پایگاه خبری و تحلیلی همای خبر پایگاه خبری و تحلیلی همای خبر|پایگاه خبری و تحلیلی همای گیلان|پایگاه خبری و تحلیلی استان گیلان|اخبار گیلان| اخبار روز گیلان | خبره‌ای گیلان| با اخبار گیلان همراه شوید|
آنچه می‌خوانید متن کوتاهی است
نقش فناوری اطلاعات در کاهش مهاجرت روستائیان به شهرها با تاکید بر توسعه دفاتر ICT روستایی
مهندس حسین جمالی
کارشناس ارشد مدیریت فناوری اطلاعات وارتباطات
فناوری اطلاعات و ارتباطات
اساتیدگروه IT
چکیده
امروزه مهاجرت از روستاها به سوی شهرها به عنوان یکی از معضلات اساسی و مسئله آفرین در شهرها و بخصوص کلان شهرها مطرح شده است. در واقع مهاجرتی که خود بر اثر بسیاری از عوامل بوجود می آید . یکی از علل ، عدم تعادل در سطح مسائل اجتماعی ، اقتصادی و سیاسی کشور می باشد. جمعیتی که از مناطق روستایی به مناطق شهری سرازیر می شوند در حقیقت به ایجاد گسیختگی در هر دو نقطه جذب و دفع نیروی مهاجر منجر می شود. خالی شدن مناطق مهاجرفرست از نیروی کار و تمرکز آنها در نقطه یا نقاطی که امکان بکارگیری همه و یا حتی قسمتی از توان انسانی آنها را ندارد از مهمترین مسائل بوجود آمده توسط مهاجرت بی رویه به سوی شهرهاست. در حقیقت مهاجرت بی رویه ، نتیجه نتیجه دور تسلسلی از اجرای سیاستهای غلط می باشد. در بسیاری موارد ، اتخاذ این سیاست های غلط نیز خود ناشی از وجود مهاجرین در یک منطقه و کاهش جمعیت در منطقه دیگر است. بنابراین دیگر مهاجرت نمی تواند از پویایی جامعه حکایت داشته باشد و باید برای آن تعریف تازه و مناسبی جدای از سایر تعاریف عمومی نسبت داده شده ، پیدا کرد.امروزه مهاجرت تنها جابجایی محل اقامت یک فرد و یا ترک سرزمین اصلی و جایگزین شدن در یک جای دیگر بدون قصد بازگشت نیست ، بلکه علت اساسی ناشی از وجود عدم تعادلهای اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی و توسعه علوم جدید بین مناطق شهری و روستایی است. نبود یکسری از امکانات موجود در شهرها ، خود روستائیان را بالاجبار به حرکت بین شهر و روستا مجبور می سازد. در این مقاله سعی داریم به بررسی وضعیت روستاها ی کشور و نقشی که فناوری اطلاعات و ارتباطات در کاهش بخشی از مشکلات آنها و کاهش حرکات روستا به شهر بپردازیم.
کلمات کلیدی
مهاجرت / شهر / روستا / فناوری اطلاعات / دفاتر ICT روستایی/ توسعه فناوری
hossein.jamali1214@gmail.com
مقدمه:
مهاجرت بی رویه یک بیماری اجتماعی و عامل بسیاری از نابسامانیهای سیاسی ، اجتماعی و فرهنگی است . در کشور در طول سالهای گذشته مهاجرت وجود داشته و بعد از انقلاب به دلایل متعدد تشدید گردیده است. مسئله مهاجرت به صورت مهاجرت از روستا به شهر، از شهر به روستا، از روستا به روستا ، از شهر های کوچک به شهر های بزرگ در جامعه اتفاق می افتد . مهاجرت یکی از ابعاد مهم فرایند توسعه اقتصادی – اجتماعی به حساب می آید . مهاجرت از مناطق روستایی به سوی شهرها در اغلب کشورها مشاهده می شود لیکن، شیوه آن در کشورهای در حال توسعه با کشورهای پیشرفته تفاوت دارد . در حال حاضر آنچه برای جامعه مسئله است سطح مهاجرت از روستا به شهرها است .
مدل مهاجرت هریس- تودار ، بیان می کند که وجود نرخ بالای مهاجرت از روستا به شهر به دلیل بیکاری بالا است. طبق این مدل، مهاجرت از روستا به شهر تابعی از اختلاف دستمزدهای انتظاری شهر و روستا است. دستمزدهای انتظاری از لحاظ سیاسی حداقل دستمزد در شهر، زمانی که احتمال بدست آوردن شغل در شهر وجود داشته باشد ، تعریف می شود.
گلد اسمیت در بررسی مهاجرت از رو ستا به شهر و بهره وری بخش کشاورزی، دریافت که مهاجرت از روستا به شهر تابعی مثبت از نرخ درآمد سرانه شهری به درآمد سرانه روستایی است. و سرمایه گذاری در بخش کشاورزی می تواند باعث کاهش مهاجرت از روستا به شهر شود. ماهر ( ۱۳۷۵ ) به بررسی آثار سواد بر مهاجرت روستا به شهر پرداخت و نشان داد که از علل مهاجرت سواد و سطح مهارت است. تعلیم و تربیت روند مهاجرت را سرعت می بخشد و بخش اعظم مهاجران را نیروهای مولدتر بخش کشاورزی هم از لحاظ سن و هم از جهت سطح تعلیم و تربیت تشکیل می دهد .
در بین بیشترمهاجران باسواد این فرض وجود دارد که در شهر بهتر می توانند از خدمات بهره گیرند و از توانایی های خود برای بهبود شرایط زندگی استفاده کنند. عظیمی ( ۱۳۸۱ ) نشان داد که مهاجرت از روستا به شهر، ضمن انکه ناگزیر است، پدید ه ای نا میمون نیست و بر خلاف تصور رایج با توسعه کشاورزی منافات ندارد بلکه، بر عکس به توسعه آن کمک می کند.آسایش ( ۱۳۷۷ ) به مطالعه حرکات داخلی جمعیت ایران و مسئله مهاجرت روستایی پرداخت . نتایج حاصل از حرکات داخلی جمعیت در ۴۰ سال گذشته نشان داد که ۲ درصد بر نسبت مهاجران و جابجایی جمعیت در داخل کشور اضافه شده که مربوط به مهاجرت روستاییان به شهرها است . همچنین روند افزایش مهاجرت از سال ۱۳۴۵ به بعد سرعت فوق العاده به خود گرفته که معلول اثرات شناخته شده اصلاحات ارضی وجذب اعتبارات عمرانی کشور در مناطق شهری می باشد . به طور کلی رشد و گسترش خدمات وصنایع در شهر ها و کاهش بازده نهایی کار در مناطق روستایی به دلیل ظاهر شدن اثرات اصلاحات ارضی و بالا رفتن قیمت نفت ، موجب سر ریز جمعیت روستایی به شهر ها شده است .
با نگاهی به مطالعات انجام شده در بالا در خصوص علل مهاجرت می بینیم که با تجه به علل مختلف مطرح شده ، جمعیت شهرها به خصوص در ۵۰ سال اخیر رو به افزایش نهاده است. از جمله علل افزایش جمعیت ، نخست می توان به پدیده مهاجرت اشاره کرد ،تعداد مهاجرین به شهرها به دلایل مختلف اجتماعی ، اقتصادی و سیاسی افزایش یافته و بدین ترتیب جمعیت از روستاها به شهرها هجوم آورده اند . در این مدت پاره ای از شهرها ی بزرگ مانند تهران ، مشهد ، اصفهان و تبریز هر کدام دارای جمعیتی میلیونی هستند و همه ساله تعداد زیادی از سکنه شهرهای کوچکتر و روستاها را به خود جذب می کنند. عامل دیگری که در افزایش جمعیت شهرها نقش داشته است بهبود شرایط زیستی و دسترسی به امکانات مختلف شهری در مقایسه با روستاها بوده است. با توجه به رشد شهرها و گذر از عصر صنعت به عصر ارتباطات و فناوری اطلاعات و تمرکز این فعالیتها در نقاط شهری به میزان زیادی تضادهای اجتماعی و اقتصادی را بین مناطق شهری و روستایی بوجود آورده است.
رابطه متقابل شهر و روستا
در عصر حاضر روستاها ، شهرها و مناطق مربوط به آنها همانند اجزاء و عناصر سیستمی کلی در نظر گرفته می شوند . روابط موجود در میان آنها را همانند روابط اجزای سیستمها مورد توجه قرار می دهند . در این زمینه ، ابزار ، فنون و روشهای سیستمی در حل مسائل شهری و روستایی و تصمیم گیری در رابطه با راحلها و ارزیابی آنها ، کاربرد وسیعی دارد . علم اداره و کنترل سیستم ها را به منظور بهبود جوامع شهری و روستایی علم برنامه ریزی نامیده اند. در حال حاضر همزمان با گسترش و پیچیدگی مسائل اجتماعی ، میزان آگاهی و انتظارات قشرهای وسعی از مردم شهر و روستا برای زندگی بهتر گسترش می یابد و توقعات بیشتری از حوزه های زندگی خصوصی و خانوادگی خارج شده و به عرصه فعالیت های اجتماعی کشانده می شود. خوشبختانه امروزه با توجه به تغییر رویه سیاست های جامعه نسبت به گذشته و تغییر تفکر مهاجرت از روستا به شهر و ایجاد ادبیات مهاجرت معکوس بسیاری از امکانات زیر ساختی شهرها در روستاها وارد . گسترش یافته است. از آن جمله می توان به امکانات آب بهداشتی ، برق ، گاز ، تلفن ، مراکز بهداشتی و در این اواخر ایجاد دفاتر ICT روستایی اشاره کرد. با توسعه امکانات آموزشی در روستاها خوشبختانه امروزه شاهد رشد با سوادی در روستاها هستیم که با کمک برنامه های توسعه می توان این پتانسیل مهم را جهت توسعه روستایی با ایجاد امکانات در محل نگه داشت. چرا که با ادامه روند مهاجرت روستائیان به شهرها ، علاوه بر خالی شدن روستاها ، زوال کشاورزی و مشکلات مختلف در سطح روستاها ، روانه شدن آنها به سوی شهرها ، مشکلات عدیده ای همچون اشتغال و مسکن برای آنها را در پی خواهد داشت. با توجه به روند رشد مشاغل در شهرها ، فرصت های اشتغال به اندازه ای نیست که بتواند علاوه بر جذب نیروی کار شهری ، توانایی جذب مهاجرین روستایی را هم داشته باشد . این مهاجرت های بی رویه نه تنها برای روستاها ، بلکه برای مراکز شهری نیز نتایج و تبعات منفی جبران ناپذیری را به همراه دارد. اکثر افرادی که از روستاها مهاجرت می کنند به دلیل کمبود نقدینگی و نداشتن شغل مناسب جهت خرید یا اجاره منزل در شهرها ، به حاشیه شهرها و مناطق نامناسب روی آورده و خود عامل دیگری برای رشد معضلی به نامه حاشیه نشینی و زاغه نشینی در شهرها می شوند که در حال حاضر به عنوان یکی از معضلات اساسی در توسعه شهرها مطرحند . چرا که با رشد شهر این مناطق کم کم به مجموعه شهری پیوسته و ظاهر نازیبا و مشکلاتی را در بحث چشم انداز شهری بوجود می آورد.
فناوری اطلاعات و کاهش مهاجرت و رفت و برگشت های روستا به شهر
فناوری اطلاعات مجموعه ای از ابزارها و روش های نوین است که برای تولید ، پردازش و عرضه اطلاعات به کاربران می باشد که علارغم باور عموم تاریخچه چند هزار ساله دارد . ابزارهای فناوری اطلاعات ترکیبی از عوامل انسانی و ماشینی است. اساسی ترین عامل ماشینی آن رایانه و اساسی ترین عامل انسانی آن کاربر می باشد. البته از سایر عوامل مهم ماشینی می توان به ماهواره های مخابراتی اشاره کرد. به طور کلی فناوری اطلاعات ، وارد هر حوزه ای که می شود باعث بهره وری و پیشرفت در آن حوزه می گردد که یکی از این حوزه ها ، بخش کشاورزی و روستایی است. فناوری اطلاعات اهمیت ویژه ای در شکوفایی و ارتقاء سطح دانش روستائیان در زمینه های اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی دارد.
شکاف دیجیتالی موجود بین شهرها و روستاها مانعی بزرگ برای ورود ساکنین روستایی به جامعه اطلاعاتی و جوامع مجازی به شمار می آید که قشر عظیمی از افراد را از فرایند گردش اطلاعات محروم نموده است . و این درحالی است که تحلیل گران جهانی عقیده دارند در بحث جهانی سازی، توسعه ICT روستایی نقش اساسی در پیشرفت کشورهای در حال توسعه خواهد داشت.
کشورهای هند، مغولستان ، چین، سنگاپور و شیلی توسعه ICT روستایی را طی برنامه‌های دولتی توسط ارگانهای خاص و بخش خصوصی دنبال کرده‌اند و در این کشورها، امروزه دسترسی روستاها به اینترنت کاملاً جا افتاده است و در حال حاضر نیز استفاده از آن، همراه با توسعه ICT ادامه دارد. شاید این تصور وجود داشته باشد که ICT برای روستاهای ایران زود است و باید توسعه تلفن و بالا بردن کیفیت دسترسی آنرا در اولویت قرار داد. اما واقعیت آن است که برای بهبود وضع روستاهای ایران با توجه به پراکندگی جغرافیایی و دوری بعضی از روستاها از شهرها و محرومیتهای مختلفی که در آنها وجود دارد توسعه ICT در اولویت می‌باشد. با توجه به اینکه بخشی از روستاهای کم جمعیت ایران هنوز دسترسی درستی به تلفن ثابت ندارند. توسعه ICT روستایی در ایران باید با شتاب مضاعفی صورت گیرد تا استفاده مناسب از ظرفیت‌های ICT در بخش روستا انجام پذیرد و روستاها بتوانند تبادل اطلاعاتی لازم با سایر مراکز را داشته باشند و بستر توسعه در آنها فراهم شود.
کمبود زیر ساخت ارتباطی و امکانات سخت افزاری و فقدان دسترسی به اینترنت و کامپیوتر توسط روستائیان از مهمترین مشکلات در مقوله ICT روستایی به شمار می رود . بسیاری بر این اعتقادند که تکنولوژی مهمترین رکن را در توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات روستایی بر عهده دارد اما تحقیقات نشان می دهد پیاده سازی تکنولوژی های مناسب و استفاده از آنها به تنهایی برای نهادینه کردن ICT روستایی کافی نیست. بلکه فاکتورهای اجتماعی تیز در این راستا نقش مهمی را ایفا می کنند و در صورتی که تکنولوژی و اجتماع کنار یکدیگر قرار گیرند موجب توسعه ICT در یک جامعه روستایی می گردند. به دنبال در اختیار داشتن امکانات در روستا ، روستائیان برای انجام امور خود با مراجعه به دفاتر ICT روستایی از مراجعه به شهرها دوری خواهند جست.
ایجاد و توسعه مراکز ICT روستایی:
تاکنون فناوری اطلاعات و ارتباطات خدماتی را به روستاییان ارایه کرده است. برخی از این خدمات منحصر به روستاییان و برخی دیگر نیز میان روستاییان و شهرنشینان مشترک است و حتی روز به روز کاربردهای ICT در شهرها و روستاها به یکدیگر نزدیک‌تر می‌شود. باید این نکته را مد نظر داشت که عدم دسترسی روستاییان به امکانات یک زندگی مناسب، باعث می‌شود تا همواره مهاجرت به شهرها به عنوان یک راه‌حل برای بهره‌مندی از امکانات مطرح شود. بنابراین چنانچه خدمات مورد نیاز روستاییان با استفاده از ICT در روستاها ارایه شود، به طور حتم مشکل مهاجرت روستاییان به شهرها تا حدود زیادی مرتفع خواهد شد. دسترسی به خدمات سازمان‌های دولتی یکی از نیازهای اساسی روستاییان است. در حال حاضر درصد کمی از خدمات دولتی در روستاها ارایه می‌شود. یکی از دلایل این مساله، بعد مسافت و پراکندگی روستاها در برخی مناطق است. این در حالی است که فناوری اطلاعات و ارتباطات با ایجاد و توسعه دفاتر ICT روستایی می تواند زمینه ارایه تمامی خدمات دولتی را به دور از محدودیت‌های زمانی و مکانی در قالب دولت الکترونیکی، فراهم نماید. کاربردهای فناوری اطلاعات و ارتباطات در یک روستا، متنوع و فراوان است که خدمات دولت الکترونیکی یکی از آنها است. اما از طرفی اغلب ادارات در روستاها حتی خدمات اولیه و ابتدایی را در قالب دفاتر ICT روستایی به روستاییان ارایه نکرده و طیف وسیعی از خدمات دولتی در روستاها قابل دسترسی نیست. نکته دیگر اینکه روستای الکترونیکی بستر مناسبی برای توسعه آموزش مجازی است. دانشگاه‌ها می‌توانند با ایجاد دفاتر خود درمراکز ICT روستایی زمینه آموزش روستاییان را فراهم آورد. کشاورزی الکترونیکی و تجارت الکترونیکی از دیگر خدمات و کاربرد ICT در روستاها است. توسعه ICT در روستاها با برنامه چهارم توسعه کشور آعاز شده است، نیاز است در این برنامه و برنامه‌ریزیهای مناسب دیگری که در این زمینه صورت خواهد گرفت، بتوان در یک فرصت زمانی مشخص، فاصله عمیق دیجیتالی بین شهر و روستا از یک سوی و بین روستا و جهان اطلاعات از سویی دیگر را کاهش داد. درصورتیکه تاخیر بیشتری در این زمینه صورت گیرد و به توسعه ICT در روستاها توجه جدی نشود مشکلاتی برای روستاها بوجود خواهد آمد که شاید جبران آن آسان نباشد. عوارض عدم گسترش ICT در روستاهای فراوانند که در ذیل به چند مورد پرداخته شده است.
v افزایش مهاجرت روستائیان: مبارزه با مهاجرت روستائیان به شهرها، ادامه دارد و راهکارهای گذشته سودمند نبوده است. در صورتیکه اقدامی اساسی صورت نگیرد، این روند ادامه پیدا خواهد کرد و صنعت کشاورزی و دامداری دچار مشکل اساسی خواهد شد. در بسیاری از نمونه‌های بررسی شده در جهان دیده می‌شود که آشنایی جوانان مستعد روستایی با ICT توانسته است نیروهای خبره‌ای تحویل جامعه و ارگانهای مختلف بدهد و همچنین فرصت‌های شغلی متفاوتی در شبکه‌های مختلف مطرح گردد که روستائیان بهره‌مند شوند. اصولاً ICT به عنوان یک ابزار مهم تمرکز زدائی در جوامع در حال توسعه توسط UNDP مطرح شده است.
تخریب منابع طبیعی: امروزه بهره‌برداری بی‌برنامه از منابع طبیعی باعث شده است در بسیاری از مناطق کشور (مثل شمال ایران) با بحرانهای مختلفی مواجه شویم.
کاهش درآمدهای گردشگری: جهانگردانی که از ایران دیدن می‌کنند اطلاع درست و سازمان یافته‌ای از آثار گرانقدری که در مناطق دور افتاده کشور موجود می‌باشد ندارند. ایران به عنوان یک کشور در حال توسعه که جمعیت روستایی آن رو به کاهش و جمعیت شهری آن رو به افزایش است، شدیدا به توسعه ICT در روستاها و مناطق دور دست نیاز دارد. اگرچه قدمهای ابتدایی توسط بعضی وزارتخانه‌ها و سازمانهایی که نوعا با روستاها ارتباط دارند در دست اقدام است، اما هنوز عزم و اراده لازم برای توسعه سریع و منطقی ICT در روستاها دیده نمی‌شود. در این مسیر با توجه به تجربیات کشورهای همطراز ایران، گامهای اولیه هدایتی و سرمایه‌گذاری زیرساخت حتماً باید توسط دولت انجام شد. سپس با تقویت بخش خصوصی زمینه توسعه بیشتر فراهم گردد. بنابراین نقش ICT در توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی در روستاها می‌تواند اهمیت بسیار زیادی در شکوفایی جامعه و ارتقاء موقعیت روستائیان داشته باشد. اجرای عدالت اجتماعی در عصر حاضر بدون استفاده از تکنولوژی امکان پذیر نمی‌باشد. خوشبختانه این تکنولوژی اگر بدرستی و با سیاست مناسبی دنبال و اجرا شود می‌تواند بسیار کم هزینه‌تر از روشهای سنتی معمول فعلی باشد. امید است دولت با همفکری صاحبنظران و استفاده از تجربیات جهانی و عظم و اراده ملی توسعه ICT را در جهت آبادانی و رفاه و آسایش مردم روستا در برنامه چهارم جزء اولویتها قرار دهد.
مروری بر تجربیات جهانی
اگر چه تجربیات جهانی در حوزه توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات روستایی از عمر طولانی برخوردار نیست، اما اقدامات گسترده‌ای به صورت همزمان درکشورهای مختلف به خصوص کشورهای در حال توسعه،به منظور گسترش خدمات الکترونیکی در روستاها، صورت گرفته است. در کشورهای آفریقایی و کشورهای آسیای شرقی، با حمایت و پشتیبانی سازمان‌های بین‌المللی و گروه‌های غیر دولتی، اقدامات موثری انجام شده است. در کشور سریلانکا، تحت یک برنامه مشترک یونسکو و دولت، از رادیو به عنوان رابط بین مردم استفاده می‌شود. در برزیل دوره‌های آموزش رایانه برای حاشیه نشین‌ها توسط کمیته «دموکراسی در فناوری اطلاعات» برگزار می‌شود که هدف آن توانمندسازی افراد است.
در بنگلادش نیز، پروژه«گرامین فون» (Grameen Phone) یا خدمات استفاده از تلفن همراه در نواحی روستایی اجرا می‌شود که عمدتا توسط زنان روستایی و برای دریافت کمک‌ها و توصیه‌های پزشکی و همچنین اطلاع از قیمت محصولات در نواحی شهری به کار می‌رود. از طرفی در کشور مصر، استفاده از سیستم‌های خبره رایانه‌ای برای گسترش دانش و اطلاعات مدیریتی کشاورزی، توسط کشاورزان به میزان زیادی گسترش یافته است. دولت بنگلادش با توجه به جمعیت زیاد جامعه روستایی این کشور، ایجاد مرکز فناوری اطلاعات روستایی را از دو سال پیش تاکنون در برنامه خود قرار داده است. این در حالی است که کشور بنگلادش، به دلیل عدم وجود زیرساخت‌های ارتباطی و تلفنی و همچنین بی‌سوادی جمعیت روستایی ، برای ایجاد مراکز ICT روستایی با چالش مواجه شده است. بر همین اساس اتحادیه بین‌المللی ارتباط دور، شش توصیه کلی در رابطه با توسعه فناروی اطلاعات و ارتباطات روستایی ارایه کرده است که از آن جمله می‌توان به ارتقا کاربرد اطلاعات در روستاها، افزایش همکاری با سازمان‌های غیر دولتی سرمایه‌گذار و استفاده از فناوری‌های مدرن و نوین اشاره کرد. آمریکا در برنامه‌های توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات روستایی خود اعلام کرده است مناطق روستایی می‌باید از مالیات‌های محلی جهت ایجاد ززیرساختار لازم برای به کارگیری سیستم‌های ارتباط از راه دور استفاده کنند. اگر چه آمریکا کماکان به عنوان سردمدار ICT در جهان محسوب می‌شود، اما میزان استفاده از اینترنت در روستاهای این کشور بسیار پایین‌تر از مناطق شهری است. به عبارتی اختلاف ضریب نفوذ خدمات ارتباطی، این کشور را در توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات روستایی با چالش روبه‌رو کرده است. در این راستا وزارت تجارت آمریکا، دو عامل را به عنوان چالش معرفی کرده است. شرکت‌ها در این کشور عمدتا در ارایه خدمات جدید در مناطقی سرمایه‌گذاری می‌کنند که بازگشت سرمایه بیشتری داشته باشد. در عین حال، افراد از خدماتی استفاده می‌کنند که از عهده تامین هزینه آن برآیند و همچنین به استفاده از آن خدمات نیز نیاز داشته باشند.
نقاط قوت و نقاط ضعف در توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در روستاها
نقاط قوت:
بارزترین نقطه قوت در این زمینه در برخورداری روستاها از حداقل های دسترسی به شبکه می باشد که مقدمه ورود روستا به جامعه اطلاعاتی است و لذا در شرایط موجود جزء شاخص ترین پروژه های فناوری اطلاعات و ارتباطات محسوب می شود که آثار مثبتی در زمینه های مختلف فرهنگی ، اجتماعی ، اقتصادی و سیاسی خواهد داشت.
نقاط ضعف:
با توجه به نیازهای روستائیان به روش های آسان ، ارزان و سریع در صورتی که ایجاد این مراکز نتواند به اهداف تعیین شده در کاهش شکاف روستا با شهر دست یابد ، باعث واپس زدگی جامعه روستایی در پذیرش فناوری های نوین خواهد بود .
راههای پیشنهادی جهت موفقیت مراکز ICT روستایی
v اولین گام برای موفقیت در این بخش تهیه برنامه کلان حرکت به سمت دولت الکترونیک است که در آن با توجه به قوانین کشور خدماتی که گستردگی ملی دارند یا مورد نیاز روزمره روستائیان است، اولویت‌بندی شود و گام دوم نیز تهیه چارچوب‌ها و استاندارد خدمات الکترونیکی تبادل داده‌ها بین سازمان‌های دولتی است به صورتی که مراجعه کننده به پیشخوان اینترنتی دولت مجبور به گذر از وب سایت‌های مختلف دستگاه‌ها و انتظار برای ارسال اطلاعات از یک دستگاه به دستگاه دیگر نشود.
ایجاد دسترسی سهل و آسان روستائیان به خدمات الکترونیکی نیز گام بعدی است که لازمه آن فراهم کردن زیرساخت ارتباطی امن و مطمئن و پایدار است؛ به نظر می‌رسد هنوز این زیرساخت فراهم نشده است.
فرهنگ‌سازی در ارایه‌کنندگان خدمات و نیز مردم ذی‌نفع خدمات که گام چهارم عنوان شده است که لازمه این دگردیسی در ارایه خدمات به واسطه حضور IT و بالا رفتن قابلیت و توانایی کارگزاران دولتی است که نیازمند توانایی ذی‌نفع خدمات در بهره‌گیری از خدمات است.
استفاده از نیروهای بومی برای اداره دفاتر ICT روستایی و افزایش سطح آگاهی و فرهنگ جوامع روستایی
برای استفاده بیشتر روستائیان از خدمات الکترونیکی، علاوه بر آموزش‌های اولیه‌ای که در روستاها ارائه می شود، برگزاری همایش‌هایی در سطح شهرستانی، استانی و کشوری می‌تواند موثر باشد.
نتیجه گیری
در ایران طرح پیشخوان دولت یا دفاتر ICT روستایی با هدف تهیه زیرساخت‌های راه‌اندازی دولت الکترونیکی برای سرویس‌دهی الکترونیکی به ده هزار روستا در پایان برنامه توسعه سوم، با مبلغ ۲۵۰ میلیارد تومان اعتبار شروع گردید اما به گفته کارشناسان چالش نبود محتوای مناسب به منظور خدمت‌رسانی، هماهنگ نبودن ارکان دولت جهت شناسایی منشا مهاجرت روستاییان به شهرها باعث شده تا وجود این دفاتر بدون کارایی لازم باشد به طوریکه پیشخوان‌های دولت برای برقراری عدالت اجتماعی هنوز خالی از خدمات هستند در حالی که طبق پیش‌بینی‌ها در برنامه چهارم توسعه باید زیرساخت‌های این دفاتر متناسب با شرایط استانی فراهم می‌شد.
اجرای طرح ICT روستایی به عنوان پیشخوان دولت در حالی مطرح است که بسیاری از سازمان‌های متولی ارایه خدمات دولتی هنوز به وب سایت به عنوان یک تابلوی الکترونیکی نگاه می‌کنند و اطلاع‌رسانی آنها از طریق اینترنت هم سطح مطلوبی ندارد و مراجعه‌کنندگان برای گرفتن اطلاعات از فرآیند کاری ناگزیر به حضور فیزیکی یا تماس تلفنی با ادارات هستند. آنچه امروزه در کشور ما مشاهده می‌شود نبود یک عزم دولتی تهیه محتوا و فرآیندهای خدمات دولتی در این مراکز است و به همین دلیل تنوع خدمات الکترونیکی که از سوی دولت به مردم سرویس داده می‌شود مطابق و کافی با نیاز و استقبال مردم نیست. این در حالی است که صفی از مردم که آمادگی دریافت این نوع خدمات را دارند.
روش‌ها وراهکارهای وافری وجوددارد که چشم اندازه بلندمدت و بسترها درعلم فناوری که تخصص بی ریا ودلسوز مردم ایران باشد جهان را به هیجان در بیاورد
