رابطه مدیریت نوین روستایی با توسعه روستایی /محمدعباسی کارشناس ارشد مهندسی و مدیریت ساخت

اختصاصی همای گیلان:مدیریت مهمترین عامل درحیات، رشدوبالندگی یامرگ یک جامعه است وروندحرکت ازوضع موجودبه سوی وضع مطلوب راکنترل می کند. روستاهابه منزله مکان هایی خاص باشیوه زندگی وفعالیت هایی متفاوت نسبت به شهرهانیازمندالگوی مدیریتی مجزاومنطبق باشرایط اقتصادی، اجتماعی وبوم شناختی حاکم برروستاهستند(رکن الدین افتخاری،۱۳۸۶).امروزه مدیریت روستایی سنتی بامشکلات عدیده ای روبه روست. به طوریکه باتوجه به تغییر شرایط ومقتضیات زمانی، دیگر ساختارسنتی مدیریت درمناطق روستایی قادربه حل مشکلات کنونی نیست. لذاضرورت مدیریت روستایی بارویکردنوین قابل تامل وبررسی است.به منظوربیان روشن این مبحث، شرح عناوین زیر، ضروری بنظرمی رسد.

توسعه روستایی
بانک جهانی برداشت زیرراازتوسعه روستایی دارد:”توسعه روستایی راهبردی است که به منظور بهبودزندگی اقتصادی واجتماعی گروه خاصی ازمردم(روستاییان فقیر)طراحی شده است، این فرآیندشامل بسط منافع توسعه درمیان فقیرترین اقشاری است که درمناطق روستایی درپی کسب معاش هستنداین گروه شامل کشاورزان خرده پا، خوش نشینان وکشاورزان بی زمین است”.
اهداف توسعه روستایی
هدف مدیریت روستایی دستیابی به توسعه و به دنبال آن توسعه پایدار روستایی است. پس مدیریت روستایی دارای نقاط مشترکی با اهداف توسعه روستایی وتوسعه پایدار است. این اهداف مشترک عبارتنداز:«تامین نیازهای اساسی، افزایش تولیدوامنیت غذایی، کاهش فقر، افزایش درآمد، حفظ محیط زیست، توسعه فرصت های شغلی، افزایش مشارکت و اعتماد به نفس»این اهداف مشترک مبتنی براصول بنیادی است که هیچ کشوری نمی تواندآنهارا نادیده بگیرد، یعنی برآینداین اصول واهداف بایدمنجر به عدالت-به ویژه عدالت مکانی شود(فیروزنیا و افتخاری،۱۳۸۲: ۱۴۳). بنابراین، هدف کلان مدیریت روستایی، حرکت برای رسیدن به وضعیت مطلوب بااستفاده ازتوان های بالقوه وبالفعل موجوددرروستاها، هم سوبابهبودوضعیت جامعه روستایی است(طالب،۱۳۷۵:ص ۶).
مدیریت روستایی
مدیریت روستایی علم”تلفیق و تنظیم عوامل مختلف طبیعی وانسانی، اقتصادی وغیره درجامعه روستایی”است(طالب،۱۳۷۵،۶). پارادایم جدید مدیریت روستایی درایران درمحورهای مدیریت زمین وتولید کشاورزی، مدیریت زیرساخت هاوخدمات زیربنایی، مدیریت مالی ونظام درآمد هزینه برای روستاها، مدیریت محیط زیست وتوسعه پایدار ومدیریت برای کاهش فقروعدالت اجتماعی قابل بررسیست.(قدیری معصوم و همکاران،۱۳۸۳).
تاریخچه مدیریت روستایی درایران
آغاز شناخت ده به عنوان یک واحددرتقسیمات سیاسی به دوران مشروطیت بازمی گردد. باتصویب قانون تشکیلات ایالات وولایات در سال ۱۲۸۵ هجری، ده به عنوان کوچک ترین واحد حکومتی پذیرفته شدو کدخدایان به نمایندگی مالکان روستا، درروستاها ایفای نقش می کردندوبه توصیه مالک در پاره ای امورمانند سربازگیری، سرشماری ها، اخذ مالیات وغیره درخدمت کارگزاران دولتی بودندودرهمین سال ها قوانین مربوط به امور مدیریت روستاها تغییرکردوقانون کدخدائی درسال ۱۳۱۴ و قانون عمران روستایی درسال ۱۳۱۶ به تصویب رسید. به طورکلی تا قبل ازاصلاحات ارضی در ایران، مالکان، مدیران و صاحبان اصلی روستا بشمارمی آمدندواداره امورروستاهارادردست داشتند(مزیتی،۱۳۷۷). دردوران پهلوی، دولت علی رغم آنکه تلاش می کردتانقشی درمدیریت روستاهامحسوب می شدند. بااجرای اصلاحات ارضی درسال ۱۳۴۰ که طی سه مرحله اجراگردید، اقتدارمالکان کاسته شدونیروهای دولتی درقالب سپاه بهداشت، انجمن ده، خانه انصاف وخانه فرهنگ روستایی درروستاها حضوریافتند وشرکت های تعاونی روستایی نیزجهت پرکردن خلامدیریت مالی که باکوتاه کردن دست مالکان درروستاهابوجود آمده بود، شکل گرفتند(مهدوی،۱۳۷۷). امامتاسفانه این نهادهابه جهات متعددنتوانستند، خلابوجود آمده ی ناشی ازعدم حضورمالک راجبران کنند.پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیزشوراهای روستایی بدون بازوی اجرایی تشکیل شدندوبرای حل مشکل ناشی ازعدم حضورمدیراجرایی درروستاها، خانه همیارودفترعمران روستایی بوجودآمدکه توفیق چندانی حاصل نکردومتعاقب آن، قانون تاسیس دهیاری خودکفادرسال ۱۳۷۷به تصویب رسید، تابتواندبه عنوان یک تشکیلات اجرایی درروستاهاایفای نقش نماید)۲۰۰۰.(Zaslow,
دهیاری ها
دهیاری ها به عنوان سازمان اصلی مدیریت روستایی، نقش مهم وتاثیرگذاری درتامین خدمات عمومی وبه سامان کردن زندگی روستایی دارد. این سازمان تعامل نزدیک وهمیشگی بازندگی مردم داردقانون تاسیس دهیاری هاخودکفا، دریک ماده و۳ تبصره، در۱۴/۰۷/۱۳۷۷ به تصویب مجلس شورای اسلامی وپس از۲ سال، درتاریخ ۲۱/۱۱/۱۳۸۰ دراساسنامه تشکیلات وسازمان دهیاری هابه تصویب رسید، این مقررات درکنارقانون تشکیلات شورای اسلامی کشوری، زمینه های قانونی لازم برای شکل گیری وتحقق نهادجدیدمهمی درجامعه روستایی کشور تکمیل شد. به طورکلی دهیاری سازمانی است که بخش هایی ازمدیریت محلی روستارابرعهده داردوظاهرانهادی مستقل است که به اتکای مشارکت های اهالی روستا، درچهارچوب مدیریت محلی فعالیت می کند(طالب،۱۳۷۶).
یافته نشان می دهدامروزه نوع مدیریت جامعه روستایی برای نیل به توسعه پایداراست که درآن محورتوسعه، انسان و روندآن به سوی پیشرفت وتعالی انسان جهت گیری شده است. بنابراین باتوجه به این واقعیتها روشن است، اگر توسعه برمبنای نیازمردم انجام شود، مناسبترخواهدبود. این امردرسطح محلی توسط دهیاری انجام می پذیرد. لذا راهبردهای زیربه دهیاران درجهت نیل به توسعه، پیشنهاد می شود:
– تشکیل تعاونی های مختلف ازجمله کشاورزی.
– تشکیل NGO های محلی جهت آموزش، فرهنگ سازی ، حفظ محیط زیست، کارآفرینی وغیره.
– بررسی وشناخت کمبودها، نیازهاو نارساییها وارایه راهکارو طرح پیشنهادی به مسئولین.
– تلاش درحفظ ونگهداری از بناهای تاریخی، ورزشی و گلزارشهدا.
– برگزاری جشنواره وهمایش های علمی- فرهنگی توسط دهیاری ها درجهت توسعه فرهنگ بومی.
– ایجاد اداره گردشگری روستایی درمحل دهیاری درروستاهای باقابلیت بالای گردشگری باهمکاری بخشداری‌ها وسازمان میراث فرهنگی صنایع دستی وگردشگری.
– توجه به اکو توریسم با هدف خارج نمودن روستاها از حالت انزوا،حفظ بافت کالبدی روستا، پرهیزازالحاق بیهوده به محدوده شهرها وحل شدن دربافت شهری.
– جلب مشارکت عمومی درحل وفصل مشکلات روستا وجذب کمکهای مردمی درجهت امورفرهنگی، دینی، ورزشی، عمرانی وغیره.
و تعامل وهمکاری بامسئولان دولتی وغیر دولتی درجهت توسعه روستا.
منبع:
Abbasi,M et al.(2016),” New Rural Management Relationship with rural development”, 2nd International Conference on Modern Research in Civil Engineering, Architectural & urban Development.Istanbul,Turkey.March 14. hiip://www.2cauconf.com