یادداشت کوتاه از سردار مهدی کاظمی پور

همای خبر به نقل از افتاب/لزوم توجه مسئولان به توسعه شهری بر اساس الگوی اسلامی_ایرانی

?️توصیه سردار کاظمی به تعامل بین صاحب نظران شهرسازی با کارشناسان امور دینی

بررسی توسعه شهرها بر مبنای اسلام و فرهنگ ایرانی

یکی از فضاهای جغرافیایی که قدیم الایام، منعکس کننده جهانبینی نظام های حاکم بوده، پدیده شهر است. بنابراین، شهر اسلامی بازتابی از اندیشه های متعالی دین مبین اسلام در تمامی جوانب می باشد. اسلام به عنوان یک فضای فرهنگی و یک فضای ارتباطی، بر مناظر شهری، سیمای ظاهری شهرها، ساختارهای آنها، نحوه کار آنها، ارتباط آنها با یکدیگر و با محیط اطرافشان تاثیر گذاشت.

مابین اسلام و زندگی شهری، رابطه ی خاصی وجود دارد و ترویج اسلام با توسعه و ترویج زندگی شهری متجلی شده است. در تاریخ اسلام، پی ریزی و ایجاد نوع مختلف شهرها دیده می شود.

شهر اسلامی داری یک سری ویژگی هایی است. به عنوان مثال در یک جامعه یا شهر آرمانی، اصل توحید و خدا محوری، رکن اساسی است و خصلت اصلی شهر دینی، ایمان به اصل مذکور و پذیرش الزامات ناشی از آن است.

یا در یک جامعه آرمانی، انسانها دارای کرامت و عزت نفس اند و این عزت و کرامت باید حفظ شود و محور تمامِ تصمیمات و
سیاست گذار نیز با چنین باشد. در اندیشه ی دینی انسان موجودی، عاقل، مختار، شریف و برخوردار از کرامت، است.

همچنین در جامعه ی اسلامی یا شهر آرمانی، دادگری و عدالت، محور تمامی فعالیتها است و این اصل در آن برقرار است. عدالت و دادگری به منزله یکی از خصوصیات مؤمن و جامعه ی اسلامی و همچنین به منزله ی یکی از اهداف چنین جامعه
ای، راهگشای روابط زندگی فرد و جامعه است.
اصل عدالت، در حوزه ی زندگی
اجتماعی و روابط میان مردم و حکومت، قاعده ی بنیادین است و طرفین به منظور سامان و تداوم نظم و نظام سیاسی باید آن را پاس بدارند. چنانچه مردم و حکومت، بر تحقق و استحکام چنین معیاری اصرار بورزند، نظم، امنیت، رفاه و ثبات و تداوم حکومتشان تحقق خواهد یافت و چنانچه آنرا پاس ندارند و حرمتش را زیر پا نهند، نظم اجتماعی و زندگی سیاسی دچار چالش می شود.

در آرمانشهر اسلامی، انسانها بنابر اصلِ توحید آزاد و برابر آفریده شده اند تمامی انسانها آفریده خداوند و وی انسانها را برابر و آزاد خلق نموده است. انسانها از بدو تولد، دارای هیچ امتیاز و برتری ذاتی و فطری نمی باشند.
این آزادی مشمول تمام
حوزه های فردی، اجتماعی، دینی و سیاسی است.

ویژگی دیگر شهر آرمانی در اندیشه ی دینی، وجود امنیت در تمامی عرصه های آن است.

همچنین در روایات اصل مسئولیت پذیری نسبت به محیط و طبیعت و سایر جانداران نیز از ویژگی های شهر اسلامی برشمرده شده است.

کارشناسان براساس معماری حاکم بر شهرها آن را شهری
می دانند که براساس فرهنگ اسلامی ساخته شده است. در الگوی شهر اسلامی، عامل مسلط دین اسلام است و به طور حتم تمام شاخص ها و عناصر زندگی اجتماعی و کالبدی شهر براساس این عامل نظام و هویت می یابد.

صفات شهر اسلامی بر اساس متون اسلامی را علاوه بر شهر اسلامی شهر زیبایی، شهر تجلی توحید، شهر عبودیت و عبادت، شهر تقوا، شهر هدایت، شهر ذکر و تفکر، شهر عدالت، شهر اصلاح، شهر شکر، شهر عبرت، شهر امنیت، شهراحسان، و شهر تعادل دسته بندی می کنند.

لذا تجلی آنها عناصر زیر را در بر می گیرد:
زیبایی بصری، زیبایی معنایی و محتوایی، مقیاس انسانی، هویت، امنیت، اصلاح
عدالت، تعادل، مقیاس انسانی
سادگی، مشارکت و تعاملات اجتماعی و …

مصداق های بسیار زیادی می توان اشاره نمود از جمله به کاربردن اِلِمان های هویتی و تاریخی، رنگ های مرتبط در سطح شهر از جمله پل ها و زیرگذرها و …، ساخت و سازهای با فرهنگ معماری ایرانی، کارگاه های آموزشی فعال برای سنین مختلف، توجه به پیاده رو ها، مسیر ها، معماری مساجد، رعایت فواصل و جاده ها، مباحث امنیت روانی شهروندان، استفاده از ظرفیت های شهر در ارزش نهادن به مقوله دفاع مقدس و …

متاسفانه امروزه شهرها تقلید ناقص الگوهای بیگانه و غربی هستند که از جهان بینی حاکم بر مغرب زمین نشات گرفته اند، که
این جهان بینی با اصول و ارزشهای منبعث از جهان بینی اسلامی در بسیاری موضوعات و زمینه ها در تضاد و تناقض می باشد، اگر مبانی فکری و به تبع آن شیوه زیست و اصول شکل دهنده فضا و مبانی طراحی از بیگانگان اخذ شده و به طور مستقیم ملاک عمل قرار گیرند، به تدریج استحاله هویتی و فرهنگی رخ خواهد داد.
اما اگر تعاملات با سایر جوامع در سایه جهان بینی و فرهنگ خودی رخ دهد، تثبیت و تقویت هویت ایرانی را در پی خواهد داشت.

با توجه به ارتباط بین جهانبینی و فرهنگ و معماری و شهرسازی، در هر جامعه ای، از جمله در جامعه ای با تفکر اسلامی و فرهنگ ایرانی متکی به آن،
بایستی در ساخت شهرهای اسلامی به جهت گیری های فرهنگی توجهی شایسته شود. اگر چنانچه رشد و تعالی این فرهنگ و ترویج ارزشهای آن و احراز هویت جامعه در برابر بیگانه و بازگشت جامعه به خویش و توجه به شان و کرامت انسان و حفظ محیط طبیعی و ایجاد رابطه مناسب بین انسان و محیط و از این قبیل امور معنوی و مادی مد نظر باشد، توجه به معماری و شهرسازی اسلامی یا به عبارتی شکل دادن محیط زندگی بر اساس اصول اسلامی ضرورت دارد.

امیدواریم با شناخت و احیای معماری و شهرسازی ایرانی-اسلامی و تجدید عظمت ارزشمند آن همراه با نوآوری ها و هنر آفرینی ها در آینده ای نزدیک، شکل شهرها را با هویت ایرانی-اسلامی رقم بزنیم، و فضای همکاری بین متخصصان شهرسازی و معماری و کارشناسان دینی برای شروع این مهم با کمک دست اندرکاران و مسئولین کشوری و استانی ایجاد شود.

“مهدی کاظمی پور”

باکانال همای خبر همراه باشید.

http://homaygilanir