بسط تجربه نبوی در ماه رمضان/علی دادخواه

اختصاصی همای گیلان: عبادت روزه از آن عبادات انصافا مشکل بین مسلمانان است که در عین سختی جذابیت های زیادی هم دارد.سختی این عبادت بخصوص آن هنگام که چرخش ماه های قمری مصادف می شود با فصول گرم سال در ماههای خورشیدی بسی افزون تر می گردد.حالا بماند که سیاست های غلط حکومتی در بستن اغذیه ها و دکان ها و محدود کردن خورد و‌خوراک در ملاعام بر سختی آن دوچندان می افزاید.طوریکه یک عبادت فردی که قرار است موجب سیر و سلوک انسان بشود بموجب این سیاست ها که ریشه تاریخی در فقه سنتی داشته و بیشتر واکنش های سیاسی است به آنچه که در دوره شاهان پیش آمده و نه توصیه های دینی، آزادی های فردی هم لطمه می بیند.

?باری! روزه داری عبادت خواص است.این را که می گویم شاید شما خواننده عزیز تعجب کنید.ولی اگر سری به متن مقدس بزنید متوجه می شوید که تنها در یک جا آنهم آیه ۱۸۵ سوره بقره است که این عبادت حکم شده است:

” ماه رمضان ماهی است که قرآن در آن نازل شده برای هدایت بشر و برای راهنمایی و امتیاز حق از باطل ، پس هر یک از شما دریابد ماه رمضان را باید آن را روزه بدارد و هر که ناخوش یا در سفر باشد از روزهای دیگر روزه بگیرد ، که خداوند برای شما آسان خواسته و برشما سخت نگرفته اینکه عدد روزه را تکمیل کرده و خدا را به عظمت یاد کنید که شما را هدایت فرموده باشد که سپاسگذار شوید.”

می بینید که حتی در این حکم هم خداوند متعال از بندگان تکلیف زیاده نمی خواهد و بلافاصله استثناها را هم بیان می کند که بهانه ها را از مردم بگیرد.در همه جاهای دیگر قرآن هم که اسمی از روزه آمده بیشتر جنبه کفاره گناهان و خطاهای دیگر بوده ، یعنی خود متن مقدس هم چندان اصرار در بیان این حکم نکرده آنطور که مثلا در احکام دیگر مانند نماز یا حتی توصیه هایی مثل انفاق کرده است.خب ! قرآن که هدایت است برای متقین، یعنی کسانی که از خدا شرمناک هستند و‌هنوز نوری در دل هایشان دارند و یا بهتر بگویم در برابر حقیقت خاشع هستند بخوبی در این خلاصه گویی به ما نشان می دهد که این عبادت کار هر کسی نیست و آدابی دارد.اتفاقا چند روز قبل دیدم خانم مریم باقی ( همسر محمد قوچانی و دختر عمادالدین باقی ) پست گذاشته که روزه داری آدابی دارد و عکس انواع غذاها را هم ارسال کرده در پست خودش .یعنی روزه داری را بنوعی سفره داری تنزل داده ، آنهم سفره داری لاکچری با رنگ سنتی ‌.(حالا هی من در این یادداشت می خواهم از گزاره های سیاسی فاصله بگیرم امکان آن میسر نمی شود ‌.از بس که همه چیز ما بهم ریخته و‌درهم شده است.)

?روزه بعنوان عبادت خواص چگونه است؟ این پرسش اساسی که من به آن می خواهم پاسخ بدهم.ببینید من به پیروی از سورن کیرکگور معتقدم که خداوند باید در تک تک سلولهای بدن نا و البته لایه لایه روح ما حضور داشته باشد ، همان مصداق آیه ۱۸۶ سوره بقره که بلافاصله پس از حکم روزه داری می گوید :” من به شما از رگ گردن هم نزدیک تر هستم.”یعنی خداوند باید برای ما یک حقیقت زنده باشد.این را شامل عبادات دینی هم می دانم .مثلا مرحوم اقبال لاهوری می گفت :” من به آیه که به من نازل نشود ایمان نمی آورم ” این حرف یعنی حضور یک حقیقت ابدی در نهاد انسان.یعنی اینکه نبوت ختم شده است ولی وحی و‌تجربه نبوی همچنان برقرار است.و همه ما به فراخور ظرفیت ها و شایستگی هایمان از آن بهره مند هستیم.حالا روزه داری هم همینطور است.حضرت محمد( ص) سالها قبل از رسیدن به مقام نبوت می رفته در غار حرا عبادت می کرده حالا چه عادتی معلوم نیست.ولی خلوت نشینی داشته و روزه می گرفته است.یعنی یکسری ریاضت های معنوی بخودش تحمیل می کرده است.اصلا اگر این کارها را نمی کرده که آماده دریافت وحی نمی شده است.وحی به آن بزرگی و سنگینی روح فراخ می طلبد.این شامل محمد هم نبوده مسیح هم قبل از شروع رسالت (Mainstream) خود امتحان شده و مدتها خلوت نشینی اختیار کرده است.( انجیل متی ؛ آزمون در بیابان ؛ باب ۴ ) این مصداق این سخن مسیح است به شاگردانش که :

” روح است که حیات می بخشد،
جسم به کاری نیاید.
کلامهایی که بر شما گفتم روح است
و‌حیات.
لیک میان شما کسانی هستند که ایمان نمی آورند‌.”( انجیل یوحنا؛ باب ۶ ؛ آیه ۶۳- ۶۴)

?حالا اینکه از سحرگاهان تا شامگاهان تشنه و گرسنه بمانیم که‌نامش روزه داری نیست.بقول صوفیان اینکار تنها تشنگی و گرسنگی است.اصلا که‌می داند که‌ما روزه هستیم یا نه؟ و آیا خداوند این قربانی را که‌تن ماست پذیرفته است یا نه ؟ مشکل اینجاست که ما فکر میکنیم صرف انجام ظواهر عبادات کار را تمام می کند ولی اگر روح این عبادات در ما حلول نکند اینها ارزشی ندارند.
روح‌ روزه داری چیست ؟ من معتقدم سکوت .و این سکوت مسئله مهمی است.بقول مایستر اکهارت عارف مسیحی نزدیکترین چیز بخداست.اصلا نام دیگر خداست.ما باید در ماه رمضان خلوت نشینی و سکوت را تمرین کنیم.کسانی که در پی سیر و سلوک هستند غرق دریای سکوت می شوند.

روزه نمی گیرند بعد بروند همان کارهای روزمره را تکرار کنند.همان روابط معیوب را ادامه دهند و ابدا خلوتی برای خود ایجاد نکنند.حالا من چند توصیه به ذهنم می رسد که در اختیار دوستان قرار می دهم و جز آموزش هایی است که از اساتید خویش فراگرفته ام :

۱- خواندن قرآن را در دستور کار خود قرار دهید.آنهم نه به صدای بلند و در جمع .در خلوت خود.آنهم نه ختم قرآن برای ثواب آن.بلکه خواندن این کتاب بصورت کتابی که هست وبرای فهم و ارتباط با آن بدون آنکه توجهی به قداست هایی که از پیش در ذهن خود داشته اید بکنید.بروید یکی دو آیه یا یک سوره پیدا کنید که همیشه با شما باشد.به شما وحی شود.شما را پیامبر کند.سوره نور ، سورت اعراف و یا سوره کوچکی مانند والعصر را به شما توصیه می کنم.

۲- خواندن کتب مقدس پیشین یعنی عهد عتیق( تورات ) و‌عهد جدید ( انجیل ) را شروع کنید.خواندن این کتب برای فهم قرآن به شما کمک زیادی می کند.انتشارات هرمس و نشر نی جلد دوم ترجمه‌ی فارسی عهد عتیق، به قلم پیروزسیار، را در غرفه‌های خود در نمایشگاه کتاب عرضه کرده‌اند. پیروزسیار پیش از این عهد جدید را نیز به فارسی ترجمه کرده بود. او با ترجمه‌ی کتاب مقدس به همه‌ی فارسی‌زبانان خدمت فرهنگی بزرگی کرده است. ارزش این ترجمه در آشنایی بیشتر و دقیق‌تر فارسی‌زبانان با فرهنگ یهودی- مسیحی و، به تبع، بنیان‌های فرهنگ غربی، و کمک به مترجمان و نویسندگان در ترجمه و بیان روشن‌تر نقل‌قول‌ها از کتاب مقدس ماندگار خواهد شد.حالا خرید و فروش عهدین در فقه بمثابه فروش کتب ضاله حرام است ولی پیروز سیار کار بزرگی است و ارشاد هم‌ مجوز داده ، توصیه می کنم علی رغم قیمت بالای این کتب آنها را تهیه کنید.در کنار این کتاب ها شما بروید انبیای کوچک از مجموعه عهد عتیق را جداگانه تهیه کنید ارزان تر هم تمام می شود.مثلا کتاب یونس را بخوانید.یا که کتاب ایوب را که قاسم هاشمی نژاد ترجمه کرده و انتشارات هرمس چاپ کرده را ببینید چقدر در فهم شرور در عالم به شما کمک می کند.و در کنارش پاسخ به ایوب کارل گوستاو یونگ را با ترجمه فواد روحانی تهیه کنید که انتشارات علمی و فرهنگی چاپ کرده است.

۳- توصیه اکید می کنم‌و‌خواهش می کنم‌ که نهج البلاغه را دست گرفته و بخوانید.من بزودی یادداشتی خدمت شما عزیزان ارائه خواهم‌ داد.

۴- بیشتر با‌خودتان خلوت کنید.بی خیال سریال های ماه رمضان شوید.بی خیال ماهواره و روزنامه و اینترنت و تلگرام بشوید.با اینستاگرام خداحافظی کنید.زندگی خودتان را از ویترین دیگران خارج کنید.در سکوت دعا بخوانید.به هر زبانی که می توانید.سنت آگوستین عارف بزرگ مسیحی تعریف می کند که روزی در زاری بلند بلند خدا را صدا می زدم.ناگهان الهامی به من رسید که اگر می خواهی صدای خدا را بشنوی آرامتر دعا کن خدا دارد با تو حرف می زند و تو نمی شنوی!
حالا من می گویم خلوت کنید منظورم این نیست که دور خانواده و دوستان را خط بکشید.نه اتفاقا با کسانی که دوستشان دارید معاشرت کنید.اصلا دست عشقتان را بگیرید ودر سکوت با او خلوت کنید.با هم بی دغدغه و بی حجاب باشید.کتاب بخوانید.و از بودن هم در کنار هم یکدیگر را مطمئن کنیدبا خودتان دوستی کنید.خودتان را ببینید، بیشتر تحویل بگیرید ولذت ببرید که میهمان خدا هستید.اصلا کهنه یتان را بیاورید پیش خدا تازه کند تحویل تان بدهد.

۵- در این ماه دوست داشتن را بیش از دوست داشته شدن تمرین کنید.خالی کردن خود، دادن از خود را تمرین کنید.سیگار می کشید و روزه هم نمی گیرید خب ! مهم نیست سفره ماه مبارک برای شما هم باز است.چند پاکت سیگار بیشتر بگیرید بروید مراکزی مانند بیمارستان های روانی مانند شفای رشت به بیماران هدیه بدهید.سیگار برای آنها مثل درمان است.خلاصه اینکه از هر چه که دوست دارید و‌نه آنچه که زیادی دارید ببخشید.اثر آنرا خواهید دید.

۶- گفتم با دوستانتان کتاب بخوانید. رمانهای مرشد و مارگریتا میخائیل بونگاکف( ترجمه عباس میلانی ؛نشر نو)، وسوسه آنتونیوس قدیس ، نوشته گوستاوفلوبر (با ترجمه کتایون شهیرراد و آذین حسین زاده انتشارات نیلوفر) سرگشته راه حق ، نیکوس کازانتزاکیس( ترجمه منیرجزنی انتشارات امیرکبیر) را در کنار رمان ملت عشق الیف شافاک( با ترجمه ارسلان فصیحی) و‌ پیامبر و دیوانه جبران خلیل جبران( ترجمه نجف دریابندری ) و‌کتاب قمار عاشقانه تالیف دکتر عبدالکریم سروش که انتشارات صراط منتشر کرده و کتاب بحر در کوزه دکتر عبدالحسین زرین کوب را حتما بخوانید.

علی دادخواه
۲۹ اردیبهشت ماه ۱۳۹۷

 

انتشار مطالب خبری و یادداشت های دریافتی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای منتشر می‌شود.

با کانال همای خبر همراه باشید