قحطی در اصفهان هنگام محاصره شهر توسط محمود افغان/تهیه کننده علی غلامرضائی مدرس دانشگاه وپژوهشگرتاریخ ایران

اختصاصی همای گیلان: از عهد شاه عباس اول در اصفهان همه چیز در همه فصول به فراوانی یافت میشد و مردم عادت به ذخیره کردن آرد و گندم و سایر اقلام نداشتند.

در سال ۱۱۳۵هجری محمود افغان اصفهان را محاصره نمود و راه‌های ورود و خروج شهر بسته شد. این محاصره تا آبان ماه همان سال “حدود هفت ماه” طول کشید.

پس از سه ماه، آذوقه شهر تمام شد و سایه قحطی و مرگ بر سر اصفهان افتاد. گزارشاتی که وقایع‌نگاران اصفهان در این دوره به دست ما داده‌اند هول انگیز و باورنکردنی است.

این گزارشات شهر و مردمی تقریبا ثروتمند را نشان میدهند که بر اثر فقدان مواد غذایی به خوردن گوشت خر، اسب، سگ و گربه روی آورده‌اند.

در ماه چهارم از محاصره دیگر هیچ الاغ و سگ و گربه‌ای در اصفهان یافت نمیشد. مردم به آدمخواری روی آوردند!

کروسینسکی که در آنزمان در اصفهان حضور داشت مینویسد: مردم بنای خوردن گوشت انسان کرده‌اند! پنج نفر قصاب به این امر مشغولند! افراد ناتوان و در حال مرگ را میگیرند و سرشان را به سنگ کوفته و آنرا تکه تکه میکنند و میفروشند! عده‌ای از مردم که تحمل چنین وضعیتی را ندارند دست به خودکشی میزنند.

اشراف و بزرگ‌زادگان که نمیتوانستند گرسنگی و حقارت ناشی از سرگردانی در کوچه و بازار جهت یافتن لقمه‌ای نان، را تحمل نمایند با خوراندن زهر به خود و عیال و فرزندانشان بصورت دسته‌جمعی خودکشی میکردند.

در همین ایام ماموران دربار شاه سلطان حسین خانه‌ها را گشته و هرکس آرد، گندم و یا هر طعام دیگری را در خانه داشت، نصف آنرا بعنوان حق سلطان گرفته تا آذوقه دربار تامین شود.

شدت قحطی و گرسنگی را در این روایت زبده‌التواریخ میتوان درک نمود. نویسنده کتاب که خود از ماموران شاه سلطان حسین جهت اخذ آرد و گندم از مردم بوده است در بخشی از کتاب چنین شرح میدهد:

روزی با جمعی جلوداران سرکار خاصه به خانه تاجری که اشیاء گرانقیمت خرید و فروش میکرد رفتیم. درب زیرزمین خانه‌اش را با کاه‌گِل مسدود کرده بود! به گمان پنهان نمودن گندم یا آذوقه، آنرا باز نمودیم. چهارده جوال که هرکدام صد من یا بیشتر میگرفت در زیرزمین وجود داشت.
هر من = سه کیلو

در کمال سرور و خوشوقتی که گویی قلعه خیبر فتح نموده باشیم، بر سر جوال‌ها رفتیم. چون آنها را گشوده، تمام سکه‌های زر عباسی بود! من و همراهان بسیار مکدر و مایوس شدیم و دوباره سرِ کیسه‌ها را بسته و ناامیدانه از خانه بیرون آمدیم! غریب‌تر آنکه صاحبخانه با وجود اینهمه زر از گرسنگی مُرده و حتی کسی او را دفن هم ننموده بود!

منابع:ا_کارنامه شاه عباس اول صفوی،علی غلامرضائی،انتشارات دافوس۲_روزگار صفویان علی غلامرضائی۳_ کالبدشکافی یک طغیان نوشته احمد احرار

با کانال همای خبر همراه باشید