اختصاصی همای گیلان: محمد معین در نهم اردیبهشت ۱۲۹۷ ش در محله ی زرجوب رشت به دنیا آمد، در شش سالگی مادرش را بدلیل ابتلا به حصبه از دست داد و حصبه ناجوانمردانه پنج روز بعد پدرش را نیز از او گرفت.
معین اولین فارغ التحصیل دکتری زبان و ادبیات فارسی در ایران است، “مزدیسنا و تأثیر آن در ادبیات فارسی” را زیر نظر ابراهیم پور داوود، به عنوان تز دفاع کرد و سپس آن را در اثری مستقل انتشار داد. او به زبان های عربی و فرانسه تسلط داشت و با برخی از زبان های ایران باستان نیز آشنا بود.
از او حدود سی هزار صفحه اثر باقی مانده است، محدوده فعالیت علمی استاد: ادبیات، تاریخ ایران پیش از اسلام و دوره اسلامی، علوم تربیتی ، تاریخ ادیان و آثار باستانی بود، از او ۲۲ کتاب، بیش از صد مقاله، ۸ تصحیح کتاب و ۴ ترجمه باقی مانده است، یکی از آثار مهمش فرهنگ لغت در شش جلد است.
دکتر معین پژوهشگری سخت کوش بود، گاهی اوقات در طول شبانه روز هیجده ساعت به تحقیق و پژوهش می پرداخت، بارزترین ویژگی علمی اش، امانتداری بود، علامه دهخدا در تنظیم لغت نامه عظیم خود از او استفاده کرد و با وصیت دهخدا، معین مسؤولیت آموزش علمی سازمان لغت نامه را عهده دار شد، به رغم این که دکتر معین به شعر نو توجهی ویژه نداشت اما نیما _ بدون دیدن او و صرفا بدلیل امانتداریش _ وصیت کرد که آثارش زیر نظر معین به چاپ برسد و او را “مثل صحیح علم و دانش ” معرفی کرد و جلال آل احمد یاد آور شد: “نیما در امانتداری معین پناهگاهی می جست” بی شک معین هنوز نماد انصاف و امانتداری علمی است .
معین در نهم آذر ۱۳۴۵ در دفتر گروه زبان و ادبیات فارسی سکته کرد و مدت طولانی _ چهارسال و هفت ماه _ در اغما به سربرد ، وزنش در هنگام مرگ ۱۷-۱۶ کیلو بیش نبود: توده ای استخوان و در نهایت در سیزدهم تیرماه ۱۳۵۰ فوت کرد، دکتر بسیار غریبانه تشییع شد، در تشییع جنازه اش فقط به اندازه انگشتان دست مشایعت کننده حضور داشت، همان زمان انجوی شیرازی درمقاله انتقادی ” تهران بمیر” دکتر عنایت در مقاله ” تهران مرگ دکتر معین را حس نکرد ” نسبت به این کم لطفی اعتراض کردند.
عده ای آن تشییع جنازه را با تشییع جنازه معصومه عزیزی معروف به مهوش مقایسه کردند، در مراسم هفتم مهوش _که با ترانه ” این دست کجه ” نفوذ فراوانی بدست آورده بود _ صد هزار نفر شرکت کرده بودند! و آن میراث البته هم چنان باقی است و برخی از خردمندان و پژوهشگران در این ایام نیز گمنامانه آسمانی می شوند، مگر در تشییع جنازه حسین منزوی، زنجانی های دوست داشتنی چه کردند؟
با وصیت معین جنازه اش در کنار حشمت رود آستانه اشرفیه دفن شد و از ۱۳۹۲ همسر مهربانش در آنجا و کنار معین آرمیده است.
محمدتقی یونسی ،استاددانشگاه آزاد رشت
بسیار عالی بود.استاد معین فخر گیلان زمین هستند.
سپاس از اطلاعات مستند????
با سلام و سپاس از نویسنده مقاله جناب آقای دکتر یونسی
البته مردم آستانه اشرفیه جبران مافات نمودند و تشییع جنازه باشکوهی برای دکتر معین برگزار نمودند که عکسهای آن در کتاب کارنامه معین ( عبداله نصری) موجود می باشد.