عرفان ورندی دردیوان حافظ/ سهیلاقربانی کسبخی

همای گیلان: رند از جمله کلمات کلیدی دیوان حافظ به شمارمی رود ونقطه مقابل تصوف و زهد است.این واژه ازجمله واژه های مهمی است که در بستر زمان مفهوم آن تغییر یافته است.چهارمعنی زیر را می توان برای رند در نظرگرفت ۱- زیرک، سود جو وبی توجه به اصول اخلاقی .۲- بی باک ولاابالی.۳- پست وفرومایه.۴- درادبیات عرفانی رند شخصی آزاداندیش، حقیقت جو و بی اعتنا به ظواهراست.

دردیوان حافظ واژه رند و ترکیبات آن مانند رندی رندان و رندانه درصفحات مختلف تکرارشده است وحافظ متجاوز از صدبارخود را رند معرفی کرده است.در واقع درچارچوب انسان شناسی عرفان حافظ این واژه مفهومی بنیادین درقلمرو اخلاق و رفتارداشته و او را در فهم دقیق ترهستی وخالق هستی یاری می نماید.عارف نمونه انسان کامل حافظ است.
همان که شیخ شهاب الدین سهروردی درقالب نمونه های حکمت خسروانی ازآن یاد کرده است.حافظ نه تنها به واژه ی رند نگاه دگرگونه داشت بلکه با واژه های نظیرخرابات، پیرمغان، تجلی، خانقاه، خرقه، دلق و … نیزمعانی نمادین داده است.
نوبه زهد فروشان گران جان بگذشت / وقت رندی وطرب کردن رندان پیداست
دراین بیت حافظ به رندی خود در برابر زاهدان ریاکار می بالد.او رندان را دارای مقام کیمیاگری و گدایی می داند:
غلام همت رندعافیت سوزم / که در گداصفتی کیمیاگری داند
رند کسی است که درخرابات هم به نصیب ازلی دست می یابد و پرتو ذات خداوندی را کسب می کند و به تهذ یب نفس می پردازد.
درخرابات مغان نور خدا می بینم / این عجب بین که چه نوری زکجا می بینم
ازنظر حافظ خرابات نشین رند مقامی متعالی دارد.اوازهرگونه عیبی مبراست واسرار خلقت رابه درستی می داند و ازمعرفت الهی برخوردار است.
باخرابات نشینان زکرامات ملاف / هر سخن وقتی و هر نکته مکانی دارد
حافظ خرابات را بر سایر مکان به ویژه خانقاه ترجیح می دهد.چرا که پاکی و صفای دل خراباتیان را ناشی از پرتو ذات الهی می داند.جایی که در آن ریا وعجب وجودندارد و می توان ازگذرگاه های نفسانی به هدایت ربانی گذرکرد.
ساقی بیارآبی ازچشمه خرابات / تاخرقه ها بشوییم ازعجب خانقاهی
درمجموع حافظ رند را پیرمغان می داند که تجلی انسان کامل است وهادی به سوی الی الله:
مرید پیرمغانم مرنج ای شیخ / چراکه وعده توکردی و او به جا آورد

سهیلاقربانی کسبخی