اختصاصی همای گیلان: او را به حق باید یکی از بزرگترین سرداران تمام دوره های تاریخ ایران شمرد.پلوتارک او را بلندقدترین و زیباترین فرد در بین ایرانیان میداند.در روز تاجگذاری شاه کمربند شاهی را خاندان سورن به کمر شاه می بست.موهایش را از وسط باز میکرد و چهره اش را گلگون وآرایش میکرد.او فرزند آرش و ماسیس بود.
[1]
در جنگ حران که بین پارتهای اشکانی و رومیان روی داد او لیاقت و شایستگی خود را نشان داد و بیش از یک سوم کل لژیونهای رومی را تارو مار کرد و یا به اسارت گرفت.دارای نبوغ نظامی فوق العاده ای بود.زمانی که شهر سلوکیه در محاصره بود وی اولین شخصی بود که خود را در باران تیر به بالای دیوارها ی شهر رسانید و با دستان خود یونانیان را بر سر بلند کرده و به پایین پرتاب می کرد.معاصر اشک سیزدهم ارد اول بود و از نظر ثروت و نجابت خانوادگی بعد از شاه مقام نخست را داشت.
او اولین شکست را بر رومیانی وارد کرد که در همه جا فاتح بودند. ﺍﺯ ﺩﯾﮕﺮ ﻧﺎﻡﺁﻭﺭﺍﻥ ﺍﯾﻦ ﺧﺎﻧﺪﺍﻥ ﻭﯾﻨﺪﻫﻔﺮﻥ (ﮔﻨﺪﻓﺮ ) ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ سﺪﻩ ﻧﺨﺴﺖ ﻣﯿﻼﺩﯼ ﺍﺳﺘﺎﻧﺪﺍﺭ ﺳﯿﺴﺘﺎﻥ ﺑﻮﺩ؛ ﻗﻠﻤﺮﻭ ﺍﻭ ﺍﺯ ﻫﻨﺪ ﻭپﻨﺠﺎﺏ ﺗﺎ ﺳﯿﺴﺘﺎﻥ ﻭ ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎﻥ ﺍﻣﺘﺪﺍﺩ ﺩﺍﺷﺖ . ﺑﺮﺧﯽ ﭘﮋﻭﻫﺸﮕﺮﺍﻥ اﻭ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺭﺳﺘﻢ ﺩﺳﺘﺎﻥ ﻗﻬﺮﻣﺎﻥ ﺣﻤﺎﺳﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﯾﮑﯽ ﻣﯽﺩﺍﻧﻨﺪ . ﺫﮐﺮنﺎﻡ ﺭﺳﺘﻢ ﺩﺭ ﻣﻨﻈﻮﻣﻪ ﭘﻬﻠﻮﯼ ﺍﺷﮑﺎﻧﯽ ﺩﺭﺧﺖﺁﺳﻮﺭﯾﮏ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺍﻭ ﺭﺍبا ﺍﺷﮑﺎﻧﯿﺎﻥ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﺪ. ﺭﻭﺵ ﻧﻮﯾﻦ ﺟﻨﮕﯽ ﺳﻮﺭﻧﺎ، ﺷﯿﻮﻩ ﺟﻨﮓ ﻭ ﮔﺮﯾﺰ ﺑﻮﺩ.
ﺍﯾﻦ ﺳﺮﺩﺍﺭ اﯾﺮﺍﻧﯽ ﺭﺍ ﭘﺪﯾﺪﺁﻭﺭﻧﺪﻩ ﺟﻨﮓ ﭘﺎﺭﺗﯿﺰﺍﻧﯽ ( ﺟﻨﮓ ﺑﻪ ﺭﻭﺵ ﭘﺎﺭﺗﯿﺎﻥ ) ﺩﺭﺟﻬﺎﻥ ﻣﯽﺩﺍﻧﻨﺪ . ﺍﺭﺗﺶ ﺍﻭ ﺩﺭﺑﺮﮔﯿﺮﻧﺪﻩ ﺯﺭﻩ ﭘﻮﺷﺎﻥ ﺍﺳﺐﺳﻮﺍﺭ،ﺗﯿﺮﺍﻧﺪﺍﺯﺍﻥ، ﻧﯿﺰﻩ ﺩﺍﺭﺍﻥ، ﺷﻤﺸﯿﺮ ﺯﻧﺎﻥ ﻭ ﭘﯿﺎﺩﻩﻧﻈﺎﻡ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎﺷﺘﺮﻫﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﺑﺎﺭ ﻣﻬﻤﺎﺕ ﺑﻮﺩ. ﺳﻮﺭﻧﺎ ﻭ ﻭﯾﺸﮑﺎ ﺩﻭ ﺑﺎﺭ ﺟﺎﻥ ﻓﺮﻫﺎﺩ ﭼﻬﺎﺭﻡ، ﭘﺎﺩﺷﺎﻩ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺍﺯتﺮﻭﺭ ﺭﻭﻣﯿﺎﻥ ﻧﺠﺎﺕ ﺩﺍﺩﻧﺪ. ﮐﻪ ﺑﺎﺭ ﺩﻭﻡ ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖ ﺟﺎﻧﺸﺎﻥ ﺗﻤﺎﻡ ﺷﺪو ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻭﺳﯿﻠﻪ ﻣﺰﺩﻭﺭﺍﻥ ﺭﻭﻣﯽ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ.
ﻗﺘﻞ ﺳﻮﺭﻧﺎ ﺑﺪﺳﺖ ﺍﺭﺩ اول ﻧﻈﺮﯾﻪ ﺩﯾﮕﺮﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﮔﯿﺮﯾﺸﻤﻦ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﻧﻮﯾﺲ فﺮﺍﻧﺴﻮﯼ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ .پیرنیا در کتاب ایران باستان نوشته که ارد اول اشکانی بعد از پیروزی سورنا بر رومیان بر نام او رشک برده و نابودش کرد.ارد حق ناشناسی غریبی در حق سورنا کرد و به حق سورنا در تاریخ مظلوم واقع شده است.
در کتاب دررالتیجان آمده که سورنا را با جزای سنماری کشتند یعنی بدی به جای خوبی.
منابع:
پلوتارک/کتاب کراسوس
تاریخ باستان پیرنیا جلد سوم
گیرشمن . ﺍﯾﺮﺍﻥ از ﺁﻏﺎﺯ ﺗﺎ ﺍﺳﻼﻡ .
/علی غلامرضایی ،مدرس دانشگاه و پژوهشگرتاریخ ایران