فرصت ها، تهدیدات و آسیب‌های فضای مجازی بر تبلیغات انتخاباتی

فرصت ها، تهدیدات و آسیب‌های فضای مجازی بر تبلیغات انتخاباتی:

 

در انتخابات به طور طبیعی یکی از مسائل اساسی بحث شکل‌گیری فضایی است که به انتخاب اصلح توسط افراد کمک می‌کند. در شکل‌گیری چنین فضایی، رسانه‌ها نقش اساسی دارند و در شرایط متحول رسانه‌ای امروز در هر انتخاباتی ابزارهای نوینی وارد می‌شود که در گذشته مطرح نبوده است.

فضای مجازی به عنوان نسل نوینی رسانه‌های اجتماعی پا به زندگی بشریت گذاشته و زندگی انسان ها را تحت تأثیر قرار داده و همچنان که ضررهایی داشته، در برخی موارد کمک‌های موثری به انسان کرده است.

 

یکی از اندیشمندان غربی معتقد است شخصیت آدمی چیزی جز روابط او نیست. از این رو در دنیای ارتباطات رسانه هایی چون فضای مجازی قدرت ارتباط گیری افراد را بسیار فراتر از مرزها، محدودیت های زمینی و زمانی برده است تا جایی که فضای سیاسی کشورها نیز از این توانمندی رسانه بی بهره نمانده است.

 

به‌صورت کلی مدیریت فضای مجازی به‌واسطه نوظهور بودن و تغییرات سریع و گسترده این فضا، بسیار دشوار است و عموم پلتفرم‌های شبکه‌های اجتماعی موجود در خارج از محدوده حکمرانی ملی قرار می‌گیرد. با گسترش اهمیت فضای مجازی به‌عنوان رسانه‌ای قدرتمند، با دسترسی آسان و تعاملی، اهمیت و جایگاه تبلیغات در آن نیز افزایش یافته است و تبلیغات انتخاباتی نیز از این قاعده مستثنی نیستند.

 

انتخابات، عرصه ای است که در آن، شاهد پمپاژ و مانور  گسترده اخبار، اطلاعات، تصاویر و ویدئوها و دیگر محتواهای تولیدی هستیم. در این میان، مخاطبان، در یک لحظه، با دهها خبر، برداشت و تحلیل مواجه می شوند که جملگی در قالب “اخبار موثق” یا ” صحیح”  در فضای مجازی به گردش در می آیند.

آسیب اصلی تبلیغات در فضای مجازی از عدم وجود مقررات خودتنظیم‌گر پلتفرم‌های داخلی نظیر پیام رسان‌ها، عدم تهیه قوانین مناسب برای جرم‌انگاری تبلیغات انتخاباتی در فضای مجازی و عدم تسلط بر پلتفرم‌های خارجی برای پالایش و مدیریت محتوا نشأت می‌گیرد. عمده آسیب های شناخته‌شده تبلیغات در فضای مجازی شامل انتشار اخبار جعلی و گمراه‌کننده، ایجاد دوقطبی های حاد که فضای رقابت سالم را تخریب می‌کند، تبلیغات زودتر از موعد مقرر در قانون، دستکاری و جهت‌دهی در آرای مردم به‌وسیله‌ی متن‌کاوی و تحلیل شبکه‌های اجتماعی در محدوده جغرافیایی خاص که منجر به شناسایی سلایق و علاقه‌های مردم یک منطقه و ساخت تبلیغات متناسب با آن می‌شود و در نهایت شیوه‌های ناهنجار انتشار و ترویج محتوای تبلیغاتی نظیر بهره‌گیری از سلبریتی‌ها و یا حالت بدتر آن که بهره‌گیری از اینفلوئنسرهاست می گردد.

 

یکی از پررنگ ترین موارد تخلفات انتخاباتی که در همه دوره ها وجود داشته است مسئله تخریب رقبا در عرصه فعالیت های انتخاباتی است که از نظر شرعی و اخلاقی امری ناپسند تلقی می شود. در فضای مجازی به خاطر شرایط خاصی که وجود دارد این موضوع بسیار راحت تر و با فراوانی بیشتری انجام می گیرد. متاسفانه موارد تخریبی شامل عکس، فیلم و مطلب به راحتی در میان طیفی گسترده از مخاطبان شبکه های اجتماعی منتشر می شود که اثرات بسیار ناپسند مادی و معنوی برای رقیب دارد.

 

از طرف دیگر در فضای مجازی سرعت پخش خبرهای کذب و شایعه بالاست و اگر شایعه ای مطرح شود پاسخ دادن و تکذیب آن نمی تواند به راحتی آثار آن را برطرف کند.

 

اگریک فضای رسانه ای مبتنی بر اخلاق، قانون و استانداردهای ارتباطی باشد بدون شک هم اثربخشی دارد  و هدایت افکار عمومی منجر به این قاعده می شود که مردم مسیر و انتخاب درستی داشته باشند تا  درمسیر توسعه سازندگی و پیشرفت جامعه در همه ابعاد اجتماعی، فرهنگی اقتصادی و سیاسی طی شود.

 

از طرف دیگر دستگاه های نظارتی بایستی قوانین منسجمی برای جلوگیری از این تخلفات تهیه کرده و در اختیار رسانه ها و کاندیداهای انتخابات گذاشته تا آسیب های کمتری را در آینده در این خصوص شاهد باشیم.

برای مدیریت تبلیغات در فضای مجازی بایستی مصادیق تخلف و ناهنجاری تبلیغات انتخاباتی در این فضا را شناسایی کرده و سپس به سیاست‌گذاری، قانون‌گذاری و تنظیم‌گری بپردازیم. ایجاد رویه‌های خودتنظیم‌گری برای پلتفرم‌های داخلی نظیر حذف خودکار تبلیغات ناهنجار و مصادیق تخلف تبلیغاتی، مدیریت پلتفرم‌های خارجی از پیگیری سیاست کلی مهاجرت از این پلتفرم‌ها در بلندمدت تا عقد قرارداد بین‌المللی با آن‌ها و یا تعیین مجازات در صورت مشاهده تخلف در کوتاه‌مدت و ترویج و آموزش مفاهیم مردم‌سالاری، حفظ نظم عمومی، رقابت سالم و … برای برتری حجم و کیفیت آموزش عمومی به نسبت تبلیغات مخرب در فضای مجازی، از جمله راهکارهای پیشنهادی در این حوزه است.

تهیه کننده: معین رمضانی_ کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم شناسی