بررسی چگونگی مرگ کورش کبیر / علی غلامرضایی ، مدرس دانشگاه و پژوهشگر تاریخ

اختصاصی همای گیلان: کتزیاس پزشک دربار اردشیر دوم هخامنشی مرگ کوروش بزرگ را این گونه روایت می کند: کوروش بزرگ به جنگ دربیک ها درشمال شرقی فلات ایران رفت.پادشاه این قوم آمرایوس ،نام داشت.جنگ سختی درگرفت .سواره نظام حمله کرد و دربیک ها آن را به کمین گاهی کشیده با فیلهای خود محاصره کردند.درابتدا سواره نظام پارسی پراکنده شدولی بعد جمع شد.

کوروش از اسب به زیر افتاد و یکی از جنگی های هندی زوبینی به طرف او انداخت که به ران او وارد آمد.اورا بلند کرده به اردوگاه بردند.روز دیگر آمورگس پادشاه سکایی با۲۰هزارنفر سپاهی به کمک پارسیها شتافت .حملات سخت او دربیک ها را از جا کند و فراری داد.آمرایوس پادشاه دربیک ها با دوپسرش کشته شدند.پس از آن دربیک ها مطیع شدند.کوروش وصایای خود را کرد حکومت نواحی شرقی را به پسر کوچکش بردیا سپرد و تخت سلطنت را به پسر بزرگش کامبیز سپرد و بردیا را از پرداخت مالیات معاف کرد.
نکته جالب در این روایت برادر کوروش بنام مگابرن است که حکومت گرگان را با وصیت کوروش صاحب شد.پس از آن کوروش وصایای زیادی کرد و بعد از سه روز در گذشت.
این روایت کتزیاس است و گزنفون در روایتی دیگر مرگ کوروش را طبیعی و در پارس دانسته است.بطور کلی از میان تمام روایات بجامانده تنها یک روایت (گزنفون) مرگ کوروش را طبیعی دانسته و بقیه روایتها مرگ او را در جنگهای شمال شرقی دانسته اند.
اما اینکه کوروش بزرگ در جنگی با مردمان سکایی(ماساژت-دربیک ها-سکاها) زخم برداشته یا کشته شده است و یا اینکه در پارس به مرگ طبیعی در گذشته به تحقیق نمی توان چیزی گفت زیرا خود هرودوت هم می گوید که روایات در این مورد زیاد است و او چیزی را که به حقیقت نزدیکتر می دانسته نوشته است!
استان باستانی پاریزی نوشته است که کوروش پس از کشته شدن در جنگهای شمال شرقی …جسدش مومیایی گردید و در همانجا به امانت گذاشته شد.کمبوجیه نیز در مدت فرمانروایی خود از انجا که فرصت آوردن جسد پدر و دفن باشکوه آن را نکرد…در زمان داریوش بزرگ این کار توسط وی انجام گردید و مراسم باشکوهی ترتیب داده شد و پیکر کوروش بزرگ در آرامگاه کنونیش به طور رسمی دفن گردید.
منابع:
پرسیکا ،کتزیاس
کوروش نامه گزنفون
تواریخ هرودوت
تاریخ ایران باستان پیرنیا جلد نخست ص۳۹۰و۴۰۰-۴۰۷

//علی غلامرضایی ، مدرس دانشگاه و پژوهشگر تاریخ