جلوه های عرفانی حج در سفرنامه دکتر علی شریعتی/ زینب حسین نیای سلیمی ، کارشناس ارشد ادبیات

اختصاصی همای گیلان: امروزه کمتر ایرانی است که دکتر شریعتی را نشناسد، جامعه شناسی که درباره جامعه شناسی، تاریخ اسلام و مسایل سیاسی دهها سخنرانی ایراد کرد و برخی از آثار مکتوب و یا سخنرانی های چاپ شده او، بویژه در سال های آغاز انقلاب اسلامی بارها و در هزاران نسخه تجدید چاپ شد.
شاید افراد کمی باشند که با اندیشه عرفانی شریعتی آشنا باشند، یکی از آثار عرفانی او، کتاب ” تحلیلی از مناسک حج ” است. سفرنامه مانندی با رویکردی کاملا عرفانی.
نگاه شریعتی در این اثر به حج نگاهی عرفانی است، از این روی اصطلاحات و تعابیر عرفانی در جای جای این اثر دیده می شود.
” وتو ای که هیچ نیستی، تنها به سوی او شدن وهیچ “
ساختار کتاب با تعریف لغوی واژه حج آغاز می شود و کل کتاب سپس با تعاریف و چشم انداز عرفانی نوشته می شود، لحن نویسنده به گونه ای است که گویی می خواهد مخاطب را با فلسفه حج آگاه گرداند و مکانها و مفاهیمی عمیق از حج نظیر: احرام، کعبه، طواف، حجرالاسود، سعی، مشعر، منی، رمی جمرات و قربانی را در زبانی نمادین و سمبلیک و در قالب نثری شیوا و جذاب باز می گوید، طنازی سخن شریعتی مخاطب را در پیگیری ادامه ی متن تشویق می کند. لحن اثر، نثر ادبی_تبلیغی است و از گویشی جدی و موقرانه مایه می گیرد:
“اندرون از طعام خالی دار
تا در آن نور معرفت بینی”
مطابق روش همیشگی دکتر شریعتی، در حج نیز عناصر سیاسی و نگاه انتقادی را بر می شمارد، امسال که مردم شریف ایران بدلیل اهمال آل سعود توفیق حضور در حج را ندارند اما روزی آل سعود از این پیمان شکنی شان پشیمان می شوند، پیشنهاد میکنم روزی که می خواهید به حج مشرف شوید، این اثر شریعتی را حتما بخوانید.

زینب حسین نیای سلیمی

کارشناس ارشد ادبیات_دبیر دبیرستان علوی لنگرود