رسانه وداعش/ مسعودمرادپورگیلده (دانشجوی دکترای علوم سیاسی)

این گروه تروریستی در رسانه‌های جمعی پر مخاطب دارای صفحاتی هست که به طور هدفمندی از آنها استفاده کرده و به ارایه تفکرات افراطی خود می پردازد. به عنوان مثال آنها در توییتر و فیس بوک و اینستاگرام وتلگرام صفحاتی دارند که به پخش فیلم و عکس و ویدئوهایی از جنایات شنیع و سبوعانه خود می پردازند.جالب اینجاست که آنها حتی به تولید نرم افزار هم دست زدند، این نرم افزار قابلیت نصب بر روی گوشی‌های همراه را دارد و این امکان را به اعضای آن گروه و اندک حامیان آن می دهد تا در جریان آخرین اخبار و جنایات گروه تروریستی داعش قرار بگیرند.

در همان حال که آنها با پخش جنایات وحشیانه خود سعی در ایجاد ترس و وحشت در میان مردم را دارند، هدف دیگری را نیز توامان دنبال می کنند و آن فریب افکار عمومی از طریق ارایه تصویری مثبت از چهره خود است که در آن به پخش تصاویری از غذا دادن به حیوانات توسط اعضای داعش و یا نشان دادن آنها در حال خوردن شکلات و امثال آن می پردازند و یا با پخش چنین جملاتی توسط یکی از آنها که گفته بود: ” ما نیز مثل شما خانواده داریم، خواهر و برادر داریم، ما را مثل حیواناتی وحشی نشان ندهید! ” سعی در ارایه تصویری مطلوب از خود را دارند تا هم زمان که مخاطب از آنها به واسطه سفاکی‌ها و خون خواری‌هایشان می ترسد ، آنها را دوست هم داشته باشد.داعش برای شرح فعالیت‌های خود در عراق سایت‌های مختلفی ایجاد کرده است.برای مثال برای هر استانی یک حساب کاربری در توییتر دایر کرده و با ارایه پیام‌های خود از آنها به عنوان یک تریبون استفاده می کند.

توئیتر را می توان مهم ترین ابزار رسانه‌ای داعش دانست. جالب آن جا است که داعشی‌ها در توئیتر ابتدا به زبان انگلیسی و در حجمی بسیار کمتر از آن به زبان عربی اقدام به ارسال توئیت‌های خود می‌کنند و البته هر حساب کاربری توئیتر که در خدمتشان است مدتی به ارسال اخبار ادامه داده و سپس به صورتی ناگهانی از کار می‌افتد، در حالی که با پایان یافتن عمر یک حساب کاربری داعشی در توئیتر، یک حساب دیگر فعال می‌شود.تحقیقات نشان داده که کاربران فعال گروه داعش، بیشتر با چندین نام کاربری تقریبا مشابه وارد توئیتر می‌شوند و در صورت بسته شدن یکی از حساب‌های کاربری، بلافاصله حساب کاربری دیگری را فعال می‌کنند.توئیتر این امکان را دارد که اخبار را با سرعت بسیار زیادی منتشر کرده و نیز به تمامی رسانه‌های خارجی دسترسی دارد. هم چنین با توجه به آن که مخاطبان داعش بیش تر آمریکایی‌ها و انگلیسی‌ها هستند که در توئیتر بیش از سایر شبکه‌های اجتماعی فعالیت دارند، توئیترشرایط مناسب تری را برای تروریست‌ها فراهم آورده است.داعش هم چنین برای جذب نیروی بیشتر، یک بازی ویدیویی ساخته که در آن بازی هدف بازی کننده، نابودی نیروهای عراقی و آمریکایی است.در این بازی، صدای اعضای داعش شنیده می‌شود که تکیه کلام شخصیت‌های آن فریاد الله اکبر است و همچنین، مخالفان خود را سلاخی می‌کنند و سر می برند! هم چنین مفاهیم به اصطلاح جهاد و ایثار در سراسر بازی، حاکم است!

داعشی‌ها به تازگی یک نرم افزار موبایل با نام «فجر البشائر» تولید کردند. این برنامه به زبان عربی‌ بوده و ‌قابلیت نصب بر ‌روی گوشی‌های هوشمند و سیستم عامل اندروید، را دارد. این نرم افزار به صورت خودکار کاربر را از آخرین اخبار مربوط به داعش آگاه می کند. هم چنین با استفاده از آن، افراد می توانند سیستم آنتی اسپم توئیتر را دور بزنند و امکان فرستادن انبوه اطلاعات را برای دیگر کاربران داشته باشند.

از جمله اهدافی که تروریست‌های تکفیری از حضور گسترده و حساب شده خود در فضای مجازی دنبال می کنند می توان به موارد ذیل اشاره نمود :

– ایجاد رعب و وحشت در میان مردم عادی و مخالفان خود

– تضعیف روحیه طرف مقابل به واسطه بزرگ‌نمایی خود و پیروزی‌هایش

– تلقین شکست ناپذیری این گروه (هیبت پوشالی)

– القای این مطلب که این گروه، بازیگری تاثیر گذار در معادلات منطقه و صحنه بین الملل است

– ارایه تصویری مثبت از خود به منظور فریب افکار عمومی و در راستای جذب نیرو از کشورهای مختلف

داعشی‌ها علیرغم جمود فکری خود، علاقه بسیاری به استفاده از شبکه‌های اجتماعی و رسانه نشان داده اند. امواج مختلف فعالیت‌های رسانه‌ای داعش، در حالی است که بر پایه افکار آن‌ها، استفاده از فناوری‌ محدود است! برای مثال، بر پایه فتوای علمای آن‌ها دیدن فیلم‌های سینمایی و سینما رفتن حرام است!.در عین حال، استفاده از رسانه را برای رسیدن به اهداف خود را واجب می دانند! اگر فعالیت‌های گروهک داعش را با فعالیت سایر گروه های تروریستی مقایسه کنیم، خواهیم دید که داعش بسیار بیش تر از گروه های مشابه پیشین، به رسانه و امکانات آن وابسته است. برای مثال فعالیت‌های گروه القاعده تنها به انتشار نوار‌های سخنرانی در سایت‌های اینترنتی و یا مصاحبه با شبکه‌های تلویزیونی خاص محدود میشد؛ اما داعش از رسانه‌‌ای مختلف به صورت گسترده‌ای بهره می برد و نیز از تکنیک‌ها، جلوه‌های ویژه تصویری، تصاویر با کیفیت بالا و تدوین حرفه‌ای به منظور تاثیرگذاری بیش تر بر افکار عمومی و جذب نیرو استفاده می کند.اساسا،گروه تروریستی داعش با بودجه سه میلیارد دلاری مجموعه عظیمی از فعالیت های رسانه ای دراینترنت، فضاهای مجازی و…را مدیریت می کند.در این با«بازوهای هفتگانه وزارت اطلاع رسانی داعش»آشنا می شویم . داعش هفت بازوی رسانه ای دارد که با استفاده از آنها خشونت و ترور را در جهان ترویج می کند، این بازوها عبارتنداز؛شبکه های اجناد، الفرقان، الاعتصام، الحیات، مکاتب الولایات، رادیو البیان و پایگاه اینترنتی دابق.
این گروه همچنین بیش از ۹۰ هزار صفحه از شبکه اجتماعی به ویژه صفحاتی در فیسبوک و توئیتر را به خود اختصاص داده است.داعش وزارت رسانه و اطلاع رسانی دارد که محمد العدنانی وزیر آن است. العدنانی با حکم ابوبکر البغدادی به این سمت منصوب شده است.هر یک از کانال های هفت گانه ای که نام برده شد ماموریت مشخصی دارند.تاکید بر دولت خلافت اسلامی و تبلیغ حمله به آمریکا و اروپا در آینده با شعار تسلط کامل بر جهان یکی از اهداف بازوهای رسانه ای داعش است.

بودجه داعش برای تامین هزینه کانال های تلویزیونی، شبکه های رادیویی، پایگاههای اینترنتی و نشریاتی که با بیش از ۱۲ زبان دنیا فعالیت می کنند سه میلیارد دلار است. این سرمایه کلان با تسلط بر چاههای نفت عراق، ولیبی وغارت ۴۸۰ میلیون دلار از بانک موصل و غارت ۲۵۰ کیلو طلا از بانک موصل تهیه شده است.
تعداد ستیزه جویان داعش بیش از۲۰۰ هزار نفر بر آورد می شود . این افراد در سوریه و عراق ولیبی پراکنده شده اند. داعش برای توسعه بازوهای رسانه ای خویش، میلیاردها دلار را به خرید فناوری های رسانه و دوربین های مدرن اختصاص داده است، داعش این تجهیزات را در ترکیه تهیه می کند.

ترکیه برای آنکه داعش به جدیدترین فناوری رسانه ای مجهز شود با این گروه همکاری می کند و نتیجه همین همکاری است که موجب شد تا تصویر و صدا در ویدیوهای داعش تا حدودی با فیلم های آمریکایی هالیوودی وبالیوودی هند برابری کند.

رسانه های داعش

۱.استودیو «اجناد» اصلی ترین بازوی رسانه ای داعش است. در این استودیو سرودهای حماسی اعم از دینی و جهادی وتکفیری تهیه می شود. این استودیو به عالی ترین تکنولوژی ضبط صدا مجهز است. داعش برای راه اندازی این استودیو حدود یک میلیارد دلار هزینه کرده است.این گروه همچنین خود را به دوربین های پیشرفته ای مجهز نمود که بر روی خودروها یا هرچیز متحرک دیگری نصب می شود تا از عملیات میدانی عناصر داعش تصویر برداری کند.

۲.داعش برای شبکه «الفرقان» ، به عنوان دومین بازوی رسانه ای خود حدود ۲۰۰ میلیون دلار هزینه کرده است، این شبکه سالها قبل و با کمک القاعده راه اندازی شده بود اما پس از اعلام موجودیت دولت اسلامی عراق و شام، تحت مالکیت این گروه در آمد.

۳.کانال «الاعتصام» سومین بازوی رسانه ای داعش، با ۵۰۰ میلیون دلار بودجه ایجاد شده است. این شبکه تلویزیونی خبرنگاران متعددی در عراق و سوریه دارد که ماموریتشان تهیه اخبار صوتی و تصویری از درگیری های میدانی است.

۴.شبکه الحیات چهارمین بازوی رسانه ای داعش است که با بودجه ای بیش از ۵۰۰ میلیون دلار راه اندازی شده است. این شبکه به گفتگوهای تلویزیونی با سران داعش مثل البغدادی و العدنانی اختصاص دارد. شبکه الحیات مرکز اصلی مونتاژ ویدیوهایی است که از جنایات داعش تهیه می شود. ویدیوهایی که در این شبکه تهیه می شود عالی ترین کیفیت صدا و تصویر را دارد و در آنها از سرودهای حماسی و تاثیر گذار استفاده شده است. تولید ویدیوی سربریدن ۲۱ قبطی مصری در شبکه الحیات انجام شده است.روند فعالیت شبکه الحیات را مجموعه ای از روانپزشکان، جامعه شناسان، فقها و متشرعین عضو داعش نظارت می کنند و غالبا تولیدات این شبکه با مجموعه ای از احادیث نبوی و آیات قرآنی همراه است زیرا هدف توجیه عملکرد داعش با سوء استفاده از آیات و احادیث است.

۵.«مکاتب الولایات» پنجمین بازوی رسانه ای داعش است که با بودجه ای ۲۰۰ میلیون دلاری ایجاد شده است. این شبکه مجموعه برنامه هایی را منتشر می کندکه مخاطب آنها ولایات(تعبیری از استان ها در دولت اسلامی مورد ادعای داعش) تحت امر داعش است.

۶.رادیوی «البیان» ششمین بازوی تبلیغاتی داعش است که در موصل و الانبار در عراق، رقه در سوریه و همچنین در اینترنت پخش می شود. برای راه اندازی این شبکه رادیویی ۱۰۰ میلیون دلار هزینه شده است. این رادیو به پخش قرآن و سرودهای حماسی- جهادی می پردازد.اما لابلای پخش قرآن و سرود خبرهایی نیز منتشر می کند تا بیشتر با احساسات مخاطبان بازی کند. به نظر می رسد مخاطب اصلی این رادیو ستیزه جویان داعش در میادین نبرد عراق و شام و ماموریت اصلی رادیو البیان روحیه دادن به این افراد است.

۷.هفتمین و آخرین بازوی رسانه ای داعش پایگاه اینترنتی «دابق» است. این پایگاه اینترنتی به منزله هفته نامه اینترنتی و هم زمان پایگاه الکترونیکی روزانه عمل می کند. داعش برای پیشبرد اهدافش ۵۰۰ میلیون دلار هزینه برای دابق اختصاص داده است.سران داعش این پایگاه اینترنتی را دابق خواندند؛زیرا بر این باورند که در حدیثی از پیامبر اکرم آمده است در منطقه «دابق» عراق نبردی میان مسلمانان و کفار رخ می دهد و پس از آن حضرت عیسی علیه السلام در دابق ظهور خواهد کرد ،و خوک را خواهد کشت( ممکن است مقصود کفار باشند) و به غرب هشدار خواهد داد. متونی که در دابق منتشر می شود با همین ایده و گمان است زیرا خطاب اصلی متون صوتی، تصویری و نوشتاری در دابق به جهان غرب است و به نوعی محل توزیع این هفته نامه را می توان آمریکا و اروپا دانست.این نشریه الکترونیکی به چهار زبان منتشر می شود و آنچه که در این پایگاه منتشر شد به ۱۲ زبان دیگر نیز ترجمه می شود.

داعش از همه این رسانه ها برای خدمت به گروههایی بهره می برد که هر نه ماه یک بار در اردوگاههای داعش در عراق آموزش می بینند و فارغ التحصیل می شوند. گفته می شود در هر دوره از آموزش نه ماهه در این اردوگاهها، ۲۰۰۰ نفر اصول شریعت و علوم نظامی را می آموزند.

در کنار این بازوهای هفتگانه شبکه های رسانه ای و تبلیغی دیگری نیز در اختیار داعش است و این گروه از این شبکه ها و پایگاهها برای ترویج اندیشه های تندروانه خود بهره می برد.صفحات وابسته به داعش در شبکه های اجتماعی چون فیسبوک و توئیتر که تعداد آن تا بیش از ۹۰ هزار صفحه گزارش می شود مجموعه عظیمی از این نوع رسانه هاست که زیر نظر هواداران داعش در کشورهای مختلف و داوطلبانی از میان سازمان مرکزی داعش در سوریه و عراق اداره می شوند.

مدیریت کنندگان این صفحات بر این عقیده اند که آنچه داعش انجام می دهد طرحی جهانی برای یاری رساندن به دین اسلام و تاسیس خلافت اسلامی است.هر فردی که در این شبکه های اجتماعی و پایگاههای اینترنتی فعال است در یک شبانه روز حدود ۱۲ ساعت از وقت خود را در برابر صفحات رایانه می گذراند تا بیانیه ها و اخبار داعش را منتشر و هم زمان اخبار و گزارش های مرتبط با داعش را در رسانه ها و مطبوعات مختلف جهان رصد کند و در صورت لزوم به آنان پاسخ دهد.

بخشی از فعالیت رسانه های الکترونیکی داعش پاسخ به واکنش هایی است که علیه ویدیوهای منتشر شده از داعش بیان می شود.بسیاری از کسانی که در این شبکه ها فعالند از اتباع تونس، لیبی ،قطر،سودان، انگلیس، آلمان، الجزایر، نیجریه، سومالی و چاد هستند. علاوه بر این افراد که در بخش رسانه ای داعش فعالند، ۲۰۰ هزار ستیزه جوی داعش نیز در عراق و شام فعالیت می کنند اما ماموریتشان فقط جنگیدن است.به این آمار باید ۵۰۰ سرکرده داعش را اضافه کرد که غالبا در عراق و بخشی نیز در سوریه مستقر هستند.

 مسعودمرادپورگیلده (دانشجوی دکترای علوم سیاسی)