همای گیلان: در ایران باستان ،روزهای سی گانه ماه هرکدام با نامی شناخته می شدند ،وجشن اردبیهشت گان ازپیوند روزاردبیهشت در ماه اردبیهشت به وجودامده است،متاسفانه ازاین جشن اطلاعات مفیدی در دست نیست ،در ایین مزدیسنا اردبیهشت ،یکی از شش امشاسپند (موجودات نامیرای مقدس ) به شمار می رود ،دراوستااین ماه به شکل اشاوهیشته یا اشی وی هشته امده است که از دو جز اشا (ارت)به معنی راستی ووهیشته به معنای بهترین است که در مجموع عبارت است از :راستی ودر حقیقت در عالم روحانی نماینده راستی وپاکی است ودر عالم مادی نگهبان اتش وگیاهان روی زمین است .

قدیمی ترین منبع درباره اردبیهشت ،سنگ نوشته خشایارشاست،درمنابع تاریخی درمقابل اردبیهشت ،دوعنصروجوددارد :
۱.دروج (دروغ یادٌرٌج)،سهمگین ترین دیوی که انسان را فراگرفته ونمادعدم صدق گفتار است ،پادشاهان ایران باستان در دعای خود از خداوند می خواستندتا کشور ومردم شان را از :دشمن ،قحطی ودروغ محفوظ فرماید.
۲.ایندرا (ایندره واینتارا):یکی از خدایان مشترک قوم هندی وایرانی که درایین زرتشتی به شکل دیو در امده است ،این عنصر نقطه مقابل ورثرغن یا بهرام امروزی است .
درایران باستان ،هم چنین از یازدهم تا پانزدهم ماه اردبیهشت ،جشن معروف میدیوزرم -جشن میانه بهار -برگزار می شد ،این جشن اولین جشن از جشن های شش گانه گهنبار بود ،فلسفه جشن های گهنبار به فلسفه افرینش جهان در دیدگاه مزدیسنا مربوط می شود ،در جشن میدیوزرم افرینش اسمان گرامی داشته می شد.

دکترمحمدتقی یونسی رستمی عضوهیات علمی دانشگاه ازاد رشت