اهداف سلطان سلیم از لشکرکشی به ایران/تهیه کننده علی غلامرضائی،مدرس دانشگاه وپژوهشگرتاریخ ایران

اختصاصی همای گیلان:۲۳ آگوست سال ۱۵۱۴ میلادی، دشت چالدران در نزدیکی خوی صحنه معروفترین جنگ عثمانی و ایران بود. هدف های سلیم اول سلطان عثمانی از لشکر کشی به ایران عبارت بود از: ۱ ـ جلوگیری از گسترش شیعه اثنی عشری که مذهب رسمی ایرانیان اعلام شده بود به متصرفات عثمانی و پیوستن شیعیان قلمرو عثمانی (معروف به علویان) به قلمرو دولت تازه تاسیس صفوی ایران. ۲ ـ ضمیمه کردن مناطق کُردنشین شمال غربی و محل سکونت ترکمانان (در شرق ترکیه امروز و شمال شرقی عراق که از آق قویونلوها و قره قویونلوها و بقایای سلجوقیان بوده اند) به قلمرو خود. ۳ ـ مانع شدن از گسترش و رشد «ایرانیسم» که با روی کار آمدن شاه اسماعیل صفوی و اقتدار دولت مرکزی دوباره سربلند کرده بود و بوی احیاء امپراتوری ایران باستان از آن بلند بود و بیم تجزیه قلمرو عثمانی می رفت. ۴ ـ دوری جستن شاه اسماعیل که از خانواده درویش ها بود از تجهیز نیروهای نظامی خود به اسلحه آتشین که سلطان عثمانی آن را زودگذر می پنداشت. شاه اسماعیل داشتن و بکاربردن سلاح آتشین و کشتن حریف از فاصله دور را شرط جوانمردی نمی دانست و با این پندار، شمشیرهای نظامیان او نیز کوتاه بود.
در جنگ چالدران که در آن شاه اسماعیل به دلیل نداشتن اسلحه آتشین (توپ و تفنگ) و یک ارتش ملّی (غیر عشایری) شکست خورد، سلطان سلیم بخش بزرگی از مناطق کُردنشین و نیز مناطق ترکمان نشین را به قلمرو عثمانی ضمیمه کرد که اینک دولت ترکیه گرفتار مشکل ناشی از همین عمل است و با استقلال خواهی کُردها دست و پنجه نرم می کند.
سلطان سلیم یکم پس از پیروزی در نبرد چالدران به سوی تبریز پیش راند و چهارم سپتامبر (۱۴ شهریور) وارد این شهر شد، اما بر اثر مقاومت مردم و جنگ و گریز نیروهای محلی وفادار به شاه اسماعیل مجبور به بازگشت شد. بخشی از غرب ایران نیز موقتا در کنترل عثمانی قرار گرفت.
جنگ چالدران بزرگترین جنگ شمشیر با تفنگ در طول تاریخ بشمار می رود. دیدار مارکو پولو ونیزی (ایتالیایی، متولد ۱۲۵۴ و متوفی در ۱۳۲۴) از چین در اواخر قرن سیزدهم میلادی و مشاهده باروت و فراگرفتن چگونگی باروت سازی و انتشار راه تهیه آن پس از بازگشت به اروپا (در کتاب سفرنامه مارکو پولو)، سبب ساخت توپ و تفنگ در این قاره و برتری دولت های صاحب تفنگ شد.
پیدایش امپراتوری عثمانی در سال ۱۴۵۳ و بستن راههای زمینی اروپا به آسیا باعث یافتن راههای دریایی از سوی اروپاییان و استعمار سرزمین های دیگر شد. شکست شاه اسماعیل از سلطان سلیم، سبب شد که اروپاییان متوجه ایران و جلب دوستی دولت ایران و قراردادن آن در برابر عثمانی شوند. به علاوه، شکست چالدران اختلافات مذهبی مسلمانان را تشدید کرد و اروییان از آن سوء استفاده کردند.

منابع:
۱-دانشنامه تاریخ جهان؛ با کوشش جمعی از اساتید فوق برجسته دانشگاه های معتبر جهان ( ۳ جلد )

۲-تاریخ ایران، پژوهش از دانشگاه کمبریج؛ جامعترین پژوهش گسترده تاریخ ایران ( ۱۳ جلد _ جلد ۱۰ ۳-اوضاع نظامی ایران در روزگارصفویان وکتاب مطالب رنگارنگ تاریخ ایران،علی غلامرضائی،انتشارات دافوس

با کانال همای خبر همراه باشید.http://@homaygilanir