تهران در گُذَر ِ تاریخ( ۷) /دکتر رحیم پور دکتری اقتصاد

دوره ی ناصر الدین شاه
اختصاصی همای گیلان: با اجرای طرح نوسازی تهران تمام برجها و باروها و استحکامات دفاعی تهرانِ فتحعلیشاهی را خراب و خندق‌های عمیق شهر را پُر کردند. خندق جدید تهران را هم به تقلید از خندق پاریس هشت ضلعی ساختند.
در آخرین سالهای دوران پنجاه ساله ناصرالدین شاه ، تهران ؛ دوازده دروازه داشت. تمامی این دروازه ها در دهه اول سلطنت رضا شاه،به بهانه ی تعریض خیابان های پایتخت و نوسازی شهر تخریب شد.”احمد امین ” که وابسته نظامی امپراتوری عثمانی در دربار تهران بوده است، در گزارش خود که مربوط به سال ۱۲۷۳ خورشیدی یعنی ۲ سال پیش از ترور ناصر الدین شاه ؛ می نویسد :
«تهران با جمعیت متجاوز از ۲۵۰ هزار نفر در قسمت شرقی جلگه‌ای به مساحت ۲۵۰۰ کیلومتر مربع بنا شده است.
[ یعنی در هر کیلومتر مربع ؛ ۱۰۰ نفر زندگی می کردند.در آغاز ِ پایتختی<< آقا محمد خان >> تهران ۱۵هزار نفر جمعیت داشت.به علت ِبیماری های واگیردار و نبود بهداشت،جمعیت ِتهران؛ در دوره ی ناصر الدین شاه باید به ۴۰ هزار نفر می رسید .چرا ؟ چون نرخ رشد جمعیت در ایران تا سال ۱۳۴۰ خورشیدی کمتر از یک درصد بوده است . بعد از افزایش بهداشت و مهار بیماری های واگیر دار در سال های ۱۳۴۰ تا ۱۳۶۰ نرخ رشد سالانه ی جمعیّت به۴ درصد رسید و انفجار جمعیتی رخ داد .‌پس رسیدن جمعیت به ۲۵۰هزار نفر در دوره ی ناصرالدین شاه ،۸۰ درصد آن، ناشی از کوچندگی بوده است.پس بکار بردن<< تهرانی اصیل >>و <<بچه ی تهران >>حرفی غیر علمی است و اعتبار تاریخی هم ندارد.در آغاز حکومت <<رضا شاه >>جمعیت شهر تهران ۳۰۰ هزار نفر و در سال ۱۳۵۵به ۴ میلیون نفر و اینک در۱۳۹۶درمرز ۱۰ میلیون نفراست]
شهر تهران با یک باروی گلی محصور است و خندقی به عمق ۱۵ متر،این بارو را محافظت می کند. تهران دروازه های متعدد دارد و ماموران گمرک در این دروازه ها حقوق گمرکی می گیرند و قنات ها، که حفر آن پُر خرج است، در تصرف ثروتمندان می باشد. مجرای آب های جاری در داخل شهر، بر خلاف خارج شهر، سرپوشیده نیست و اهالی در اطراف جوهای آب، لباس می ‌شویند و آب انبارها از همین آبهای آلوده پُر می‌شوند. حمام‌های تهران یک خزینه دارد که آب آن دیر عوض می‌شود .
ثروتمندان و وزراء با کالسکه‌های شش اسبه و سرویس چای و قلیان که به همراه می ‌بردند، در کمال عظمت در شهر رفت و آمد می‌کنند. »
از یادگارهای دیگر این دوره راه آهن حضرت عبدالعظیم است که هفت سال پیش از مرگ ناصرالدین شاه به کار اُفتاد و امتیاز آن متعلق به یک شرکت بلژیکی بود‌‌.
[ مردم تهران ،این خط ِ آهن را << ماشین دودی >> می گفتند. چون سوختش زغال سنگ بود و دودزا .
اینک این” ماشین دودی “در ایستگاه متروی شهر ری برای نمایش گذاشته شده است].
اقدامات اقتصادی و اجتماعی و سیاسی ناصرالدین شاه در حکومت ۵۰ ساله اش :
۱) کُشتن باب، بهاالله و قُرّه العین ( رهبران بهاییت ) .
۲) جدایی<< افغانستان >>از ایران طبق ِ<< معاهده ی پاریس>> در ۱۲۳۵ خورشیدی .
۳) کُشتن << امیرکبیر >> صدر اعظم ِ ایران.
۴ ) ایجاد وزارت خانه های داخله[ کشور ]؛مالیه [ دارایی]، عدلیه [دادگُستری] و فوائدعامه[ رفاه ِ اجتماعی] برای نخستین بار در ایران .
۵ ) ایجاد ِ مجلس مشورت .
۶) امضای قرارداد “رویتر “[ واگذاری کل معادن ایران ].
۷)سفر به فرنگ و ملاقات با بیسمارک [ صدر اعظم آلمان ] ، ملکه ویکتوریا [ انگلیس ] و مارشال ماکموهون [ رئیس جمهور فرانسه ]
و خرید دستگاه های”ضرب سکّه و تمبر پُست .[ ناصرالدین شاه ، نخستین شاهی بود که در تاریخ ِ ایران به ” فرنگ ” سفر کرده و بسیار هم متاثر شده بود .
۸) اصلاح نظام ِقضا[ دادگستری ] .
۹) امضای پیمان < آخال >[ جُدایی ترکمنستان از ایران و پیوست به روسیه ی تزاری ].
۱۰ ) امضای قرارداد < رژی>[ امتیاز توتون و تنباکو ] .
۱۱ ) ساخت شمس العماره ،تکیه دولت،تالار سلام ،تالار آینه و کاخ های ابیض،عشرت آباد سلطنت آباد ،امیریه و باغ و مسجد سپهسالار و..‌…
در آستانه پنجاهمین سال سلطنت ؛ناصرالدین شاه به <حرم عبدالعظیم حَسَنی> در “شهر ری” در آمد.
توسط<< میرزا رضای کرمانی >> که از شاگردان << سیّد جمال الدین اَسَد آبادی >> بود با اسلحه ؛ ترور و در دم کُشته شد !
سیّد جمال الدین اسد آبادی؛در اوایل ورود خود به ایران به ” نظریه ی انقلاب از بالا” [ Revolution From Above ]باور داشت. با ملاقات هایی که با ناصرالدین شاه و دیگران داشت ؛ از تحقُّق ِ نظریه اش ؛ نااُمید شد و دستور ِ ترور ” ناصرالدین شاه ” را داد .
چنانکه ، گفته شد << آقا محمد خان >> در ۱۰۰ سال پیش از این ” ترور”؛ چشمان ِ ” ۲۰هزار کرمانی را ؛ از ” حدقه” بیرون آورده بود .این کینه تاریخی میرزا رضای کرمانی می تواند ، مزید ِ بر علّت باشد.
به سرعت ” مظفّر الدین میرزا ” ولیعهد ِ ۴۵ ساله ” خود را از تبریز به تهران رسانید و بر تخت ِ قدرت در پایتخت نشست .

با کانال همای خبر همراه شوید