?به بهانه۲۶دی ۱۳۵۷? [گریختن«پهلوی دوم»از «ایران»(۲)

اختصاصی همای خبر/به قلم دکتر علی رحیم پور دکتری اقتصاد

?به بهانه۲۶دی ۱۳۵۷?
[گریختن«پهلوی دوم»از
«ایران»(۲)
?کنستانتین بزرگوار?
?{{شادی معرفتی/نویسنده
نشریه /?
توضیح
مقاله بلند و مفید پایین؛در
«تجارت فردا»چاپ شد و در
«چهار بخش»؛و بدون«دخل
و تصرف»؛تقدیم می شود•
داوری آن با شما•
??
از همین زمان بود که شاه هم به تدریج اشاراتش را به«تمدن بزرگ» آغاز کرده بود.وعده می‌داد که ایران پیش از پایان قرن،پنجمین کشور صنعتی جهان خواهد شد.می‌گفت ژاپن را پشت‌سر خواهد گذاشت و برای همیشه از دایره فقر و فلاکت و عقب‌ماندگی واخواهد رهید. حتی پیش از جهش ناگهانی قیمت نفت هم به آینده ایران سخت خوش‌بین بود.در سال ۱۳۴۵ به آورل‌هاریمن گفته بود:«در بیست سال آینده،تنها ژاپن و ایران می‌توانند به مرحله‌ای از رشد کنونی کشورهای اروپایی برسند.»در عین حال، به سرافرازی گفته بود:«ایران حتی از ژاپن نیز منابع طبیعی بیشتری دارد.» برنامه پنجم حدود۹۰۰صفحه بود و بنا بود که از سال۱۳۵۱اجرا شود و تا  سال ۱۳۵۶را پوشش می‌داد.در سال۱۳۵۲شاه برنامه را کنار گذاشت.اراده فردی‌اش بود، اراده سازمان برنامه نبود.برنامه را کنار گذاشتند و دو همایش یکی در گاجره و یکی هم در رامسر گذاشتند.شاه در آنجا با محوریت خودش سر این موضوع ایستاد که حجم برنامه باید دو برابر شود.کارشناس‌های شاخصی مثل مژلومیان و بهمن آبادیان که رئیس یکی از دفاتر سازمان برنامه بودند،واکنش نشان دادند.کارشناس‌هایی که در همایش رامسر بودند،می‌گویند که شاه به آبادیان فحش ناموسی داد و از جلسه بیرونش کرد.مژلومیان هم رخ‌به‌رخ نشد،ولی زیرِ برنامه پاراگرافی نوشته بود و نقد کرده و نوشته بود که این برنامه بوی خون می‌دهد.مژلومیان اصلاً سیاسی نبود،تیپ ایدئولوژیک و استراتژیکی هم نبود، کارشناس بود.سال ۵۳ پیش‌بینی کرده بود که اگر این برنامه اجرا شود، بحران‌های اجتماعی ایجاد می‌کند و  برای همین نوشته بود که برنامه بوی خون می‌دهد.تقریباً پیش‌بینی کرده بود که ممکن است انقلاب رخ بدهد،ولی او را هم تنزل اداری دادند و نتوانست عرض اندامی در سازمان برنامه داشته باشد.
روزنامه کیهان بین‌الملل،روز شنبه سوم آگوست۱۹۷۴در حالی‌که کنفرانس رامسر در حال برگزاری بود، گزارش داد:«۲۶ شرکت مهم به دلیل گرانی قیمت تعطیل شدند.»در نخستین روز کنفرانس رامسر به منظور بازنگری برنامه پنجم توسعه، روزنامه فارسی‌زبان اطلاعات از قول شاه تیتر زد:«بنا نیست کمربندهایمان را سفت ببندیم.»واضح است که او از رابطه میان تورم و سطح مخارج مردم بی‌خبر بود. در کنفرانس تصمیم بر آن شد تا سرمایه‌گذاری عمومی ازسی و دو
میلیارد دلار دو برابر شده و به
شصت و هشت و شش دهم
میلیارد دلار برسد. اگرچه این تصمیم با گذشت دو سال از برنامه پنجم توسعه اتخاذ شد و تا پایان سال پنجم میزان هزینه مصرف‌شده در راستای توسعه بسیار بالاتر از این ارقام بود. کیهان بین‌الملل از قول شاه نوشت: «استانداردهای زندگی بهتر می‌شود، نیروهای دفاعی قدرت می‌یابند، مبارزه با تروریسم به صورت خستگی‌ناپذیر ادامه می‌یابد، نرخ رشد به ۲۵ درصد رسیده و پروژه کمک‌های خارجی نیز تداوم می‌یابد.»
شاه بدون توجه به نظر کارشناسان دستور داد اعتبارات برنامه پنجم را دو برابر کنند.در نیمه برنامه پنجم ناگهان اعتبارات برنامه توسعه،همچنین بودجه تمام دستگاه‌های دولتی جهشی افزایشی یافت،به‌ویژه بودجه ارتش،که شاه به بالا بردنِ قدرت آن توجه خاصی داشت. هویدا،نخست‌وزیر وقت،عکس معروفی دارد که در آن،در سال ۱۳۵۳،کیف خود را که بودجه تازه دولت در آن است،برای خبرنگاران بالا گرفته و به مجلس می‌رود تا بودجه جدید را با تیتر«باز هم بیشتر» به تصویب برساند و این پیشامد در جریان برنامه‌های توسعه در ایران چرخشگاه  تازه و بزرگی بود.مژلومیان، با گسترش تشکیلات مدیریت‌های سازمان برنامه در همان سال‌ها،با حمایت صفی اصفیا، رئیس سازمان برنامه،از ریاست دفتر برنامه‌ریزی به معاونت سازمان در بخش برنامه‌ریزی رسیده بود.او مردی بود باهوش،شریف،مهربان،و اقتصاددانی برجسته،همچنین خوش‌قد و بالا بود و شاید تنها کسی در دستگاه مدیریت کشور بود که با تحلیل درست از پیامدهای تصمیم شاهانه برای یک‌شبه دو برابر کردن بودجه دولت سخت نگران شده بود. او،در مقام  معاون برنامه‌ریزی سازمان برنامه،در شورای‌عالی اقتصاد نسبت به افزایش ناگهانی اعتبارات و سرریز بی‌حساب پول به اقتصاد کشور هشدار داده و پیش‌بینی شگفت‌انگیزی کرده و گفته بود:«این پول‌ها پا در می‌آورند،به خیابان می‌آیند، و انقلاب می‌شود.»مرادش این بود که جهش یکباره اعتبارات و پاشیدن پول در جامعه، با بالا بردنِ انفجاری چشمداشت‌های مردم و ایجاد فسادِ اداری و اجتماعی، همه‌چیز را به خطر می‌اندازد.
سرشک
۱۹دی۱۴۰۰

با کانال همای خبر همراه باشید.

http://homaygilanir