دگردیسی فکری جلال ال احمد: خسی در میقات/ سهیلا قربانی کسبخی

اختصاصی همای گیلان: جلال آل احمد در یازدهم آذر ۱۳۰۲ ش ، در تهران و در خانواده روحانی به دنیا امد. در طول عمر پر بار ۴۶ ساله ی خود مشاغل گوناگونی داشت، نویسندگی ، روزنامه نگاری، مدیریت نشریات ، مسئولیت حزبی ، تدریس و…
اما می توان ان همه مشاغل را در دو بستر :سیاسی و فرهنگی جمع کرد. به کشورهای متعددی در قاره های اروپا و شوروی ، عراق و اسرائیل مسافرت کرد و با دوستان فراوانی ار ان کشورها مکاتباتی داشت که در جلد اول (نامه های جلال ال احمد) منتشر شد. او به دلیل سرماخوردگی ناشی از سخت گیری های پدر در دوران کودکی و نوجوانی از تفکر دینی دست کشید و دگراندیش شد و در سال (۱۳۲۳ ش) به عضویت حزب توده در امد . ۳ سال بعد جز نخستین گروه، انشعابیون از حزب به شمار رفت. در دهه ی اخرعمرش به پالایش اندیشگانی و روحی خود پرداخت و در سال ۱۳۴۳ش به زیارت خاته خدا رفت و کتاب خسی در میقات(۱۳۴۵ش) محصول ان دگردیسی است.
این کتاب را میتوان از دو جهت مورد توجه قرار داد :۱- از نظر خط فکری او که ناشی از سرخوردگی از فرهنگ غربی و بازگشت به فرهنگ غنی سنتی بومی و اسلامی است.شاید بتوان گفت خسی در میقات قصیده ای است در رثای فرهنگ مرده خانوادگی مان در برابر ازدحام عظمت تکنیک صنعت و ماشین غرب.
۲- نثر استوار جلال که از کتاب غربزدگی شکوفا شده بود در خسی در میقات به اوج شکوفایی رسید . کتاب گرچه سفرنامه حج است ، اما یکی از نمونه های برجسته ی گزارش نویسی ادبی در ادبیات معاصر به شمار می رود و چه خوش گفته بود :
((یک قبیله وهابی ،صاحب اراضی نفت خیز و حالا پرده دار کعبه توبه طفیل کمپانی ارانکو هاشمی ها را اخراج کرد و اکنون فقط لوله گان نفتی و دیگر هیچ.))

سهیلا قربانی کسبخی