روستای سیدنشینان گیلان/ سیاهکله، پیوند معنویت با معماری سنتی

همای گیلان : سادات سیاهکله یکی از روستاهای بخش واجارگاه رودسر در شرق گیلان است. در جنوب بخش واجارگاه، رشته کوه‌های البرز سربه فلک کشیده، رشته کوه‌هایی با پوشش جنگلی که طبیعیت زیبا را جلوه‌گر است و در دامنه این کوه‌ها باغات پرتقال هر بیننده‌ای را متحیر می‌کند.

 

در میان این درختان بر بلندای تپه‌ایی مسجدی خودنمایی می‌کند. مسجدی با مناره های طلایی که از اطراف در میان درختان پرتقال محصور شده است.

نزدیک‌تر که می‌شوی روستایی است به نام سادات سیاهکله، اما آنچه که این روستا را زیبا، دلنشین و با برکت کرده مردم خونگرم و مهمان‌نواز روستاست که همگی سادات بوده و نقل قول است از نظر نسبی به امام موسی کاظم(علیه السلام)می‌رسند.

روستای سیدنشینان گیلان در دل طبیعت فارغ از هیاهوی شهر به زندگی خود ادامه داده و سعی بر گسترش معنویات دارند.

این روستا دارای ۴۵ خانوار و جمعیتی حدود ۳۰۰ نفر است که به گفته ساکنین بیش از ۹۸ درصد روستا را سادات تشکیل می‌هند و شغل اصلی مردم روستا دامداری و باغداری است.

 

اینجا ارتباطات عاطفی بسیار قوی است و همگی خویشاوند بوده و از حال هم با خبر. مردم این روستا از نسل سید حسن هستند که گفته می‌شود بیش از ۲۵۰ سال پیش از مشهد به این مکان مهاجرت کرده است.

سید جعفر سید حسینی، فرهنگی بازنشسته آموزش و پرورش و معتمد روستا گفت: من نسل چهارم سید حسن، جدمان، در این روستا هستم و پدرم که نسل سوم بود و ۱۱۵ سال عمر کرد از جدمان شنیده‌های بسیار نقل کرده است.

وی افزود: نقل شده است که سه برادر سید و از تبار امامزادگان برای امرار و معاش از مشهد کوچ می‌کنند یکی در ساری می‌ماند(که سید حسینی‌ها در ساری بسیارند)، دو برادر دیگر به سمت طالقان و جعفر آباد قزوین می‌روند اما پس از مدتی از آنجا مهاجرت کرده و از کوه‌های اشکور پائین آمده و به سمت کلاچای می روند یکی از این برادرها(سید حسن)در روستای مازکله پشته پیش فردی به نام حاج قربان به کار دامداری مشغول شد و دیگری پیش برادرش در ساری بازگشت.

حاج قربان که فردی مومن، متدین و مورد اعتماد محل بود سید حسن را که در کار گالشی(گاوداری) متبحر بود به خدمت گرفت، بعد از مدتی حاج قربان متوجه حالات عرفانی و معنوی این مرد شده و تصمیم می‌گیرد با او خویشاوند شود و چون دختری نداشت از نوادگان پسری خود دختری را برای سید حسن می‌گیرد.

 سید حسینی ادامه داد: در آن روزگار در روستاها به غریبه‌ها زمینی داده نمی‌شد به این علت حاج قربان به سید حسن می‌گوید برود کوله سر(بالای کوه) زمین های آنجا را آباد کرده و در آنجا زندگی کند و تعبیر کول سرسید از اینجا در زبان گیلکی معروف شد. بعد از مدتی سیدحسن تعبیر کُول سرسید را برگرداند به سیاهکله و روستا بدین نام معروف شد.

وی با بیان اینکه این روستا بیش از ۲۴۰ سال قدمت داشته و از روستاهای قدیمی استان است تصریح کرد: مردم به سیدحسن علاقه بسیار داشته و احترام خاصی برای او قائل بودند و او معتمد محل بود، وی دارای ۶ پسر به نام‌های سید تقی، سید آقا، سید جواد، سید قاسم، سید عبدالله و سید محمد و دو دختر بود.

این معلم بازنشسته اظهار کرد: در بنچاقی که در جعفر آباد قزوین یافتیم نشان داده شده که از نسب امام موسی کاظم(علیه السلام) هستیم اما به دنبال اسناد بیشتری که گواه این مدعا باشد، هستیم.

وی با بیان اینکه تا ۲۰ ماه پیش کسی نمی‌دانست روستایی سیدنشین در این منطقه وجود دارد اذعان کرد: تمامی اهالی روستا به جز دو درصد مهاجری که وارد روستا شده‌اند همگی سادات هستند.

سید حسینی ادامه داد: در حال حاضر ۴۵ خانوار با حدود ۳۰۰ نفر جمعیت در این روستا زندگی می‌کنند که به دلیل نبود زمین مسکونی ۴۰ خانوار هم در روستاها و شهرهای اطراف سکنی گزیدند.

وی شغل اصلی اهالی روستا را دامداری ذکرکرد و گفت: در قدیم مردم روستا علاوه بر دامداری به چایکاری و باغداری نیز مشغول بودند که امروزه چایکاری در این منطقه از بین رفته و جای خود را به باغ پرتقال داده است.

در وسط روستا و در بلندترین نقطه، مسجدی تازه ساخت با مناره‌های طلایی وجود دارد که برای رسیدن به این مسجد باید از وسط این روستای قدیمی با جاده‌های خاکی و خانه‌های کاه‌گلی عبور کنی.

گفته می‌شود این سومین مسجد روستاست که در محوطه دو مسجد قبلی که تخریب شده، بنا شده است.

مسجدی با چشم اندازی زیبا از شمال به دریا و از جنوب به کوه که توسط خیرین در حال تکمیل است.

سید حسینی که از اعضای هیئت امنای مسجد هم است گفت: نخستین مسجد این روستا در سال ۴۲ از چوب ساخته شد، دومین مسجد در سال ۵۷ با ۱۷۰ متر مربع مساحت بربنای مسجد اول احداث شد و در سال ۹۲ احداث مسجد جدید کلنگ زده شد.

وی ادامه داد: تا کنون ۲۸۰ میلیون برای احداث این مسجد از طریق خیرین هزینه شده است.

سید حسینی با بیان اینکه مسجد فوق چند منظوره است و در دو طبقه و با زیربنای ۷۰۰ متر مربع احداث شده است افزود:  هر طبقه به صورت مجزا دارای سرویس بهداشتی، آبدارخانه، حسینیه و اتاقی برای فعالیت‌های فرهنگی است.

وی اذعان کرد: این مسجد دارای ۲ هزار و ۵۰۰ متر مربع مساحت است که باغات پرتقال اطراف وقف این مسجد بوده و از درآمد حاصل از آن برای فعالیت‌های مسجد هزینه می‌شود.

از محوطه مسجد که بیرون می‌آیی به سمت مرکز روستا با خانه‌هایی کاهگلی روبرو می‌شوی که یادگاری از گذشته بوده و بوی صفا و صمیمیت می‌دهد، خانه‌هایی که عمرشان بیش از یکصد سال است اما همچنان زندگی در آن جاری است و اهالی خانه آن را ترمیم کرده و در کنار آن خانه‌های جدیدی برای زندگی خود احداث کرده‌اند.

قدیمی‌ترین خانه روستا بیش از ۲۴۰ سال قدمت دارد که نخستین خانه بنا شده روستاست و سید حسن(جد مردم روستا) آن را بنا نهاده و مابقی خانه‌ها حول این خانه مرکزی شکل گرفته است.

این خانه با گذشت زمان همچنان نفس می کشد و زندگی در آن جاری است پیرمردی ۹۰ ساله و نابینا از نسل سوم سید حسن به همراه دختر خود در این خانه قدیمی سکونت دارد. پیرمردی که اهالی روستا احترام خاصی برای او قائل بوده و بزرگ محل است.

با گشتی در روستا متوجه محرومیت‌های روستا می‌شوی، محرومیت‌هایی که پشت طبیعات زیبا و دلنشین آن، خود را مخفی کرده است.

سید هادی سیدی، معاون پرورشی آموزش و پرورش کلاچای و از اهالی روستای سادات سیاهکله نیز به وضعیت تحصیلی روستا اشاره و بیان کرد: این روستا فاقد مدرسه است و فرزندان روستا برای کسب علم و دانش به مدارس روستاهای اطراف همچون فشکل پشته، بند بن و واجارگاه می‌روند.

وی ادامه داد: ۱۵۰ نفر از اهالی این روستا چه آنهایی که سکونت دائم دارند و چه غیر آن، دارای تحصیلات عالیه از مقطع کارشناسی تا دکترا بوده و مدرس دانشگاه و دارای پست‌های کلیدی هستند.

سیدی اذعان کرد: هم‌اکنون ۳۰ نفر از کودکان روستا در مقطع ابتدایی در روستای فشکل پشته تحصیل می‌کنند.

وی با بیان اینکه مردم اطراف اعتقاد خاصی به این روستا دارند، افزود: این روستا دارای پتانسیل‌های بسیاری برای رشد و توسعه است و باید ظرفیت‌های این روستا را در دل طبیعت زیبای آن به مردم بشناسانیم.

سیدی با بیان اینکه در محرم امسال(تاسوعا و عاشورا) در این مسجد یک هزار و ۵۰۰ غذای نذری بین مردم و مسافران توزیع شد افزود: سال آینده جشن بزرگ غدیر را در روستایی که همگی سید هستند با دعوت از مردم و مدیران استانی برگزار خواهیم کرد.

وی با اشاره به توریستی بودن روستا، تشکیل دهیاری را از مطالبات مردم روستا اعلام کرد و گفت: با توجه به توریستی بودن منطقه و افزایش ساخت و سازها باید دهیاری در روستا تشکیل تا عوارض ساخت و سازها جهت توسعه و عمران روستا استفاده شود.

سیدی استقرار روحانی، تاسیس صندوق مهر جهت کمک به اهالی روستا و حمایت از سرمایه گذاران را از دیگر مطالبات روستای سادات نشینان دانست و اذعان کرد: تشییع و تدفین شهدای گمنام در این روستا که از منظره فوق العاده‌ایی برخوردار است خواسته مهم مردم است که شهرداری کلاچای با این امر موافقت کرده و منتظر موافقت کشوری هستیم.

وی با اشاره به نوسان برق در این روستا به ویژه در تعطیلات اظهار کرد: تقویت شبکه برق این روستا در دستور کار است که ۱۲۰ میلیون هزینه دارد و دهه فجر امسال به بهره برداری می‌رسد.

سیدی کاهش تقاضا برای خرید پرتقال را مشکل اساسی مردم روستا در سال جاری دانست و گفت: امسال وضعیت اقتصادی روستا با توجه به کاهش تقاضا برای خرید مرکبات و کاهش قیمت، مناسب نیست در حالیکه حجم بار باغات این روستا بیش از۵۰ هزار صندوق پرتقال است اما متقاضی خرید وجود ندارد.

وی تقویت سبکه آبرسانی به ویژه آب شرب را در توسعه روستا و گردشگرپذیر بودن آن بسیار مهم تلقی کرد و افزود: یک انشعاب آب شرب با حجم کم و فشار ضعیف در روستا وجود دارد که با توجه به ساخت و ساز ویلا در بالادست روستا باید این شبکه تقویت شود.

سیدی با اشاره به اجرای طرح هادی در روستای سادات سیاهکله اظهار کرد: چند ماهی است که طرح هادی در روستا در حال اجراست و صدور سند قطعی در مراحل پایانی است.

حاج سید نعمت سیدی، سرهنگ بازنشسته نیروی دریایی و از اهالی این روستای زیبا نیز  گفت: این روستا از لحاظ سیاسی و فرهنگی پیشرفته است و سطح علمی فرزندان روستا بسیار بالاست.

وی با بیان اینکه فرزندان روستا که در شهرهای دیگر کشور در حال خدمت به نظام هستند در ایام تعطیلات به روستا بازمی‌گردند تصریح کرد: درصدد هستیم با کمک اهالی محل سنن، آداب بومی، فرهنگی و مذهبی روستا را احیا کنیم.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه آداب و سنن قدیم با ورود تکنولوژی در حال فراموشی است افزود: این روستا دارای سنت‌های خاص خود است که یکی از این سنت‌ها دید و بازدید عید به صورت گروهی است. اهالی روستا زنجیره وار به هم متصل هستند و در ایام عید به صورت گروهی به منزل بزرگان و ریش سفیدان می‌روند.

وی مراسم زاری زاری صبح عاشورا را از دیگر سنت‌های این روستا دانست و تصریح کرد:‌ این مراسم ریشه در سنت دارد که در حال کمرنگ شدن بود و امسال با تلاش اهالی روستا این مراسم را بسیار پررونق برگزار کردیم.

اهالی این روستای زیبا و با صفا که از تبار امام موسی کاظم(علیهم السلام ) هستند خواستار حمایت بیشتر مسئولان از روستاها و روستانشینان که با مشکلات بسیار دست و پنجه نرم کرده و از فقر فرهنگی و اقتصادی رنج می‌برند، شدند.// شبستان