چاپ مطلب چاپ مطلب

تهران در گُذر ِ تاریخ ( ۳ ) /دکتر رحیم پور دکتری اقتصاد

اختصاصی همای گیلان: منطقه شمالی تهران به ظاهر از روزگار گذشته به شاهان و امیران و بزرگان اختصاص داشته ، و این همان منطقه ای است که بازار تهران و کاخ گلستان در آن قرار دارند .در محلی که پادشاهان قاجار بعدها در آن <ارک سلطنتی >و< کاخ گلستان> را بنا کردند قبلاٌ به دستور شاه عباس باغی احداث شده بود به نام ‍« چهار باغ ‍» و چنارهای کهن آن به چنارهای شاه عباسی معروف بوده است .
این بود وضع تهران به هنگام ورود آقا محمد خان قاجار به این شهر، اما در همان دهه اول فرمانروایی او، تهران بطور محسوسی رو به آبادانی گذاشت.« مسیو اولیویه » ، سیاستمدار و پزشک فرانسوی که در دوران ِ ظهور <<آقا محمدخان قاجار>> به تهران آمده است ، پایتخت جدید ایران را این طور توصیف می کند :« تهران در سطحی خوب و هموار ، که به خوبی آبیاری شده است، واقع است. قله دماوند ، که قریب به ده فرسخ در جهت شرقی تهران است ، از همه قله های این رشته کوه بلندتر است و همواره و در تمام فصول پوشیده از برف است و بعضی اوقات دود از قُلّه ی آن بیرون می آید . عقیده ی اهالی این است که روح یکی از سلاطین بدکار ایران در این کوه در عذاب است ‍ .[ گُدازه های آتشفشان].
«پیترودلاواله ‍»، که در سال ۱۶۱۸میلادی ( ۱۰۲۸ قمری ) از تهران گذشته،نوشته است که : «این آبادی وسیع و بزرگ است،اما جمعیت کمی دارد.اکثر محلات این شهر باغستانهایی است که درختان میوه دارند .تمامی کوچه ها آب جاری دارند و با سایه درختان چنار پوشیده شده اند ، به همین جهت این شهر را ‍«شهر چنار‍» نامیده اند .غیر از این ،چیزی که در خور گفتن باشد ، در این شهر دیده نشد ‍»
در ایام سلطنت سلسله صفویه، شهر تهران شهر چندان قابلی نبوده است و جمعیت کمی که در آن ساکن بوده اند ،مایه شهرتی برای این شهر نشده اند. تهران مزیّتی نداشته است جز اینکه اراضی آن وسیع و حاصلخیز بوده و به خوبی آبیاری می شده است.مردم تهران دهقان و زارع بوده اند ، و محصولات ِ زمین های آنان ،غیر از گندم و جو و حبوبات،چیز دیگری نبوده است . البته چون گله هایی هم داشتند،پشم نیز عمل می آوردند و تمامی این پشم به قزوین و قم حمل می شده است.در فتنه ی افغان[محمود و اشرف] مهاجمین افغانی به بهانه اینکه دروازه شهر را دیر گشوده اند، دست به کُشتار مردم تهران زدند و شهر را بکلی خراب کردند.

‍«مسیو اولیویه» آن گاه به پیش بینی آینده تهران می پردازد و عظمت امروزی تهران را پیش بینی و به عبارت بهتر پیشگویی می کند:
‍«با وجود سعی و کوشش زیادی که آقا محمد شاه برای افزایش ِجمعیت شهر به عمل می آورد و کمکی که به کَسَبه و تُجّار می کند، به ویژه آنهایی که به تازگی به تهران مهاجرت کرده در آن شهر مسکن می کنند، هنوز جمعیت آن تاریخی که ما وارد شدیم ( ۱۲۱۱ قمری ) بیشتر از پانزده هزارنفر نبود .
از نخستین مهاجرانی که به تهران آمدند افراد آیل ِ قاجار از گرگان، آذربایجانی ها، مردم قم، اراک، تفرش، آشتیان، اصفهان، کاشان و یزد بودند (خاطرات بازرگان‌، شصت سال خدمت و مقاومت، سرهنگ غلامرضا نجاتی ص ۱۱۹)
امور اداری و دبیری و دفتری مردم آشتیان و تفرش و اراک . بنّآیی مردم قم و یزد. فرش فروشی ، مردم آذربایجان ، کاشان و قم.
دبّآغی؛ مردم همدان . گرمابه داری، مردم مازندران سلمانی؛ مردم گیلان؛ شیرینی پزی؛ مردم آذربایجان و یزد. صیفی کاری ؛ مردم قم و یزد و اصفهان بودند ( همان .ص ۱۱۹ )
در این زمان؛ رهبران << طایفه ی زند >> به <<یافت آباد>> تبعید شدند.

با کانال همای خبر همراه شوید

About عطیه نصرتی

Check Also

سراب انتقال پایتخت؛ از رؤیا تا واقعیت

سراب انتقال پایتخت؛ از رؤیا تا واقعیت یادداشت از امیرحسین ابراهیمی تحلیلگر مسائل سیاسی آنچه …