همای گیلان:آخرین نمونه از توهین به رهبر نهضت اسلامی جنگل توسط کسی رقم خورد که رهبری گروهی به نام «نهضت آزادی» را به عهده دارد. ابراهیم یزدی، که از سوابق مشکوک و خیانت باری در نهضت امام خمینی(ره) برخوردار است، این روزها در آخرین روزهای زندگی سیاسی اش، توهین به شخصیت های دینی و ملی را در دستور کار دارد.

توهین به اسطوره هائی که نام شان با هویت مردمان یک سرزمین گره خورده است، در هر حالتی و با هر شکلی غیرقابل پذیرش و در برخی موارد تنفر برانگیز است. حال اگر این اسطوره علاوه بر کاریزمای میهنی، از یک وجهه دینی نیز برخوردار باشد، هیچ مردمی را نمی یابید که در مقابل وهن چنین شخصیتی خاموش بنشینند.

میرزا کوچک جنگلی، روحانی مجاهد گیلانی یکی از همین شخصیت هاست که نام و یادش از ذهن و زبان گیلانیان، ایرانیان و بلکه همه آزادگان در جبهه مستضعفین، نمی افتد. میرزا در دورانی که ایرانی ها در هجوم گرگ منشانه استعمارگرانی از غرب و شرق عالم بی پناه مانده بود، در دورانی که روشنفکرانِ متمایل به یکی از دو ابرقدرت استعماری شرق و غرب حیثیت ملی و دینی را به ثمن بخس فروخته بودند و حاصلش شده بود مشتی قرارداد ننگین استعماری، ندای شرافت سرداد، فریاد آزادی و آرمانخواهی بلند کرد، هل من ناصر گفت و جوانمردانی از سراسر ایران لبیک گفتند به دعوتش. وقتی که مذاکره و روشنگری و روش های نرم جواب نداد، اسلحه به دست گرفت و به دل جنگل زد. حرکت منحصر به فرد میرزا و یارانش، طولانی ترین نهضت اسلامی تاریخ معاصر –پیش از نهضت امام خمینی- را رقم زد و نام او را در تاریخ ایران ماندگار کرد. بزرگی نام و شخصیت میرزا و محبوبیت ملی اش موجب آن شد که در همه برهه های تاریخی، اصلاح طلبان غیردینی یا در مصادره نهضت و نامِ او به طمع افتند و یا به نفی اصالت نهضتش یا ترور شخصیتش دست زنند! بررسی مصادیق این دو رویه انحرافی در تحلیل نهضت جنگل، مصادیق تاریخی پرشماری را به دست خواهد داد که از حوصله این نوشتار خارج است. جریان تحریف‌گر تاریخ نهضت جنگل، حجم انبوهی از اهل قلم را شامل است که نویسندگانی از کشورهای غربی خصوصا انگلیسی، گرفته تا برخی غرب اندیشان، دگراندیشان یا چپهای ایرانی، را در بر می گیرد.

در این میان می توان از کسانی چون شیخ محمدباقر شریعت گیلانی، جعفر شاهید، حبیب الله نوبخت، احمد احرار، مصطفی شعاعیان، خسرو شاکری، شاپور رواسانی، افشین پرتو و حتی محمدرضا شاه پهلوی نام برد که در زمره این تحریف‌گران قرار دارند و با حربه دروغ گویی و اتهام زنی، چهره پاک و محبوب میرزا را مخدوش کنند.

بی گمان مهم ترین عاملی که دشمنانِ دوست نمای میرزا را به ترور شخصیت وی می کشاند، پر رنگ بودن جنبه های دینی در نهضت و شخصیت میرزاست. این مسئله نیز گذشته از غرض ورزی تاریخی با مبانی و شخصیت های دینی، ریشه در حسادتی تاریخی دارد؛ چه اینکه جریان های به ظاهر تغییرطلب، که نامِ مصلحانِ اجتماعی را به مَجاز بر خود نهاده اند، وقتی نتوانند کار برجسته ای را در جهت اصلاحات اجتماعی یا شکل دهی نهضت های سیاسی، به سرانجام رسانند، در مقام مقایسه نوعا دو راه بیشتر ندارند؛ یا باید حرکت های اصیل و فراگیر گذشته را به نفع خود مصادره کنند، یا اگر نتوانستند، دست به تخریب، تحریف و ترور شخصیتی بزنند. این همه موجب آن شده است که اتفاقات تلخی در مواجهه با نهضت اصیل میرزا رقم بخورد که ذائقه تاریخی نخبگانی و مردمی در زادگاه میرزا را تلخ کرده است.

آخرین نمونه از توهین به رهبر نهضت اسلامی جنگل توسط کسی رقم خورد که رهبری گروهی به نام «نهضت آزادی» را به عهده دارد. ابراهیم یزدی، که از سوابق مشکوک و خیانت باری در نهضت امام خمینی(ره) برخوردار است، این روزها در آخرین روزهای زندگی سیاسی اش، آخرین توهین ها به شخصیت های دینی و ملی را در دستور کار دارد. بی گمان، پرداختن به مدعاهای واهی وی نسبت به چهره های معاصر – در طیف های مختلف از طالقانی و مطهری و منتظری گرفته، تا بازرگان و قطب زاده و دیگران- نه موضوع این نوشتار است و نه در حوصله این وجیزه می گنجد ولی نمی توان از اظهار نظر موهن وی نسبت به میرزای بزرگ، این قهرمان ملی و دینی گیلانیان، گذشت. باشد که مجامع نخبگانی –با طیف بندی های متنوع فکری- نسبت به پاسداشت اسطوره های خویش اهتمام به خرج دهند.

یزدی در مصاحبه ای با ماهنامه «اندیشه پویا»، ضمن بررسی اجمالی برخی از شخصیت های تاریخ معاصر، پس از ذکر نام میرزا در ردیف مصلحان بزرگ معاصر که وی در روزگاری به آنها علاقمند بوده است، میرزا را فردی «ساده اندیش» معرفی می نماید. او چنین می گوید: «از شخصیت ها، میرزا کوچک خان جنگلی برایم شخصیت خاصی بود، اما وقتی خوب خواندم دیدم عجب مرد ساده اندیشی بوده است.»[۱]

بررسی سیره سیاسی میرزا کوچک خان، و بازخوانی نهضت تحت امر وی، چنین مدعاهای واهی را مستنداً مردود می دارد. پرهیز جدی میرزا از همنوائی با قدرت های استعماری انگلیس و روس، دست رد به دعوت دروغین آنان، پرهیز از نزاع مستقیم با دولت مرکزی و اندیشه تجزیه طلبی، وفاداری به آرمانهای دینی، شناخت خط انحرافی در نهضت جنگل و اعلام برائت از کودتاگرانِ مزدور –مثل احسان الله خان و سردار محیی …-، بذل مجاهدت مستمر در راه خدمت به محرومین و مستضعفین –که نمونه بارز آن رساندن غله به مردم گرسنه تهران در روزگارِ قحطی انگلیسی است[۲]-، مهم ترین سرفصل های زندگی سیاسی میرزا را نشان می دهد. حال باید از ابراهیم یزدی پرسید، کدام یک از این سرفصل ها را می توان در ۶۰ سال فعالیت سیاسی مشکوک شما مشاهده کرد! و دیگر آنکه اگر رقم زدن آنهمه حماسه که نام میرزا را جاودانه کرده است، محصول «ساده اندیشی» است، چه بهتر که امثال او، هم متصف به همین وصف قرار گیرند تا نامشان در کنار بزرگانی مثل میرزا قرار گیرد نه آنکه همیشه از سوی محققین و قاطبه مردم مسلمان ایران، مورد تردید و متهم به تاریخ سازی و خیانت باشند!

گفتنی است که دکتر ابراهیم یزدی در زمان جنگ تحمیلی، از کسانی بود که علیه دولت و مجلس و ساختار قضایی و حتی علیه امام خمینی (ره) به فعالیت پرداخته و اقدامات ایشان را مورد خدشه قرار می دادند و در راه سلطه یافتن آمریکا بر ملت ایران تمام تلاش‌شان را انجام دادند. در زمان دولت موقت بازرگان، یزدی وزارت امور خارجه را بر عهده داشت و کارنامه عملکرد او در سایر اعضای نهضت آزادی در دولت موقت به قدری سیاه بود که امام خمینی از آن دوره به تلخی یاد کرده و فرمودند:

«اگر خداى متعال عنایت نفرموده بود و مدتى در حکومت موقت باقى مانده بودند ملت‌هاى مظلوم به ویژه ملت عزیز ما، اکنون در زیر چنگال امریکا و مستشاران او دست و پا مى ‏زدند و اسلام عزیز چنان سیلى از این ستمکاران مى ‏خورد که قرن‌ها سر بلند نمى ‏کرد.»[۳]

البته توهین شخصی با چنین سابقه ای به میرزاکوچک نه تنها باعث بی آبرویی میرزاکوچک نشده بلکه اگر این افراد از میرزا و نهضت اسلامی جنگل تعریف کنند باعث بدنامی او می شوند.

———————————

پاورقی ها:

[۱] . ماهنامه اندیشه پویا، ش۳۳، بهمن۱۳۹۴، «به شاه گفتم لباس های تان را عوض کنید؛ یک فنجان اسپرسو در شهر کتاب مرکزی با ابراهیم یزدی»، ص۲۲٫

[۲] . سردار جنگل، ص۱۰۳و۱۵۵-۱۵۷٫

[۳] . صحیفه امام، ج‏۲۰، ص۴۸۱٫ برای دیدن بخشی از اقدامات سوء نهضت آزادی رجوع کنید به صحیفه امام، ج۱۴، ص۴۴۸-/

رامتین کریمی شنبه بازاری