چالش‌های خانواده در فضای مجازی به قلم فرماندهی فراجای گیلان

چالش‌های خانواده در فضای مجازی به قلم فرماندهی فراجای گیلان

از زمان ورود اینترنت به فضای زندگی انسان تا کنون، علی‌رغم تمام محاسن و مزایای آن، دغدغه‌ها و نگرانی‌هایی به خانواده‌ها تحمیل شده است. معضلی که در تمام جوامع موضوعیت داشته و محدود به جامعه یا اقلیتی خاص نیست

 

از زمان ورود اینترنت به فضای زندگی انسان تا کنون، علی‌رغم تمام محاسن و مزایای آن، دغدغه‌ها و نگرانی‌هایی به خانواده‌ها تحمیل شده است. معضلی که در تمام جوامع موضوعیت داشته و محدود به جامعه یا اقلیتی خاص نیست.

کانون خانواده مجموعه‌ای به هم پیوسته از اعضاء است که هر یک در آن نقش‌های خاصی بر عهده دارند و در شبکه‌ای به هم پیوسته از این نقش‌ها، با یکدیگر به ارتباط می‌پردازند به نحوی که با گسستن این ارتباط، پایه‌های خانواده متزلزل و از هم فرو می‌پاشد. درون این روابط است که فرآیند جامعه‌پذیری شکل می‌گیرد و نقش‌های خانوادگی، اجتماعی، بایدها و نبایدها به فرزندان آموخته می‌شود. اما امروزه استفاده بیش از حد از فضای مجازی و اینترنت، تضعیف ارتباطات و مناسبات درون خانواده را در پی داشته است.

استفاده بیش از حد فضای مجازی سطح ارتباط‌های عاطفی و میزان گفت و گو در خانواده را تا حد زیادی کاهش می‌دهد. گفت و گو مهم‌ترین مهارت در تحکیم و ایجاد فضای گرم در محیط خانواده است. گفت و گو فرصتی را ایجاد می‌کند تا والدین و فرزندان کنار یکدیگر بنشینند و درباره موضوع‌های مختلف با یکدیگر گفت و گو  به بپردازند و نظر یکدیگر را راجع به مسائل گوناگون جویا شوند و از این طریق علایق، صمیمیت و کدورت خود را ابراز و فاصله عاطفی بین یکدیگر را کاهش دهند.

افراد هرچه بیشتر درگیر فضای مجازی شوند؛ تمایل بیشتری به دنیای غیرواقعی و تنهایی پیدا می‌کنند چرا که استفاده از فضای مجازی دغدغه‌ها و درگیری‌های دنیای واقعی را ندارد. استفاده اعتیادگونه از فضای مجازی و اختصاص اوقات فراغت همسران به آن به جای انجام فعالیت‌های مشترک با یکدیگر و جایگزین کردن شبکه‌های اجتماعی به جای همسر و اعضای خانواده سبب کاهش صمیمیت، افزایش کدورت و سردی در خانواده می‌شود.

همچنین فضای مجازی با ایجاد ارتباطات خارج از چارچوب خانواده، زمینه بی‌توجهی نسبت به یکدیگر، کم رنگ شدن رابطه عاطفی، کاهش مسئولیت‌پذیری میان زوجین را فراهم می‌آورد.

خانواده‌ای مستحکم است که اعضای آن، زمانی را به گفت و گو با هم اختصاص دهند و از هم‌نشینی با یکدیگر لذت ببرند. در چنین خانواده‌ها، اعضاء کم‌ترین تنش را در فضای خانه دارند و در نهایت فرزندان موفقی را تربیت می‌نمایند اما در سایه تحولات اجتماعی و ورود ابزارها و تکنولوژی‌های جدید به عرصه خانواده‌، اعضای خانواده به رغم حضور فیزیکی و در زیر یک سقف بودن، گاه فاصله عاطفی و معنوی زیادی را از یکدیگر تجربه می‌کنند و افراد خانواده کم‌ترین مراودات و گفت‌ و گوی همدلانه را با هم دارند، این موضوع آسیب‌هایی را در خانواده به وجود آورده که در کنار سایر عوامل مخرب در روابط خانوادگی، زمینه سست شدن بنیان خانواده، طلاق عاطفی زوجین، کم‌ رنگ شدن صمیمیت و شکاف نسلی را نیز فراهم کرده است. چنان که برخی از متخصصان بیم آن دارند که گسترش فناوری اینترنت به انزوا و انفراد روزافزون در جامعه منجر شود.

همچنین این مسئله در روابط شبکه‌های گسترده خویشاوندی هم تأثیر داشته و موجب کاهش ارتباط‌های خویشاوندی شده است. چرا که در گذشته افراد خانواده گسترده برای حفظ روابط خویشاوندی با هم ارتباط‌های حضوری و دید و بازدیدهای دسته جمعی داشتند اما امروزه با استفاده از شبکه‌ها و نرم‌افزارهای مجازی ملاقات و ارتباط‌های حضوری کاهش پیدا کرده و در نتیجه فواید مهمی که این نوع از تعامل‌ها در حل مشکل‌های خانوادگی، انتقال سنت و فرهنگ به همراه داشته به دست فراموشی سپرده می‌شود

اصلی ترین تغییر ایجاد شده در زندگی افراد طی سالهای اخیر کاهش روابط عاطفی بین خانوادهها بویژه زوجین است. مرد یا زنی که همواره صحنههای مستهجن به واسطه فیلم‌های ماهواره‌ای یا فضای مجازی را مشاهده می‌کند و یا در رسانه‌های اجتماعی به سهولت امکان برقراری ارتباط با جنس مخالف را پیدا کند، ممکن است دیگر تنها به همسر خود راضی نباشد و در این شرایط زمینه لازم برای خیانت و طلاق فراهم می‌شود.

استفاده نامناسب از شبکه‌های اجتماعی، احساس نیاز به توجه را در افراد افزایش می‌دهد. در واقع فرد وارد یک چرخه رقابتی شده به به طور مداوم به دنبال دریافت لایک و کامنت بیشتر از سوی دنبال‌کننده‌های خود است. این رقابت بی‌پایان می‌تواند زندگی افراد را به ورطه نابودی بکشاند و افراد بویژه نوجوانان و جوانان را که می‌توانند افراد مفیدی برای جامعه باشند را اهداف سازنده و مفید به حال جامعه دور می‌سازد به گونه‌ای که اکثر نوجوانان به جای اینکه با تلاش و پشتکار به دنبال کسب اهداف عالی باشند ترجیح می‌دهند به یک فرد معروف در دنیای مجازی تبدیل شوند و این امر می‌تواند هم برای فرد و هم جامعه در درازمدت آسیب‌زا باشد.

به قلم: سردار “عزیزاله ملکی” فرمانده انتظامی استان گیلان

پایان