ترک]قرار گرفت و با دیدن زنان بی حجاب ِ تُرک که همانند مردان در صنعت کار می کردند؛ به فکر کشف ِحجاب زنان افتاد.
[مهدی صلاح، کشف حجاب و واکنش ها۱۳۸۴]
اقدامات رضاشاه[۱۳۲۰-۱۳۱۶]
۱)ساخت راه آهن سراسری۱۵۵۰کیلومتری.
[برخی این راه آهن را؛استعماری یا نظامی می دانند که روسیه و انگلیس را به هم وصل کرده است!]
بنظر می رسد اگر راه آهن از دشت جنوب ِ کشور به شیراز،اصفهان،تهران،قزوین،رشت،رامسر و خط کناره به بندر تُرکَمَن می رسید،بسیار کم هزینه ترومفیدتر بود.سوراخ کردن متعدد کوه[تونل]ها؛هیچ توجیه اقتصادی نداشته است.
چرا چنین شد؟!
نفرت از مردم ِگیلان و میرزا کوچک خان!
این راه آهن از بندرتُرکَمَن(شاه)، ساری، تهران، قم، اراک، اندیمشک، اهواز، بندرامام‌خمینی(شاهپور)گُذَر کرده است! و شهرهای کم و کوچکی را؛ پوشش داده است.
۲)ساخت دانشگاه تهران.
۳)ساخت خیابان ولیعصر ِ تهران.
۴)متحدالشکل کردن لباس مردان.
۵)کشف ِحجاب ِاجباری.
۶)تهیه و تصویب نخستین قانون مدنی ایران. [حذف ِروحانیون از جایگاه ِقضا]
۷)بنیانگذاری ثبت احوال و نام و خانوادگی.
۸)بنیانگذاری ثبت ِاسناد.
۹)لغوکاپیتولاسیون.
۱۰)راهسازی در کُلّ ِکشور
[ساخت جاده هراز و چالوس؛ توجیه اقتصادی نداشته!چون از جاهای کم جمعیت و کوه ها گذشته است].
۱۱)تصویب ِقانون نظام ِوظیفه.
۱۲)ایجاد بانک های سپه، ملّی، کشاورزی، بیمه، رادیو ایران، خبرگزاری پارس.
۱۳)ایجاد فرهنگستان ایران .
۱۴)تغییر ِتقویم قمری به خورشیدی.
۱۵)تغییر نام کشوراز”پرشیا”به”ایران”.
۱۶)بازسازی آثار تاریخی .
۱۷)ایجاد نخستین موزه ایران باستان .
۱۸)حفظ یکپارچگی ایران .
۱۹)ساخت فرودگاه مهر آباد .
۲۰)به زیر پا نهادن ِقانون اساسی مشروطه و رواج ِ دیکتاتوری محض.
رضا شاه در ۲۵ شهریور ۱۳۲۰ به آفریقا تبعید شد .
