نگاهی به رمان سووشون از سیمین دانشور

همای خبر

نگاهی به رمان سووشون از سیمین دانشور
زینب حسین نیای سلیمی
کارشناس ارشد زبان و‌ادبیات فارسی

سووشون یا سیاه شاوون(سیاه ووشان)مراسم سوگواری سیاوش است، این رمان بعد از بوف کور،پرفروش ترین رمان ایرانی و حدود ۵۰۰ هزار جلد است و وقایع ۲۰_۱۳۰۵ ش است و زندگی فئودالی دوران اشغال ایران توسط دولت روس در شمال و انگلیس در جنوب را با مرکزیت شهر شیراز در بردارد.

با استقرار نیروهای اشغالگرانگلیس در حوالی شیراز و کاهش اقتدار حکومت مرکزی و بی نظمی حاصل از آنها ،تولید محصولات کشاورزی و صنعتی کاهش یافت، نان کمیاب،قحطی و تورم و بیماری های مسری رشد یافتند.
سیمین دانشور از ۲۱ سالگی از تهران به شیراز رفت واندیشه ی دوران جوانی را در ۴۸ سالگی خود به رشته ی تحریر درآورد، راوی اول شخص مفرد ، زری خانم(زهرا) است، رمان از نظر شخصیت پردازی و پرورش درون مایه نقطه عطف ادبیات معاصر ایران است وبر بسیاری از رمان های بعدی سایه افکند. داستان در ۲۳ فصل به شیوه ی دانای کل ومحدود به ذهن راوی (زری) روایت می شود.
شروع داستان با مراسم عقدکنان دختر حاکم شیراز و حضور زری و یوسف پیوند دارد، درآن مراسم مستر جنت رینگر در صدد راضی کردن یوسف برای فروش محصولات کشاورزی به انگلیسی هاست ولی یوسف تمایل دارد آنها را به مردم قحطی زده بدهد . برادر یوسف نیز برای اتصال به قدرت در صدد متقاعد کردن برادر برای فروش محصولات به انگلیسی هاست. مخالفت یوسف باعث قتل او میگردد، زری پریشان خاطر و بیمار می شود و در خواب‌ و بیداری یوسف را چون سیاوش تصور می‌کند. دوستان یوسف می‌خواهند تشییع جنازه اش را سیاسی و مذهبی کنند. مراسم به خشونت کشیده می شود، ناچار جنازه را پشت ماشین می گذارند وشبانه بدون طواف و اقامه نماز میت آن را به طور گمنام دفن می‌کنند، پایان بخش کتاب پیام دوست ایرلندی یوسف است:
گریه نکنی خواهرم، در خانه ات خواهد رویید و درخت هایی در شهرت وبسیار درختان در سرزمین ات و باد پیغام هر درخت را به درخت دیگر خواهد رسانید ودرخت ها از باد خواهند پرسید ؛

“در راه که می آمدی سحر را ندیدی”

نویسنده می کوشد تا با معرفی نمادپردازی شخصیت های رمان سووشون ،خوانندگان محترم را بیشتر با فضای اجتماعی، سیاسی و جامعه شناختی عصر پردازش رمان و شاید گستره تر کردن موتیف و بن مایه ی آن آشنا کند.
زری خانم(زهرا) شخصیت اصلی داستان، نماد زن جوان تحصلیکرده، وعضو طبقه ی متوسط شهری که می کوشد با دغدغه مندی تمام کانون خانواده ی خود را از گزند بلایای حضور بیگانگان و اهمال حاکمان حفظ کند. در آغاز و نوسان عشق همسر و فرزندان و شجاعت غوطه میخورد و جامعه از مرگ شوهرش شجاع می شود و با خود آگاهی از ترس بیرون می آید.

یوسف نماد مردی تحصیل کرده، عضو‌طبقه ی متوسط شهری،آگاه نسبت به تحولات اجتماعی و دارای حافظه ی قوی تاریخی است که بزرگترین امتیازش عدم همکاری با بیگانگان می باشد ،شخصیت جلال آل احمد را سیمین دانشور در قاب یوسف آشکار کرده است.

دیگر شخصیت ها عبدالله جان ،پدر سیمین، ،خانم، ،خواهر سیمین، ملک ماهون ایرلندی، معادل بی بی همدم و …می باشند و مسترینگ نیز نماد انگلیس اشغالگر است.
خانم یوسف نماد جامعه ی ایران و خود یوسف مانند یوسف پیامبر،نجات دهنده ی مردم ایران از قحطی محسوب می شوند.
کشته شدن غریبانه ی یوسف نماد ظلم ستیزی و بهای گران قیمت آن و تداعی کننده ی سرگذشت سیاوش و مظلومیت حسین بن علی در صحرای کربلاست.
در این رمان واژه های عامیانه ی شیراز و فرهنگ عامه به تناوب بکار رفته اند.
پیشنهاد میکنم خواننده ی محترم این رمان را یک بار بخواند تا به آگاهی های تاریخی ادبی اش اضافه شود.

با کانال همای خبر همراه باشید.

http://homaygilanir