فاجعه خشکسالی در ایران

فاجعه خشکسالی در ایران

یادداشت از مهندس حسین جمالی
کارشناس ارشد فناوری اطلاعات و ارتباطات
مدرس دانشگاه

ازهمان اول
بیراهه رفتن…!؟…
درنهایت…
با توجه به نقشه های هواشناسی تا سه ماه آینده فقط سه الی چهار روز بارندگی در برخی استانها واحتمالا کل کشور خواهیم داشت ،
با توجه به فقط بیست میلی متر باران تا  این لحظه باید شاهد شدیدترین خشک سالی سالهای اخیر باشیم که خود این موضوع اوضاع امنیتی را صد چندان به مخاطره خواهد انداخت ، عدم رعایت مصرف بهینه اب همه ما را به منجلابی سخت خواهد انداخت.
ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺗﺸﻨﻪ ﺍﺳﺖ

.ﻓﻘﻂ ﯾﮏ ﻟﯿﻮﺍﻥ ﺁﺏ ﮐﻤﺘﺮ ﻣﺼﺮﻑ ﮐﻨﯿﻢ
ﺗﺎ : رﻭﺯی۱۷/۰۰۰/۰۰۰
ﻟﯿﺘﺮ آﺏ ، ﺫﺧﯿﺮﻩ ﺷﻮﺩ
💧ﻭﺭﻭﺩ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﻫﺸﺘﻤﻴﻦ ﺳﺎﻝ ﺧﺸﮑﺴﺎﻟﻰ
ﻃﺒﻖ ﮔﻔﺘﻪ ﻫﺎﻯ ﻧﺎﺳﺎ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺯ ۸ ﺳﺎﻝ ﭘﻴﺶ ﻭﺍﺭﺩ ﺩﻭﺭﻩ ۳۰ ﺳﺎﻝ ﺧﺸﮑﺴﺎﻟﻰ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ…
ﻭ ﺍﮔﺮ ما…
ﻭ ﮐﻞ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻭ ﺩﻭﻟﺖ
ﺑﻪ ﻓﮑﺮ ﻧﺒﺎﺷﯿﻢ ،
ﺗﺎ ۱۰ﺳﺎﻝ ﺁﺗﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ ،
ﮐﺎﻣﻼ ﺑﯿﺎﺑﺎﻥ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ!
💧ﻃﺒﻖ ﮔﺰﺍﺭﺵ ﻧﺎﺳﺎ ﺷﺪﺕ ﺧﺸﮑﺴﺎﻟﯽ ﺩﺭ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﺣﺪﯼ ﻫﺴﺖ ﮐﻪ ﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﮐﻞ ﻧﺎﺑﻮﺩ ﻭ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ ﻭﺍﺭﺩ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﻣﺤﺾ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﺯﺭﺍﻋﯽ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ.
ﺍﮔﺮ ﺗﺪﺍﺑﯿﺮ ﺟﺪﯼ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﺸﻮﺩ ﺑﮕﻔﺘﻪ ﻧﺎﺳﺎ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺍﺯ ﮐﺸﻮﺭ ﻧﯿﻤﻪ ﺧﺸﮏ ﺑﻪ ﯾﮏ ﮐﺸﻮﺭ ﺧﺸﮏ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ!!
ﻭ ﺟﺎﻟﺐ ﺍﯾﻨﮑﻪ
ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﺍﻧﺠﺎﻡ ۲۵ %
ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﯾﯽ،
ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﺑﺤﺮﺍﻥ
ﻋﺒﻮﺭ ﻣﯿﮑﻨﯿﻢ!
ﺍﯾﻦ ﻫﺸﺪﺍﺭ ﺭﺍ ﺟﺪﯼ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ!!!
ﻣﻮﻗﻊ ﺷﺴﺘﻦ ﻇﺮﻑ/
ﺣﻤﺎﻡ / ﻟﺒﺎس/ مسوﺍﮎ /
ﺍﺗﻮﻣﺒﯿﻞ / ﻭﺿﻮ،،،،،
ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵ
ﺁﺏ ﻓﮑﺮ ﮐﻨﯿﺪ!!
ﺑﺎ ﺁﺏ ﺑﺎﺯﯼ ﻧﮑﻨﯿﻢ!!
ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺧﯿﻠﯽ ﻣﻬﻢ ﺍﺳت
که قبلا بارها گفته شد
اما بیراهه رفتن…
برای عرب و افغان و فلسطین و لبنان و یمن و سوریه و…کشورهای که همیشه به ایران ضربه زدن و کشورهای کمونیست را شرکا نمودن سود و منفعت برای آنان و نابودی برای کشورایران
فاجعه خشکسالی در ایران به روایت ناسا بیان می‌شود
«خط خشکسالی جدی است»، «ایران چهارمین کشور در معرض خشکسالی»، «تبدیل بخش های وسیعی از ایران به بیایان مطلب» و… اینها تیترهای خبری است که در ماه ها و سال های گذشته در بسیاری از رسانه های مکتوب و خبرگزاری ها به نقل از متولیان و مدیران مدیریت منابع آب بیان و منتشر شده است که هر کدام از آنها دلایل و نشانه های خاصی را دال بر صحبت های خود ارائه می دادند.
ماهنامه پیشه و تجارت: «خط خشکسالی جدی است»، «ایران چهارمین کشور در معرض خشکسالی»، «تبدیل بخش های وسیعی از ایران به بیایان مطلب» و… اینها تیترهای خبری است که در ماه ها و سال های گذشته در بسیاری از رسانه های مکتوب و خبرگزاری ها به نقل از متولیان و مدیران مدیریت منابع آب بیان و منتشر شده است که هر کدام از آنها دلایل و نشانه های خاصی را دال بر صحبت های خود ارائه می دادند.
تا جایی که چندی پیش ناسا در گزارشی مهر تاییدی بر بحران خشکسالی در ایران به ویژه حاشیه خلیج فارس مطرح کرد که این موضوع زنگ خطر جدی را برای مسئولان کشوری به صدا درآورده است و باید دید که متولیان این حوزه با توجه به این گزارش چه تدابیری را برای حل این بحران اتخاذ خواهندکرد.
خشکسالی در ایران به روایت ناسا
ناگفته نماند به غیر از تغییرات آب و هوایی و کاهش بارندگی در کشور که البته گریبان سایر کشورها را هم گرفته، رشد جمعیت، کشاورزی نادرست و نادیده گرفتن مزیت ها با توجه به وضعیت گرم و خشک کشور، مدیریت نادرست و عطش توسعه از مهم ترین دلایلی است که سبب شده ایران در بحران آب دست و پا بزند.
جهش رشد جمعیت ایران از هشت میلیون به ۹۰ میلیون طی ۱۰ دهه اخیر از یک سو و مصرف سرانه آب تجدیدپذیر سالانه کشور از حدود ۱۳ هزار متر مکعب در سال ۱۳۰۰ به حدود ۱۴۰۰ مترمکعب در سال ۱۳۹۲ از سوی دیگر سبب به وجود آمدن بحرانی است که امروز با آن رو به رو هستیم و در صورت ادامه این روند، وضعیت در آینده به مراتب بدتر خواهدشد.
طبق آمارهای رسمی میزان منابع آب تجدیدپذیر کل ایران ۱۳۰ میلیارد مترمکعب است و مطالعات و برسی ها نشان می دهد که در سال ۱۳۸۶ از کل منابع آب تجدیدشونده کشور حدود ۵.۸۹ میلیارد متر مکعب جهت مصارف بخش های کشاورزی، صنعت و معدن و خانگی برداشته شده که حدود ۸۳ میلیارد مترمکعب آن (۹۳ درصد) به بخش کشاورزی، ۵.۵ میلیارد مترمکعب (۶ درصد) به بخش خانگی و مابقی به بخش صنعت و نیازهای متفرقه دیگر اختصاص داشته است.
رتبه ای که خوشایند نیست
می توان گفت گزارشی که ناسا از وضعیت گرمایش جهانی و خشکسالی ارائه داده است، اصلا گزارش خوشایندی نیست و کسب رتبه چهارم برای ایران از بین ۴۵ کشوری که در معرض خشکسالی شدید قرار دارند هم اصلا رتبه خوبی نیست. ناسا تاکید کرده این اتفاق در ۲۰ سال آینده رخ خواهدداد.
فاجعه خشکسالی در ایران به روایت ناسا
در گزارش ناسا آمده است بعید نیست بین ۲۰ تا ۳۰ سال آینده بخش های وسیعی از ایران به بیابان مطلق تبدیل شوند. گرچه زودتر از آن این وضع دارد رخ می‌دهد تاثیرات گرمایش زمین و عواقب آن همچون خشکسالی با حدی جدی است که هشدارها برای مهار گازهای گلخانه ای و جلوگیری از پیامدهای ناگوار مثل سیل جاری شده است.
آخرین خشکسالی ایران در سال های ۴۵ و ۴۶ اتفاق افتاد که صدها نفر در شرق ایران از گرسنگی مردند و بسیاری از شرق ایران به خراسان، یزد، کرمان و سیستان و بلوچستان مهاجرت کردند و حالا دوباره چنین خطری مردم حاشیه خلیج فارس را تهدید می کند و این موضوع بسیار مهمی است که دولت و متولیان از همین امروز باید دست به کار شوند تا از بروز چنین پدیده شومی جلوگیری کنند
هرچند به گفته کارشناسان، خشکسالی قابل کنترل نیست اما می توان با اجرای برنامه های درست و مدیریت منطقی این خطر را با کمترین آسیب پشت سر گذاشت. ایران کشوری است که در گزارش ناسا دو بار به نام آن به عنوان یکی از کشورهایی که در پیشانی این قهقرای مرگبار اقلیمی قرار دارد، اشاره شده است
وای جنگل بیایان می شود
در گزارش «ناسا» آمده است در سال های پیش رو، میزان بارش ایران کمتر از نصف میانگین خواهدبود. بیابان ها در ایران بسیار گسترش خواهندیافت و غالب زیستگاه های ایران وارد یک دگردیسی پس رونده خواهندشد. یعنی جنگل ها درختزار می شوند، درختزاران بوته زار می شوند، بوته زارها بیابان می شوند و بیابان ها به عدم زادآوری زیستی آن در حداقل ممکن قرار گرفته و دوسوم مساحت ایران در شمار مناطق خشک و نیمه خشک قرار می گرد.
البته نباید از این غافل شد که علاوه بر عواملی که پیش از این به آن اشاره شد مهمترین عامل تخریب طبیعت و از بین رفتن منابع آبی، فعالیت طبیعی انسان ها در کشوری است که هیچ گونه راه آبی خروجی به دریای آزاد از شمال به جنوب ندارد تا آلاینده های جامد و مایع را بشوید و به اصطلاح زیست بوم ها را نو و احیا کند.
از نظر زمین شناسی، این سرزمین وسیع و مثلثی شکل که بین دو رشته کوه البرز و زاگرس قرار گرفته و بین این دو کوه هم محصور است به گونه ای است که هیچ رودخانه ای از آن جاری نمی شود که نهایتا به خلیج فارس یا دریای عمان برسد و تمام رودهای جاری به سوی دامنه های جنوبی البرز یا دامنه های شمالی زاگرس یا به دریاچه بسته مازندران، می ریزد یا در گودال هایی مثل دریاچه ارومیه و بختگان و قوم و هامون و… مسدود و محدود می شوند.
نتیجه این تکرار و تداوم چرخه آب در طبیعت بسته فلات ایران این بوده و هست که نمک وارده به محیط زیست تدریجا در همین گودال های درون فلات انباشته شود و با پر شدن درایچه ها و آبگیرها نمک باقی مانده توسط باد به زمین های اطراف پراکنده شود.
بایدگفت نسبت به وضعیت مصرف آب در کشور با توجه به بحران بی آبی هشدار داده می شود و گفته می شود: «ناچاریم در میزان مصرف آب تجدیدنظر کنیم، زیرا ادامه وضعیت موجود، حیات انسان و ادامه تمدن ایرانی را مورد تهدید قرار می دهد و لازم است با همگرایی در زمینه های نظری بتوانیم به یک برنامه مشترک ملی درباره آب و اقتصاد آب رسیده و آن را مبنای تصمیم گیری ها قرار دهیم.»
فاجعه خشکسالی در ایران
هیچ پیش بینی ای محقق نشده است
در برخی پیش بینی ها مطرح شده که دمای زمین حداکثر تا یکی دو دهه دیگر هفت درجه گرم تر می شود اما در گذشته نیز پیش بینی هایی صورت گرفته که به وقوع نپیوسته اند. به عنوان مثال در سال ۱۹۹۱ میلادی گفته می شد که تا سال ۲۰۰۰ میلادی آب دریاها دو متر و تا سال ۲۰۱۰ میلادی، پنج متر بالا می امد در صورتی که این اتفاق نیفتاد.
چندی پیش که موضوع ناسا بسیار سر و صدا کرد، محمدتقی زمانیان، عضو سابق مجموع هواشناسی در این باره گفته بود که براساس این گفته ها، اقلیم جهان تغییر پیدا کرده و علاوه بر افزایش دمای کره زمین، میزان بارندگی نیز در مناطق مختلف نوسان پیدا کرده است که البته ممکن است براساس این داده ها، مواردی نیز مشاهده شود اما به طور کلی نمی توان قطعیت آن را ثابت کرد.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه اقلیم جهان از نظام خود تخلف نمی کند، افزود: «به عنوان مثال بیشتر گرمای خورشید به منطقه حاره می رسد و اگر قرار بود این گرما به مرزهای بالاتر انتشار پیدا نکند، زندگی تنها در محدوده باریکی از کره زمین ممکن بود. باید به مسائلی که از سوی جامعه جهانی مطرح می شود با دید انتقادی نگاه کنیم؛ چرا که بسیاری از این سازمان ها تحت تاثیر دولت های بزرگ بوده و برای پیاده سازی خط مشی آنها تلاش می کنند.»
اینکه آیا وزیری که برای وزارت نیرو انتخاب خواهدشد برای حل این مشکل و معضل چه تدابیری می اندیشد، موضوعی است که باید منتظر اجرایی شدن آن بود با علم به این موضوع که تمام کارشناسان و صاحب نظران حوزه هواشناسی متفق القول معتقدند که پش بینی هواشناسی برای مدت های طولانی با خطای زیادی همراه است و نمی توان به طور قطع و یقین از آن سخن گفت.
کابوس خشکسالی
در گزارش پیش رو وضعیت همه استان های کشور را بررسی می کنیم تا ببینیم کدام یک از استان ها وضعیت مناسب تر و کدام یک وضعیت بدتری دارند.
در گزارش هایی که در این باره منتشر شده، آمده است: استان آذربایجان غربی تا بازه زمانی ۹۳-۹۲ شرایط ترسالی مناسبی داشت اما کم کم این شرایط تغییر کرد و از شرایط ترسالی به وضعیت خشکسالی متوسط تا خشکسالی بسیار شدید تغییر وضعیت داده است.
فاجعه خشکسالی در ایران به روایت ناسا
فروچاله شهرستان استهبان در استان فارس
اما اتفاق قابل تامل این است که استان هایی که در نوار ساحلی جنوب غربی خزر، غرب، شرق و وار ساحلی جنوب کشور قرار داشتند و تا چند سال پیش در کانون های اصلی خشکسالی قرار داشتند، تغییر وضعیت داده و از شرایط خشکسالی متوسط تا خشکسالی بسیار شدید به شرایط نرمال تا ترسالی رسیدند که این تغییر تا حدودی اتفاق های بهتری را برای برخی از شهرهای کشور نوید می داد.
اما استان فارس بیشترین شرایط خشکسالی را تجربه کرد به ویژه در شهرستان های شمالی استان مانند شهرستان اقلید که البته گستره این خشکسالی از سال ۹۱ از شهرستان های فسا و زرین دشت شروع شد که در آن مقطع زمانی از بیشترین شدت خشکسالی برخوردار بودند.
در حال حاضر باید گفت استان های تهران، قم، البرز، خراسان شمالی، رضوی، سمنان، اردبیل، آذربایجان شرقی و قزوین در وضعیت خشکسالی هستند و استان های گلستان، کردستان، مرکزی، خراسان جنوبی و یزد با توجه به مقادیر SPI در ۹ ماهه منتهی به خرداد سال آبی ۹۳-۹۲ در وضعیت هشدار قرار گرفته بود…
از سوی دیگر در کل کشور و در ماه های گذشته هوا حدود سه درجه سلسیوس گرم تر از حد طبیعی بود یعنی تقریبا همه ۳ استان کشور بین یک درجه تا ۴.۵ درجه سلسیوس گرم تراز شرایط طبیعی و مورد انتظار را تجربه کردند.
💧ﺁﺏ ﻣﺎﯾﻪ ﺣﯿﺎﺕ ﺍﺳﺖ…💧
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
مهندس حسین جمالی
۱۵خرداد۱۴۰۴