همای گیلان، پهنه ی تاریخی دریایی که از عصر باستان به فارس «پارس» موسوم بوده و یونانیان آن را پرسیکوم ماره « دریای پارس» وبخش پیشرفته ی آن را در خشکی پرسیکوس سینوس « خلیج فارس» و منابع عربی آن را « بحر الفارس» می نامیدند. لااقل به دیده ی جغرافیدانانی چون اصطخری و ابن حوقل و ابن خرداد و قرون وسوم و چهارم هجری حتی اقیانوس هند هم جزو دریای پارس خوانده می شده است.«مسعودی» نیز خلیج عمان را به صراحت جزو دریای پارس آورده است. صرف نظر از این منابع، کهن ترین نقشه های موجود اعم از آنچه درآثار جغرافیدانان مسلمان آمده یا جغرافیدانان یونانی و اسکندرانی تهیه کرده اند، نام دریای پارس علاوه بر خلیج فارس بر پهنه ی بزرگی از دریای عمان یا همه ی آن اطلاق شده است . دلایل متعدد دیگر در سواحل و قوم شناسی و زبان شناسی متعدد دیگر در سواحل دو طرفه ی دریای پارس امروز که دایره ی تحقیقات و تفحصات عالمانه در این ابواب سخت پیشرفت کرده است، همه گواه این معنا است: نه تنها هنوز هم ریشه ی بسیاری از ساکنان جزایر و سواحل جنوبی، نژاد سامی ندارند و ریشه های بسیاری از آداب و رسوم کهن آنان را در آداب و رسوم ایرانی می توان جست وجو کرد. چه حداقل از سده ی اول قبل از میلاد بخش بزرگی از سرزمین ها و جزایر جنوب دریای پارس (خلیج فارس) در قلمرو دولت ایران بود و این معنا با استیلای ایرانیان بر یمن به روزگار خسرو انوشیروان که تا گسترش اسلام به نقاط جنوبی شبه جزیره ی عربی دوام داشت، به اعماق سرزمین های جنوبی کشید.در عصر خلافت که میان سرزمین های اسلامی کمتر مرزی وجود داشت، روزگاری دراز بخش هایی از سواحل جنوبی مانند عمان و بحرین و البته فارس و کرمان قرار داشت. پس از مرگ کریم خان زند و آشفتگی احوال دولت، نفوذ ایران بر سواحل و جزایر جنوبی خلیج فارس دچار لطمات بسیار شد.به خصوص در عصر قاجار، استیلای انگلستان به دنبال توسعه ی کمپانی هند شرقی و سیاست های توسعه طلبانه ی دولت عثمانی، بخش دیگری از این نقاط را به طور رسمی و غیر رسمی از ایران جدا کرد.آخرین جدایی به روزگار پهلوی دوم بر می گردد که پس از تمهیدات و تهدیدات و تشبساتی که شرح آن از عهده ی این نوشتار بیرون است، بحرین از میهن اصلی خود یعنی ایران جدا شد.