به مناسبت ملّی شدن صنعت ِنفت (۲۹اسفند۱۳۲۹خورشیدی

به مناسبت ملّی شدن صنعت ِنفت (۲۹اسفند۱۳۲۹خورشیدی)

یادداشت:  علی رحیم پور سرشکه

○محمد مصدق در سال۱۲۵۸
خورشیدی،در تهران به دنیا آمد•
○محمد مصدق در سال۱۲۸۷
خورشیدی برای ادامه تحصیلات
خود به فرانسه رفت و پس از پایان یافتن تحصیل علوم مالیه(لیسانس)در مدرسه علوم سیاسی پاریس به سویس رفت و به دریافت درجه لیسانس و دکتری در رشته حقوق در دانشگاه نوشاتل نائل آمد.
○مصدق تز دکترای خود را در مورد وصیت در فقه اسلام و مذهب شیعه نوشت•
○مصدق اولین ایرانی است که در رشته حقوق دارای مدرک دکترا می‌باشد.
○مصدق پس از بازگشت به
ایران،در دوره پنجم و ششم مجلس شورای ملی نماینده مردم تهران بود.او مخالف تغییر سلطنت از قاجار به پهلوی بود و در دوره رضاشاه به زندان افتاد.او در مجلس چهاردهم و شانزدهم هم نماینده اول تهران شد و در سال۱۳۳۰ به نخست‌­وزیری رسید.
●●
•در انتخابات مجلس شانزدهم
[۱۳۲۸خورشیدی]،
<سپهبد حاجی علی رزم آرا>
رئیس ستاد ارتش؛تلاش کرد
تا نیروهای نزدیک به خود،را،
به مجلس بفرستد.
•«مصدق»و یارانش در دربار
تحصّن کردند و از«شاه جوان»؛
خواستند تا جلوی دخالت ارتش
را در سیاست بگیرد.
•«شاه»؛با کمک<فضل الله
زاهدی>صندوق آرای ساختگی
را؛باطل کرد.دوباره،انتخابات
ِتهران برگزار شد.
•اقلیّت<ِجبهه ملّی>به رهبری
دکتر مُصدّق؛۸کُرسی از ۱۲
کُرسی‌تهران را،بدست آوردند
و به مجلس،راه یافتند•
•در سال۱۳۲۹<رزم آرا>بر آن
بود که با انگلستان برای سهم
۵۰ درصدی از نفت  ایران  به
توافق برسد.

[خواب آشفته نفت/مُحمّد
علی مُوّحد] •«رزم آرا»؛در ۱۶ اسفند۱۳۲۹؛
در مسجد ِشاه کُشته شد.
•برخی؛اینکار را به<خلیل
طهماسبی[فدائیان اسلام]و
برخی دیگر به یک گروهبان
ارتش شاهنشاهی؛نسبت دادند
که توسط<اسدالله عَلَم>هدایت
می شد.
[خاطرات شریف امامی۱۳۸۰] •«شاه»؛مخالف«رزم‌آرا»بود و
می ترسید که  او کودتا کند و
قدرت را در دست بگیرد.
[اسرار قتل رزم آرا/محمد
تُرکَمان].
🩵روز ۱۷ اسفند۱۳۲۹،کمیسیون
نفت؛<پیشنهاد ملّی شدن نفت>
را تصویب و اعلام کرد.
۲۷اسفند۱۳۲۹”مجلس شورایملّی”
و ۲۹اسفند۱۳۲۹مجلس سنا،هم
<ملی کردن صنعت نفت>>را
تصویب کرد.[خواب آشفته
نفت/محمد علی موحد]

•پس از ملی شدن نفت،”
“حسین علاء”و سپس”سیّد
ضیاءالدّین طباطبایی”به
نخست وزیری رسیدند و
سرانجام‌؛«مُحمّد مُصدّق.»

•برنامه های«دولت مُصدّق»:

۱)اجرای قانون ملّی شدن
صنعت ِنفت در سراسر ِکشور.
۲)اصلاح قانون انتخابات ِ
مجلس شورای ملی و
شهرداریها.
«دکتر مصدق»؛بیدرنگ‌؛
هیئتی به ریاست<مهندس
مهدی بازرگان>و با حضور
<حسین مکّی>به‌آبادان فرستاد.
•بیرون راندن انگلیسیها،سبب
اعتراض دولت انگلیس شد.
•دولت ِانگلیس؛از ایران به
شورای”امنیت سازمان ملل”
شکایت کرد.
•«مُحمّد مُصدّق»؛به نیویورک
رفت و از حقوق کشور ایران
دفاع کرد.‌البتّه این شکایت در
صلاحیت دادگاه لاهه بود.
•یکسال بعد،نخست وزیر به
دادگاه ِلاهه رفت تا به شکایت
شرکت انگلیسی پاسخ دهد و
سرانجام«دکتر  مُصدّق»؛با
ادلّه ی کافی،پیروز شد و
هنگام بازگشت به ایران؛به
<مِصر>رفت و مورداستقبال
نخست وزیر ِضد استعماری
مصر[نحاس پاشا]قرار گرفت.
[خواب ِآشفته نفت/مُحمّدعلی
موحّد]

○میانگین رشد تورم۱۳۳۰ تا
۱۳۳۲در دولت او–با وجود
تحریم کامل نفتی-هشت درصد
بود•چرا ؟! چون محمد مصدق
کارشناس مالی و متخصص
بودجه بود•

○محمد مصدق که از سال۱۳۳۲
در زندان و تبعید بود و در
چهاردهم اسفند ۱۳۴۵ در ۸۷
سالگی،در تبعیدگاه خود درگذشت.

🌑{{نقش حزب توده•
•یکی از نکات عبرت‌آموز تاریخ
معاصر ایران،همراهی حزب
توده و موافقت آنها با اعطای
امتیاز نفت شمال به شوروی
بود.سران حزب توده که تا
قبل از آن مخالف اعطای
هرگونه امتیازی به بیگانگان‌
بودند،به توجیه فواید اعطای
امتیاز به شوروی مشغول شدند.
•احسان طبری،نظریه‌پرداز
حزب توده،عدم واگذاری
امتیاز نفت به روس‌ها را
«حرکت غلط»و«یک‌طرفه»
ارزیابی می‌کند.
•«همانگونه که ما برای
انگلستان،در ایران منافعی
قائل هستیم و بر علیه آن
صحبت نمی‌کنیم،باید معترف
باشیم که دولت شوروی هم
از لحاظ امنیت خود در ایران
منافع جدی دارد»•
•در مجلس شورای ملی،
نمایندگان حزب موافق اعطای
امتیاز درخواستی شوروی بودند.
•در عرصه میدانی نیز حزب
توده در ۵ آبان۱۳۲۳،تحت
حمایت سربازان شوروی،
جلساتی را تشکیل دادند و
ضمن بررسی دلایل علاقه خود
به اعطای امتیاز نفت شمال
به روس‌ها،تظاهراتی را،نیز
علیه نخست‌وزیر،ساعد مراغه‎ای،
در تهران و شهرهای بزرگ به راه
انداختند.
•فراکسیون توده در مجلس
معتقد بود که شرکت شوروی
در استخراج نفت؛سبب
گسترش آزادی و دموکراسی
است و از نفود کمپانی نفت
انگلیس می‌کاهد؛ضمن اینکه
دولت شوروی را،دولتی
استعماری نمی‌دانست.}}

♧منابع♧
۱)جامی/گذشته،چراغ‌ راه
آینده/
۲)رحیم زهتابی فرد/
خاطرات و خطرات/

▶️علی رحیم پور سرشکه▶️
۲۹ اسفند ۱۴۰۳