همای گیلان: مقدمه
اقتصاد مقاومتی و پیرو آن سبک زندگی ازمهمترین مباحثی است که میتواند جامعه را از مشکلات و مسائل اقتصادی برهاند و اندیشه بیداری اسلامی را در میان مسلمانان شعله ور نماید.اقتصاد مقاومتی یک بحث تئوریک محض مختص دانشگاه و حوزه نیست، بلکه بیشتر اقتصاد کاربردی است. اقتصاد مقاومتی یک شعار نیست، یک واقعیت اقتصادی است که شاخصهای آن ریشه در عمل دارد، نه حرف. در خصوص سبک زندگی الهی و اسلامی نیز که مستقیماً با اقتصاد مقاومتی در ارتباط است ما الگوهای فراوانی فراروی خود داریم که در شرایط فعلی تنها نیازمند اجرایی نمودن آن هستیم. خوشبختانه دین مبین اسلام دین کاملی بوده و در قرآن کریم نیز به همه موارد به صورت مجمل و کلی در جهت دستیابی انسان به سعادت دنیوی و اخروی اشاره شده است. بنابراین باید زندگی مسلمانان همانند و مطابق با سبک زندگی اسلامی باشد. برای مثال خوراک، پوشاک، مسکن و ازدواج که چهار شاخصه اساسی هستند باید براساس شریعت اسلامی صورت پذیرد. افراد ثروتمند نیز باید در عین ثروتمندی، قناعت را پیشه خود سازند و از سوی دیگر آنان باید الگوی مصرف خود را تغییر داده و برای برقراری عدالت، قسمتی از ثروت خود را به فقرا انفاق کنند. بی شک اگر زندگی قرآنی در جامعه رواج یابد شاهد هیچ مشکلی در جامعه نبوده و تمامی انسان ها میتوانند از یک زندگی آرام و مسالمت آمیز برخوردار باشند.
اقتصاد مقاومتی وسبک زندگی
اقتصاد مقاومتی نیازمند بازنگری در شیوه و سبک زندگی مدرن به سبک اسلامی و ایرانی است به طوری که موضوع توجه به سبک زندگی اسلامی ایرانی با فرمایشات مقام معظم رهبری وارد فاز تازهای شده است .رهبر معظم انقلاب در بسیاری از فرمایشات خود بحث کاملی را در خصوص سبک زندگی ارائه فرمودند که این فرمایشات باید به عنوان یک سند فرهنگی برای تحول در جامعه چه از سوی مسئولان و چه از سوی مردم، مورد توجه و عنایت ویژه قرار داد. ایشان همچون طبیبی حاذق به درستی علت اصلی بیماری مبتلا به جامعه را تشخیص دادند و آن الگوی سبک زندگی است. الگویی که متأثر از آداب و اصول اسلامی و ایرانی است و سبک زندگی یک انسان مسلمان ایرانی را از یک فردی که تحت تأثیر فرهنگ غربی است متمایز می میکند. رهبر معظم انقلاب اسلامی بارها بر ضرورت دستیابی به اقتصاد مقاومتی تأکید فرمودهاند و بسیاری از صاحب نظران و اقتصاددانان نیز معتقدند که بنای اقتصاد مقاومتی از دل رفتارهای اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی مردم بیرون می آید، بنابراین رابطه مستقیم و مثبتی میان اجرای اقتصاد مقاومتی در کشور و نحوه و سبک زندگی و فرهنگ اقتصادی و الگوی ذهنی و رفتاری جامعه وجود دارد. بنابراین همان گونه که بسیاری از اقتصاددانان ریشه اقتصاد را در فرهنگ میدانند، به درستی رهبر فرزانه انقلاب مسیر را برای مردم و مسئولان معین فرمودند و ریشه اقتصاد مقاومتی دراحیاء الگوی سبک زندگی بر اساس الگوی اسلامی و ایرانی است که اندیشمندان، نخبگان و اساتید و دانشجویان باید عزم خود را جزم کنند تا الگویی کارآمد را برای سبک زندگی اسلامی و ایرانی مردم ارائه کنند.
فرهنگسازی مناسب در مصرف کالاهای داخلی
همانطور که مقام معظم رهبری نیز تأکید فرمودند، یکی از مسائل دیگری که در باب سبک زندگی مؤثر است فرهنگسازی و تبلیغات در جهت مصرف کالاهای داخلی است. مردم باید از طریق رسانههای مختلف، از سبک زندگی متأثر از تکنولوژی و راحتطلبی، به سبکی از زندگی که تلاش و کوشش در آن تجلی دارد و بیشتر مطابق با فرهنگ اسلامی است روی بیاورند و این نیازمند تبلیغات و فرهنگسازی مناسب در رسانههاست. البته باید توجه داشت که عامل اصلی اثرگذاری تبلیغات در کشور، رعایت صداقت در تبیین مواضع برای مردم است. اگر مردم ببیند که در تبلیغات یک کالا ایرانی معرفی میشود، اما در حقیقت تولید داخل نیست و چنین سخنهایی در حد شعار است، نه تنها دیگر رغبتی به خرید کالای ایرانی نخواهند داشت، بلکه به علت اینکه اعتماد خود را به دولت از دست میدهد، سایر سیاستها نیز محکوم به شکست خواهد بود.
گسترش فرهنگ رزقمحور در مصرف تولیدات داخلی
یکی از مسائلی که میتواند در حمایت ازتولید داخلی مؤثر باشد و در سبک زندگی اسلامی نیز جایگاه اساسی داشته باشد مسئلهی رزق است. مطابق با سبک زندگی اسلامی و بیان آیات و روایات، رزق انسان البته در صورتی که تلاش کافی و لازم را انجام داده باشد، تضمین شده است و نباید نگران تأمین رزق خود باشد. در این شرایط، مسلمانی که در کار تولید و ساختوساز است، روزی خود را از خداوند طلب میکند و برای کسب درآمد در حق مردم اجحاف نمیکند و بر همین اساس، کالاهای باکیفیت تولید میکند و حقوق کارگران را بهدرستی میدهد و در بازار نیز تقلب نمیکند. اگر چنین برداشتی در میان تولیدکنندگان ما نهادینه شود و سبک
زندگی در میان این قشر، اسلامی باشد، بازار کالا هم از نظر کیفیت و هم کمیّت بسیار متحول خواهد شد و مردم نیز منتفع میگردند. این امر سبب میشود مردمی که مصرفکنندهی کالاهای داخلی هستند نیز به دلیل دیدن صداقت و کیفیت تولیدکننده، تمایل بیشتری به مصرف این کالاها نشان دهند و از کالاهای خارجی کمتر مصرف کنند و این مسئله نیز موجب گسترش مصرف تولیدات داخل و قدرت یافتن تولیدکنندهی داخلی میشود.
تقویت اقتصاد جامعه برپایه سبک زندگی
با توجه به مطالب بیانشده، میتوان نتیجه گرفت که هر نوع رشد اقتصادی برای نظام اسلامی مطلوب نیست. به بیان دیگر، اگر رشد اقتصادی به رشد سبک زندگی اسلامی و ایرانی کمک کند و صنایعی را رشد دهد که باعث کاهش وابستگی کشور میشوند، میتواند برای نظام اسلامی مثمر ثمر باشد. اما رشد بیرویهی بخش خدمات در مواردی نظیر پاساژهای فروش لباس و مواد خوراکی و بسیاری از اقلام مصرفی، در کنار رشد رستورانها و مجتمعهای رفاهی و رشد بانکها که ثمرهی رشد بیرویهی نقدینگی در کشور است و بسیاری از موارد مشابه دیگر، برای جامعهی اسلامی مطلوب نیست و نیاز است تا همانطور که مقام معظم رهبری نیز
بیان کردند، نخبگان و مسئولین برای ایجاد چنین تغییری تلاش کنند. به بیان دیگر، تغییر سبک زندگی و تغییر الگوی مصرف، دو بال تغییر ساختار مردمی اقتصاد هستند و بر یکدیگر متأثر هستند که تغییر در هر یک، به بهبود دیگری کمک خواهد کرد. تغییر ساختار مردمی اقتصاد یعنی تغییر الگوی مصرف و تغییر سبک زندگی از طریق نهادینه کردن مصرف کالاهای داخل در طرف تقاضا و بهبود کیفیت کالای داخل در طرف عرضه محقق خواهد شد. اصلاح الگوی مصرف یکی ازمصادیق مهم اقدام و عمل در اقتصاد مقاومتی و استفاده بهینه از منابع و سایر ملزومات و ما یحتاج زندگی باید در همه سازمانها و ادارات دولتی به عنوان یک اصل قرار بگیرد و همه بر اساس موازین اسلامی رفتار کنیم.
برای استقلال همه جانبه در عرصه های مختلف کشور وقتی می توانیم موفق عمل کنیم که از همه جا قطع امید کرده و با بهره گیری از ظرفیت های داخلی و اعتماد به جوانان به استقلال و خودباوری برسیم، بدون شک ترویج سبک زندگی اسلامی دومین مصداق مهم اقدام و عمل در عرصه اقتصاد مقاومتی بوده و عموم جامعه باید با اجرای این روش در زندگی فردی و اجتماعی نقش خود را در اقدام و عمل به خوبی ایفا کنند. لذا دولت و نهادهای مسئول باید از طریق فرهنگسازی سبک زندگی اسلامی و الگوی مصرف اسلامی، در جهت نهادینه کردن مصرف کالاهای داخلی و بهبود کیفیت کالاهای داخلی گام بردارند تا شرایط برای اقتصاد مقاومتی اقدام و عمل مهیا شود.
گرد آورنده : معین رمضانی – کارشناس الهیات- گرایش فقه ومبانی حقوق اسلامی