گفتگویی با مالکین قدیمی ترین چاپخانه گیلان/صدای دستگاه چاپ مثل لالایی می ماند

همای گیلان: دی ماه سال ۵۷ در حالی که رشت مثل همه جای ایران در تکاپو و تلاش برای به ثمر رسیدن انقلاب بود در یک گوشه شهر ساریه زیبانگار مشغول رتق و فتق امور ختم همسرش محمدعلی زمینی مالک شرکت چاپ و نشر نوین، اولین چاپخانه استان گیلان شد. ختمی که همراه با دل نگرانی از آینده چاپخانه و فرزندانش همراه بود و همه منتظر بودند ببینند سرنوشت یکی از اولین زنانی که در گیلان مشغول به کار شد با اولین چاپخانه گیلان چه خواهد شد. اما عزم و اراده بانوی گیلانی در ادامه دادن مسیر موجب شد که شهریور ماه سال جاری در نهایت وی در بین ۲۹۰ پیشکسوت عرصه چاپ به عنوان اولین بانوی صنعت چاپ ایران از سوی وزیر ارشاد تقدیر شود.

اولین زن شاغل در اولین چاپخانه 
حاجیه خانم  می گوید اولین زنی بود که بیرون از خانه  می کرد و بعد از وی دکتر توکل در کتاب فروشیش همسرش را برای کار آورد. هرچند حاجیه خانم زیبانگار برای رسیدن به این جایگاه سختی های زیادی را متحمل شد اما در نهایت به جایی رسید که اکنون به کمک دو فرزند تحصیل کرده اش به عنوان منبع اصلی انتشار نشریات گیلان و کتاب های درسی دانشگاه گیلان و دانشگاه آزاد تبدیل شده است. البته وقتی دکتر عباسعلی زمینی کتاب هایی را به ما می دهد که تاریخ انتشارش مربوط به دهه بیست شمسی است پی به قدمت و ماندگاری چاپخانه می بریم. از کتاب سوک پاییزی علی رضا پنجه ای سال ۵۷ تا گلدسته رحمت و راهنمای قرائت قران سال ۴۳ و ۳۹ را به ما نشان می دهند و در نهایت برگه ای از کتاب تئاتر گیلان را رو می کند که مربوط به سال ۱۳۲۱ در همین چاپخانه است که البته تاسیسش به دوسال قبل آن برمی گردد.

به مناسبت سوم فوریه درگذشت گوتنبرگ و روز جهانی صنعت چاپ تصمیم گرفتیم که گفتگویی با مالکان فعلی چاپخانه نوین داشته باشیم که بسیاری از رکوردها را به عنوان اولین ها در صنعت چاپ ایران و گیلان در کارنامه دارند. البته دکتر زمینی تاکید می کند که اسم برادرش مهندس محمدحسین زمینی را به عنوان مدیرعامل چاپ نوین فراموش نکنید تا بر وحدت خانوادگی چاپخانه تاکید داشته باشد.
عباسعلی زمینی استاد دانشگاه آزاد لاهیجان و دارای دکترای منابع طبیعی است. وی از همان نوجوانی به کمک مادرش شتافت تا چاپخانه رونق بگیرد. به عنوان خاطره از روزی در دوران دبیرستان یاد می کند که در طرح کاد بچه های دبیرستان در چاپخانه کار می کرد و دستش به ملخ دستگاه چاپ خورد که نشانش هنوز روی دستانش است. از همان روز دکتر زمینی دیگر احتیاط لازم را هنگام کار انجام می دهد. احتیاطی که در هنگام چاپ کتاب ها هم به آن اعتقاد دارد و می گوید: قبل و بعد انقلاب روال کار این چاپخانه این بود که هرکتابی باید مجوز لازم را بگیرد.

چاپ و تکنولوژی
درباره تفاوت صنعت چاپ در امروز و گذشته دکتر زمینی به ما گوید: اکنون نکته مهم این است که چاپ دارد به سمت دیجیتال شدن پیش می رود و ما نیز داریم به این سمت حرکت می کنیم، البته هنوز محدودیت هایی در گیلان داریم، یعنی ابعاد چاپ ما فعلا ۵۰*۷۰ است و بزرگتر از آن را نمی توانیم چاپ کنیم ،در تهران اکنون در تهران ابعاد ۷۰*۱۰۰ را چاپ می کنند، ضمن این که ما هنوز نمی توانیم با این چاپگرها  قسمتی را براق یا مات  کنیم و باید کلی این کار را انجام بدهیم. وی اضافه می کند: در این چند ساله اخیر با کمک اداره ارشاد یک سری وام ها و تسهیلات تعلق گرفت که هرچند محدود بود ولی موتور محرکه ما شد.

آمار پائین کتابخوانی و مشکل مالیاتی 

چاپخانه داران هم از میزان کتابخوانی جامعه نگران هستند، به قول دکتر زمینی  قبلا تیراژ کتاب بیشتر بود و اکنون  دلیل گرانی کاغذ  بسیار پایین است. قبلا تیراژهشت هزار جلدی  نیز داشتیم که اکنون به هزار الی ۲ هزار  رسیده است. عاملی که موجب شد چاپخانه نوین بسته بندی اقلام مواد غذایی را نیز در دستور کار خود قرار بدهد. تحریم ها نیز مزید بر علت مشکلات چاپخانه ها شده است ، عباسعلی زمینی در این باره می گوید: بحث دوران رکود گریبانگیر شده و حجم سفارش ها بسیار کم شده است و این بحران برای همه چاپخانه ها اتفاق افتاده است و به سختی می شود این هزینه ها را پوشش داد، چون بحث ورود کاغذ بود که با هزینه گزاف به وجود می آمدو  قطعاتی می خواستیم که ورودش سخت بود و مجبور بودیم با واسطه از کشورهای دیگر وارد کنیم که باعث گرانی می شد.
زمینی همچنین می گوید: از لحاظ تکنولوژی پیشرفت زیادی داشته ایم، اما تکنولوژی هزینه بر است و نیاز به حمایت دارد و معافیت ها و تخفیفات لازم را نداریم. چاپخانه ها اکنون بعد از صنف زرگرها بیشترین مالیات را می پردازند در حالی که به طور مثال کتابفروشی ها از این مالیات معافند. با هزینه های گزافی که است هنوز دستگاه های بالاتر از ۲۰۰۸ نداریم. صنعت چاپ پویا است و نیاز به تداوم دارد و اگر درجا بزنید روز بروز دستگاه ها از رده خارج می شوند. وی همچنین بر آموزش نیروهای متخصص این عرصه نیز تاکید کرد: این امر باید برای خود چاپخانه داران هم روشن شود.

با این حال به نظر می رسد با همه این مشکلات مالکان صنعت چاپ نوین به کار خود عشق می ورزند، دکتر زمینی بخشی از این کار را احساس علاقه به مادر می داند و در عامل دیگر معتقد است که به صنعت چاپ عشق پیدا کرده است و این دستگاه چاپ برای وی موسیقی است. حاجیه خانم زیبانگار هم صحبت وی را تکمیل می کند که صدای دستگاه ها برایش مثل لالایی می ماند. لالایی که ۵۴ سال است در گوش وی با صدای بلند خوانده می شود.// گیل خبر