ایجاد دولت حیره توسط ساسانیان تهیه کننده :علی غلامرضائی مدرس دانشگاه وپژوهشگرتاریخ/

اختصاصی همای خبر/ساسانیان پیوسته مراقب و مانع پیشروی اعراب در ایران بودند. برای همین، اردشیر، بنیانگذار این سلسله، در راستای ایجاد «کشورهای حایل»، دولت محلی و دست‌نشاندهٔ حیره را (به وسیلهٔ قبایل تنوخ که در مغرب فرات سکونت داشتند) در مرز جنوبی قلمرو خود (عراق) ایجاد کرد.
وظیفهٔ مهم این دولت، راندن اعراب مهاجم از مرزهای ایران و به‌ویژه حفظ بین‌النهرین از حمله و هجوم بدوی‌های صحرای سوریه بود. (بیات، ۱۳۶۹: ۱۵۳)دولت ساسانی نه‌تنها می‌خواست به واسطهٔ دولت حیره، مسیر کاروان‌های بازرگانی از مشرق عربستان به حجاز و یمن را بی‌خطر سازد، بلکه به‌دنبال گسترش نفوذ سیاسی در مغرب شبه جزیره هم بود. بر همین اساس بود که دولت حیره، تا زمان خسرو پرویز، دولت ساسانی را در بیشتر جنگ‌ها علیه بیزانس یاری کرد.
در جریان درگیری اردشیر ساسانی با اردوان پنجم (آخرین پادشاه اشکانی)، اردوان به «نیروفر» حاکم اهواز (خوزستان) فرمان داد تا به جنگ اردشیر شتافته و او را در قید و زنجیر کند و به حضور وی بیاورد. (زرین‌کوب، ۱۳۸۱: ۴۱۶). اما اردشیرمهلت نداد و متوجه اهواز شد و شهریار اهواز را شکست داد، آن‌گاه ولایت کوچک مسن (میشان) در مصب رود دجله و ساحل خلیج‌ فارس را (که در دست اعرابی بود که از عمان آمده بودند) تصرف کرد و امیری محلی به نام «میشون شاه» بر آن گماشت.

ظاهراً در همین زمان، طوایف «بنوالعم» که از اعراب مهاجر در خوزستان بودند، اردشیر را علیه اردوان پنجم یاری کردند و البته همین طوایف بودند که در پایان دورهٔ ساسانی و به هنگام حملهٔ اعراب به ایران، هم‌نژادان خود را علیه ساسانیان یاری رساندند. (مشکور، ۱۳۴۷: ۴۷۰).اردشیر پس از اهواز فاتحانه وارد تیسفون شد و در واقع جانشین اشکانیان گردید. سپس آهنگ موصل، عمان، بحرین و یمامه کرد و حاکمان موصل  و بحرین را کشت. (دینوری، ۱۳۷۱: ۶۹) از این زمان در بحرین بنی‌تمیم، عبدالقیس و دسته‌ای از قبیلهٔ «بکر‌بن وائل» زیر نفوذ مستقیم ایران قرار گرفتند (فرای؛ تاریخ ایران از اسلام تا سلاجقه، ۱۳۶۳: ۱۰)

در هر حال اردشیر با استفاده از تجربیات دریانوردان عرب، پایگاه‌های دریایی چندی بنا نهاد و نیروی دریای عظیمی تشکیل داد و در پرتو قدرت نیروی مزبور که اعراب نقش زیادی در ایجاد آن داشتند به رقابت با رومیان و حبشیان پرداخت. (فرای: همان) و همان‌‌گونه که اشاره شد برای راندن اعراب مهاجم از مرزهای ایران دولت حیره را ایجاد نمود.منابع:۱- بیات، عزیز‌الله؛ شناسایی منابع و مأخذ تاریخ ایران (از آغاز تا صفوی)، جلد اول، تهران: انتشارات امیرکبیر، چاپ اول، ۱۳۶۳ش.
۲. —— ؛ کلیات تاریخ و تمدن ایران پیش از اسلام، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی،چاپ سوم، ۱۳۶۹ش۳-فرای، ریچارد؛ عصر زرین فرهنگ ایران، ترجمهٔ مسعود رجب‌نیا، تهران: انتشارات سروش، چاپ دوم، ۱۳۶۳ش.۴’دینوری، ابوحنیفه احمد‌بن داود؛ اخبار الطوال، ترجمهٔ دکتر محمود مهدوی دامغانی، تهران:‌ نشر نی، چاپ چهارم، ۱۳۷۱ش.
۵. زرین‌کوب، عبدالحسین؛ تاریخ مردم ایران قبل از اسلام، تهران:‌ انتشارات امیرکبیر، چاپ هفتم، ۱۳۸۱ش.۶-غلامرضائی ،علی،مطالب رنگارنگ تاریخ ایران،تهران،دافوس،۱۳۹۷ ۷-مشکور، محمد‌جواد؛ ایران در عهد باستان،تهران:‌ بی‌نا، ۱۳۴۷ش.

با کانال همای خبر همراه باشیدhttp://@homaygilanir