اصلاح اطلاعات غیرواقعی، درباره جشن تیرگان / دکترمحمدتقی یونسی هیات علمی دانشگاه آزاد رشت

اختصاصی همای گیلان: امروز اول تیرماه است،متنی از طریق یک کانال ادبی درفضای مجازی منتشر وسپس در حجمی وسیع انتشار یافت که حاوی اطلاعات نادرستی در باره جشن تیرگان می باشد ،دران متن کوتاه دو اشتباه وجوددارد :١.جشن تیرگان نه روزه اعلام شده است ٢.اول تیر اغاز جشن معرفی گردیده است .
در ایران باستان ودر تیرماه دو جشن اصلی وجودداشت :جشن میدیوشم وجشن تیرگان ،هردو وابسته به اب هستند،ایران از دیر باز کشوری کم بوده وهست وتقدس اب، وجه اصلی این دو جشن به شمار می رود ،میدیوشم درفاصله ١۵-١١تیرماه وبه مناسبت فلسفه افرینش اب برگزارمی شد که جزیی از جشن های شش گهنبار بود .
جشن تیرگان مانند تمامی جشن های ماهیانه باستان ، از تقارن روز تیر در ماه تیر بوجود امده است وروزسیزدهم هرماه تیر روز نامیده می شد،ابوریحان بیرونی این جشن را دو روزه دانسته است :تیرگان کوچک در ١٣تیروتیرگان بزرگ در روز ١۴تیرماه .
دران متن البته دو بخش صحیح هم وجوددارد :ارتباط تیرگان با ارش کمانگیر واب پاشی مردم .
ارش ،در اوستا با نام ارخشویوی ایشو ،ارش کمانگیرمعرفی شده است ودران منبع سخنی از مرگ او در میان نیست ،درمنابع دیگر ارش نماد وقهرمان جانسپاری در تعیین مرز بین ایرانیان وتورانیان نامیده شد ،قهرمانان که از او کمتر شنیده ومی شنویم !
تیرگان هم چنین با شخصیت اسطوره ای کیخسرو پیوندی نا گسستنی دارد .
درحقیقت تیر -در زبان اوستایی تیشتر -نام إیزدی است که با شعرای یمانی -شباهنگ -درخشان ترین ستاره یکی دانسته شده است ،برابر آیات قران مجید ،عده ای از اعراب جاهلی ان را مورد ستایش قرار می دادند .
در ایران باستان ،وظیفه اصلی ایزدتیر ،مبارزه با دیو اپوش ،دیو خشکسالی وبی بارانی بود ،مطابق روایات اسطوره ای تیر در مبارزه ای بی أمان ، توانست اپوش را شکست دهد واب را در چشمه ها ،رودها و…جاری سازد ،با جریان یافتن اب ،گیاهان رشد پیدا کردند ،جانوران از ان هاتغذیه نمودند ودر نهایت چرخه زندگی در مدار منظمی قرار گرفت ،پیشینیان ما ،این پیروزی را در قالب تیر گان جشن گرفتند ،ازاین رو ،از این جشن با عنوان های :اب پاشان ،ابریزگان وسرشوران نام برده می شود .
درحین این جشن ،پنج باور ومناسبت به طور هم زمان در بین مردم برگزار می شد :لآل شیش (ترکه )،سفال شکستن ،دستنبد تیروباد ،فال کوزه (چک ودوله )وابریزان ویا اب پاشان ،که ان شاالله در سیاه مشقی دیگر با عنوان “باورهای عمومی در جشن تیرگان “قلمی می شود .

 دکترمحمدتقی یونسی هیات علمی دانشگاه آزاد رشت