پیاده راهی که فرهنگ را به یغما برد/ لزوم نظارت میراث فرهنگی بر بازنگری پیاده راه رشت

در آخرین هفته مهر ماه و در دوازدهمین جلسه صحن شورا، شهردار رشت اعلام کرد که قصد دارد با نظر سنجی از شهروندان، پروژه پیاده راه فرهنگی را بازنگری کند.

همای گیلان: به نقل از گیلان مصور، مسعود نصرتی- که پیش از این، اجرای سنگفرش توام با لاین کندور را در اولین خیابان ایران یعنی خیابان سپه قزوین ، در کارنامه خود دارد- به شورای شهر رشت بازنگری پیاده راه و مسیر خط ویژه خیابان امام را پیشنهاد داده است.

وی در اولین نشست مطبوعاتی خود به صراحت بازنگری پروژه را مطرح و بنا به آنچه در کمیسیون ترافیک شورای شهر گزارش شده، مشاوری بدین منظور کار مطالعه و بازنگری و رفع نواقص پیاده راه را در دستور کار خود دارد.

حالا پیاده راهی که بدون اخذ مجوز از سازمان میراث فرهنگی و عجولانه احداث شد، قرار است دوباره بازبینی شود. بازبینی که هدف خود را خارج شدن بازار رشت از رکود اقتصادی عنوان کرده است.

_عدم کسب مجوز از سازمان میراث فرهنگی و تمدنی که زیر بتن رفت

در زمان احداث پیاده راه، پیدا شدن سفالینه های دوره سلجوقی در گورستان قدیمی شهر رشت، سرو صدایی در رسانه ها بپا کرد. فریادهایی که البته به جایی نرسید.
با اینکه برخی کارشناسان باستان شناسی همان زمان خواستار توقف کوتاه مدت پروژه به منظور لایه برداری های باستان شناسی شدند، اما پروژه ای که فقط چند ماه مانده به پایان سال نو کلید خورده بود، مسئولان ارشد استان را واداشت تا بدون نظر میراث فرهنگی به سرعت پروژه را به اتمام رسانند.

با وجود مخالفت های باستان شناسان، تمدن رشت زیر لایه هایی از بتن رفت. لایه هایی که می توانست نشان دهد مدنیت رشت بسیار عقب تر از دوره صفویه است و همین مدنیت دلیلی بود که شاه صفوی «رشت» را به عنوان مرکز استان انتخاب کرد.
یکی از این باستان شناسان به برخی سفالیه های بدست آمده از دوران «سلجوقی» در میدان شهرداری رشت اشاره می کند و تاکید می کند: اگر شهردار رشت در زمان اجرای پیاه راه با سازمان میراث فرهنگی تعامل بهتری می داشت، از سفالیه های بدست آمده و نمونه برداری از لایه های تمدنی، می توانستیم اطلاعات جامع تری از تاریخ و تمدن رشت احصا نموده و تمدن رشت را بسیار عقب تر از منابع مکتوب فعلی تخمین بزنیم.
مهدی میرصالحی، می افزاید: متاسفانه همین اتفاق در پیاده راه سازی محور علم الهدی هم اتفاق افتاد و سال ۱۳۹۱ شهردار وقت بدون اخذ مجوز از سازمان میراث فرهنگی، خیابان علم الهدی را گودبرداری کرد و بنده شخصا قطعاتی از یک ظرف سفال لعاب خورده را درورودی بازاچه سبزه میدان کشف کردم که قدمت آن را به قبل از صفویه تخمین زده می شود.
کارشناس مسئول ثبت بناهای میراثی گیلان ابراز می کند: متاسفانه به نام پیاده راه فرهنگی بخشی از تمدن و فرهنگ رشت نابود شد و شهردار بدون مجوز میراث فرهنگی لودر به جان میدانی انداخت که قبلا گورستان قدیمی رشت بود و موقع خاکبرداری، سفالینه های از دوران سلجوقی و قاجار کشف و تلاش باستان شناسان برای لایه برداری و پژوهش های باستان شناسی در قدیمی ترین میدان رشت نتیجه نداد.

_هر نوع خاکبرداری در محدوده میراثی شهر نیازمند مجوز از سازمان میراث فرهنگی است

با این حال، سرپرست معاونت سازمان میراث فرهنگی گیلان می گوید: این سازمان در حال بررسی مجوزهای گودبرداری شده توسط شهرداری در دو سال اخیر است و لایه برداری های باستان شناسی در برخی محدوده های میراثی رشت، از جمله محدوده خواهر امام، مسجد حاج سمیع، محدوده مسجد سوخته تکیه و میدان شهرداری در دستور کار ماست و در اولویت نخست مجوز لایه برداری در محدوده خواهر امام – که اخیرا بدون مجوز شهرداری از سازمان میراث فرهنگی گودبرداری شده – از میراث تهران دریافت شده است.
هرچند هنوز طرح مشاور برای بازبینی پیاده راه ارایه نشده است، اما «ولی جهانی» پیرامون بازبینی پیاده راه می افزاید: هر نوع خاکبرداری در محدوده میراثی شهر نیازمند مجوز از سازمان میراث فرهنگی است و مدیریت شهری می باید درخواست خود را کتبا به سازمان میراث فرهنگی اعلام نموده تا سازمان با مکاتبه با معاونت میراث فرهنگی در تهران مجوز نهایی را برای شهرداری رشت صادر نماید.
وی ضمن ابراز تاسف از نگاه های غیر میراثی در حفظ هویت های شهری تصریح می کند: یکبار بدون اخذ مجوز از سازمان میراث فرهنگی، بخشی از تمدن رشت از بین رفت و اکنون دوباره حرف از بازبینی پروژه ای می شود که از ابتدا کارشناسی شده نبود.
جهانی تاکید می کند: هرگونه عملیات حفاری و خاکبرداری در محدوده میراثی شهر رشت بخصوص میدان شهرداری و سبزه میدان نیازمند اخذ مجوز از سازمان میراث فرهنگی است و این سازمان یک باستان شناس را به عنوان نماینده تام الاختیار خود به شهرداری معرفی کرده تا این تعامل بهتر صورت گیرد.

البته در این میان بازبینی پیاده راه مخالف و موافقانی در شورای شهر رشت دارد.

_بازار رشت با اجرای پیاده راه مرده است

محمد شکریه، بازنگری در پیاده راه رشت را امری ضروری تلقی می کند و می گوید: توجه به بازار حتی در زمان اجرای پیاده راه نیز از سوی شهردار وقت اعلام شده بود اما وعده های وی عملیاتی نشد و با اجرای پیاده راه، عملا بازار رشت را تبدیل به یک لخته خون مرده در شهر کرده است.

عضو کمیسیون ترافیک شورای شهر رشت، بر این عقیده است که ممانعت از ورود خودرو به فضای پیاده راه، نمی تواند همچنان ادامه داشته باشد و می افزاید: در بازنگری به پیاده راه -که از سوی شهردار نیز وعده داده شده- باید وضعیت بازار را مدنظر قرار داد. اینکه تمامی مسیرها برای تردد از میدان مرکزی شهر بسته شود و عملا ترددی در میدان مرکزی شهر صورت نگیرد، باعث چالشی جدی در کسب و کار قلب اقتصادی رشت شده است.

شکریه پیشنهاداتی برای بازنگری در پیاده راه نیز ارائه می کند و می گوید: هرچند موافق طرح محدوده ترافیک هستم اما می توان یک مسیر از خیابان دکتر شریعتی به سمت سعدی را ایجاد کرد و با بازگشایی مسیر و خرید املاک واقع در مسیر به بازگشایی قفل ترافیکی موجود در محدوده هم کمک کرد.

به عقیده این عضو شورا علاوه بر این، اجرای بی. آر. تی در محدوده بازار(میدان دکتر حشمت) راهکار قابل قبولی نیست. بلکه مسیرهای بی. آر. تی باید در مسیرهای منتهی به خارج و حواشی شهر باشد و عملا مبدا سفرها از مرکز شهر را دور تر در نظر گرفت.

شکریه همچنین در راستای بازنگری در پیاده راه، ساماندهی تجمع تاکسیداران را نیز مدنظر قرار می دهد و می گوید: تجمع تاکسیداران نه تنها کمکی به معاش رانندگان حمل و نقل عمومی نکرده، بلکه مانع از کسب و کار بازار نیز شده است. لذا باید راهکاری اندیشید تا هم تاکسیداران و هم کسبه از وجود پیاده راه بهره ببرند نه اینکه ضرر و زیان ببینند.

وی تاکید می کند: شهردار طی یک بازه زمانی یک ماه خواسته تا بازنگری در پیاده راه را مطالعه کند اما در صورت تاخیر در این موضوع مهم، شخصا وارد رایزنی می شود تا بیش از این قلب اقتصادی شهر از تپش باز نایستد.

_جنس کسب و کار بازایان باید متناسب با پیاده راه تغییر کند

رئیس کمیسیون عمران هرچند موافق رفع نواقص این طرح است، اما مخالف بازنگری تنها به قصد توجه به بازار است.

رییس کمیسیون توسعه و عمران شهری شورا، در آخرین روز مهرماه با دعوت از شرکتی که طرح بازآفرینی پیاده راه فرهنگی رشت را در زمان شهردار اسبق در دستور کار داشت، عنوان کرد که می باید نواقص این پروژه برطرف گردد نه اینکه دوباره پیاده راه محل عبور خودروها نمود.
رضا رسولی در این دیدار گفت: رویکرد سند بازآفرینی شهر رشت انسان محور است و بازآفرینی نیاز امروز توسعه همه جانبه شهر رشت است.
وی، می گوید: اگر امروز حوزه تجاری پیاده راه رونق ندارد، برای این است که جنس کسب و کار با جنس پروژه اجرا شده همخوانی ندارد و باید جنس کسب و کار متناسب با فضای جدید تغییر یابد. بنابراین باید کاسبان محدوده بازار، متناسب با نیاز گردشگر محصولات جدید عرضه نمایند.

وی می افزاید: هرچند برخی از فضاهای کسب و کار ممکن است آسیب دیده و حذف شوند، ولی احیای برخی از فضاهای گذشته نظیر «کافه نوشین» می تواند به ارتقای توسعه شهری با فضای جدید کمک کند.
رسولی همچنین اظهار می کند: در فضای توسعه ای جدید، دیگر نیاید بازار رشت محل عرضه کارهای عمده برای شهرستان های گیلان باشد. بنابراین، نوع مشاغل موجود در بازار رشت باید تغییر کند. پروژه ای که از ابتدا به قصد توسعه گردشگری اجرا شده، می باید باقی عناصر آن نیز تکمیل گردد. بافت بازار منتهی به پیاده راه می باید محصولاتی را عرضه نماید که گردشگر خارجی را هم جذب نماید نه اینکه تنها بازاری برای استفاده ساکنان شهری و روستایی گیلان باشد.
حالا پیاده راهی که بدون مجوز از سازمان میراث فرهنگی و عجولانه احداث شد، و به تصریح مشاور پروژه، طرح اجرا شده آن چیزی نبود که مطالعه گردید، قرار است دوباره بازبینی شود. بازبینی که این بار می باید نگاه میراثی را مد نظر داشته باشد و هدف آن تنها خارج شدن بازار از رکود نباشد.

بازاری که زمانی بارانداز کالاهای تجاری جاده ابریشم بود، حتی قبل از اجرای پیاده راه نیز در دستور بازآفرینی قرار نگرفت. امروز کاروانسراهای تجاری بازار، بیغوله هایی در مسیر گردشگری شده است.

با کانال همای خبر همراه باشید