«مکتب اسماعیلیه»• و«حسن صباح‌»✍️دکتر علی رحیم پور

اختصاصی همای خبر/الموت.[اَ ل َ](اِخ )نام قلعه ای
است،مشهور که مابین قزوین
و گیلان واقع است و آن را
بسبب ارتفاعی که دارد اله
موت گفتندی،یعنی عقاب
آشیان،چه اله عقاب و آموت،
بمعنی آشیان باشد،و چون
عقاب در جاهای بلند آشیان
میکند آن قلعه را بدین نام
خواندند و بکثرت استعمال
الموت شده است .گویند در
زمان سلطان ملکشاه
[سلجوقی]آن قلعه را،حسن
صباح گرفت و مدتها،در
تصرف ملاحده بود و تاریخ
گرفتن آن نیز«الموت»است.
(برهان قاطع).صاحب
جامع التواریخ رشیدی گوید:
لفظ الموت کنایه از ابتداء
دولت اسماعیلیه است یعنی
سنه ٔسبع و سبعین و
اربعمائه(۴۷۷).در نزههالقلوب
(چ لیدن ص۶۱) آمده:
معتبرترین همه[قلاع رودبار] قلعه ٔالموت که دارالملک
اسمعیلیان ایران زمین بود.
و صدو هفتادویک سال مقر
دولت ایشان بود و آن قلعه
از اقلیم چهارم است•حسن
صباح بر آن مستولی شد
و به دعوت بواطنه مشغول
شد،و آن قلعه را در اول اله
اموت گفته اند یعنی آشیانه
عقاب که بچگان را برو
آموزش کردی،بمرور الموت
شد،و حرف اله موت بعدد
جمل چندِ سال صعود حسن
صباح است،بر آن قلعه و
این از نوادر حالات است.
در سنه ٔ اربع و خمسین و
ستمائه(۶۵۴)بفرمان
هلاکوخان[مغول]آن قلعه
را خراب کردند•
[فرهنگ دهخدا] ?اسماعیلیه?
اسماعیلیان گروهی از
شیعیان؛که به امامت
اسماعیل،فرزند جعفر
صادق، اعتقاد دارند.
میان اینان،سبعیه او را
امام هفتم و غائب به حساب
می‌آورند،اما مستعلیه و
نزاریه امام ششم؛در ادامه
خط امامت،مستعلیه طیب
بن منصورابوالقاسم را،امام
بیست و یکم و غائب می‌
دانند.خط امامت نزاریه نیز
تا به امروزادامه پیدا کرده‌
است و امام زمان و چهل و
نهم آنها،«کریم آقاخان»است.
?پیدایش اسماعیلیه?
اسماعیلیان همزمان با روزگار
سامانیان سر برآوردند و سده‌
ها با توان بسیار به پراکندن
اندیشه خویش پرداختند.
امروزه،درکشورهایی مانند
افغانستان،تاجیکستان،
هندوستان،تانزانیا،کنیا و
سایر ممالک پراکنده‌اند.
❇️حسن صباح❇️
در زمان سلجوقیان،
«حسن صباح»،در ایران
رهبری اسماعیلیان را به
دست گرفت.
مرکز تبلیغ و مقاومت خویش‌
را به کوه‌ها و دژهای
کوهستانی رساند و خودش
در دژ افسانه‌ای الموت آشیان
گرفت.
پس از استوار شدن‌از مصر
برید و جداگانه به دعوت
پرداخت.
?ملکشاه سلجوقی و
خواجه نظام الملک،عازم
سفر بغدادبودند که یکی
از فداییان/بوطاهر ارانی/
به بهانه دادن نامه نزد
خواجه نظام الملک رفت
و با خنجری شاهرگ وی
را برید.
?نکته مهم?
?خلفای بغداد؛استعمارگر•
?حکومتهای غزنوی،
سلجوقی و خوارزمشاهی؛
[ترک زبان و اشغالگران ایران]؛
?«اسماعیلیه»؛برای رهایی
ایران؛از سلطه خلفای بغداد؛
با حکومتهای غزنوی،سلجوقی
و خوارزمشاهی،نبرد میکردند•
?اسماعیلیه؛استقلال طلب‌
و آزادیبخش•
?جانشینان?
پس از مرگ«حسن صباح»
جانشینانش،راه نبرد با
خاندان‌های ترک چیره بر
ایران را؛پی گرفتند تا این
که با تازش مغولها،به ایران
به ناچار با سلطان جلال‌الدین
خوارزمشاه،در یک سنگربان
جا گرفتند و با مغولان به
ستیز پرداختند؛ولی سر
انجام«خورشاه»؛واپسین
رهبر اسماعیلیان الموت؛
در سال ۶۵۱؛در برابر
هلاکوخان[مغول]؛گردن
فروآورد و چندی،پس از
آن به دست مغولها کشته‌
شد.
❇️ناصر خسرو،حکیم و
شاعر؛«اسماعیلی»بود•
?برهان قاطع?
?در اصطلاح متکلمان
اسلامی،دلیلی مبتنی بر
مدارک موجه‌ و مستندات
قاطع است.
در معنی«برهان قاطع»؛دو
قصۀ منسوب به اسماعیلیه
روایت کرده‌اند.
?روایت اول?
نخستین و معروف‌ترین آن‌ها
حکایت امام فخر رازی است
با شاگردی از جماعت فدایی
اسماعیلی که به نزد استاد
رفت و از او درخواست
شاگردی کرد تا وجیزه‌ای از
اسرار کلام بر او بازگوید.
فدایی چندین ماه نزد فخر
تلمّذ کرد تا آن‌که سرانجام
روزی او را در خلوت یافت
و بر سینه‌اش نشست و
خنجری بر گلویش نهاد و او
را به ارعاب از جانب رئیس
خود پیغام داد که یا به برهان
نخست،که همین خنجر نهاده
بر گلوست،یا به ازای دریافت
مقرری سالانه دست از شبهه‌
آوردن بر اسماعیلیان و طعن
و لعن آن‌ها بدارد. امامْ ظاهرا؛
برهان دوم را،که کیسۀ زر بود،
پذیرفت.چون چندی در
مجالس بر اسماعیلیان لعن
نفرستاد،شاگردان از او سبب
پرسیدند و او پاسخ گفت که
اسماعیلیان را برهان قاطعی
است که او خود به چشم
دیده است.
زان پس اصطلاح برهان
قاطع درافواه عمومی،جاری
شد و معنی کنایی آن بر معنی
اصطلاحی‌اش،پیشی گرفت•
?روایت دوم?
روایت دیگر آن‌که سلطان
(سنجر سلجوقی)رسولی به
نزد حسن صباح فرستاد بدین
پیغام که اگر دلیلی بر اثبات
حقانیت مذهب خود دارد بر
گوید.حسن فی‌المجلس یکی
از فداییان را امر کرد خود را
از فراز پرتگاه به زیر افکند.
فدایی چنین کرد و جان سپرد.
حسن‌ رو کرد به رسول و گفت
برهان ما این است و رسول را بازگرداند.چون رسول به نزد
شاه باز آمد در جواب آن‌که
برهان چه بود؟
گفت که بر من ثابت آمد و
برهان«حسن صباح»قاطع
است.{منبع:اینترنت}
▶️سرشک▶️
۱۹شهریور۱۴۰۰

با کانال همای خبر همراه باشیدhttp://@homaygilanir