جدی نگیرید! اندر احوال کودتا درکشورترکیه/ دکترمسعودمرادپورگیلده

همای گیلان: واژه «کودتا» (به فرانسوی coup d’état )از زبان فرانسوی وارد زبان فارسی شده است و به معنی «ضربه (ناگهانی) به دولت» است .این عبارت در زبان‌های دیگر نیز به‌کار می‌رود. واژه «پوچ» (به آلمانی: Putsch) از زبان آلمانی (نیز همین معنی را دارد و گاه به کار رفته‌است.

کودتا شگردی سیاسی و کوششی از سوی یک ائتلاف سیاسی غیرقانونی برای براندازی رهبران حکومت موجود است که از طریق خشونت یا تهدید به آن انجام می‌گیرد این خشونت معمولاً محدود و ناگهانی است و از سوی عده‌ای اندک (برخلاف انقلاب که از سوی بیشتر مردم انجام می‌گیرد) به کار بسته می‌شود. عاملان کودتا ممکن است کنترل نیروهای نظامی را در اختیار داشته‌باشند. یک کودتا به ندرت بر سیاست‌های بنیادین اقتصادی و اجتماعی یک کشور تاثیر می‌گذارد. در دو سده اخیر کشورهای زیادی درآسیا وقاره آفریقا وآمریکالاتین کودتا را تجربه کرده‌اند.

اما درترکیه شب غریبى بود. ترکیه در عرض هشت ساعت اشغال شد و در عرض هشت ساعت آزاد گردید. نمى شود گفت که کودتاى نظامى صورت گرفت چون همه ى بدنه ى ارتش موافق این گندکارى ارتشیان ترک نبوده اند. مى شود گفت دولت در سایه که بیشترشان فداییان فتح الله گولن بودند آخرین زورشان را آزمودند و البته سیلى محکمی ازدموکراسى ومعیارهای آنرا درترکیه چشیدند.بنظرمی رسد ترکیه ونظام دمکراتیکش یکبار دیگر مثل روزهاى اول جمهوریتش خودش را جلوى چشم همه ى دنیا ثابت کرد. دنیا واقعیت را به وضوح دید؛ ترکیه را دموکراسى اداره مى کند.واقعیت این است ترکیه مثل: کشورهای جهان سوم مصر و آمریکاى لاتین و… نیست که به راحتى تسلیم کودتا شود چون آزادی ودمکراسی… را به راحتى به دست نیاورده است. ترکیه تا رسیدن به جایگاه دموکراسى تاوان زیادى داده است. سرعت عمل مردم در سرکوب این اشغال تروریستى خیلى ستودنى است. آنها به سرعت زیر تانکها رفتند تا جلویشان را بگیرند. از آسمان باران گلوله مى بارید و در زمین مردم بى اعتنا به گلوله ها مشغول حمایت از دموکراسى بودند. جوانى که گلوله خورده بود پرچم ترکیه را سعى داشت بر بالاى تانک به رقص در آورد. اردوغان یک پیام واضح داشت: به خیابانها بریزید و دموکراسى تان را صاحب شوید. نود و پنج درصد ترکیه به خیابانها ریخت و دموکراسى را از اسارت و اشغال چکمه پوشان نظامی کودتاگر رهاندند. ترکیه مدرن انگار دوباره متولد شد. بارها گفته ام که ترکیه تنها کشورى در منطقه است که شرایط دموکراسى را بلد است.

در این هشت ساعت مجرى شبکه ى تلویزیونی TRT که اشغال شده بود با نگرانى هم بیانیه ى کودتاچى ها را خواند و سرنگونى حکومت را اعلام کرد، و هم دوباره بیانیه ى قانون و دموکراسى و حکومت قانون را خواند و از لحظه هاى اشغال TRT سخن گفت. انگار که دارى یک فیلم هشت ساعته ى مستند در باب فروپاشى و استقلال مى بینى. حقیقتش این است که این یورش تروریستى به مجلس ترکیه( خانه ى ملت ) و دولت یک نعمتى براى ترکیه و دموکراسى بود. جهان با چشم خویش خواست و اراده ى مردم ترکیه را به روشنى دید. مردمى که جانشان را براى دموکراسى مى دهند.اما بحثی مطرح است نسبت دادن این کودتا ناشیانه به حزب مخالف  اردغان که اگرچنین باشدوراى این مباحث به نظر نمى رسد که هیزمت چى ها ( طرفداران گولن ) به این زودى شکست را پذیرا باشند اما قافیه را بدجورى باختند. آنها در شرایطى از دموکراسى سخن مى گویند که در عرض هشت ساعت هم مجلس را بمباران کردند و هم مردم را به گلوله بستند. اما بعد از این ما شاهد اقتدار بیش از پیش اردوغان خواهیم بود. واقعیت این است که مردم با یک اشاره ى اردوغان به خیابانها ریختند و تا پاى جان جنگیدند. کودتاچیان مرتکب حماقت فاحشى شدند. از این به بعد اردوغان با قاطعیت بیشتر پر و بال تروریسم و مخالفان آزادى را قیچى خواهد کرد. یک خوشبختى اردوغان این است که مخالفان ناشی با اعمال خویش به او مشروعیت بیشترى مى دهند.. آرى حکایت غریبى بود. در عرض یک شب این تنها حمله کنندگان به دموکراسى ترکیه نبودند که باختند بلکه کشورهاى مخالف ترکیه نیز باختند. ترکیه براى من از این لحاظ مهم است که براى استیلاى دموکراسى همیشه ریسک مى کند و مى جنگد. ترکیه مردمى دارد که مبارزه کردن براى آزادى و دموکراسى را بلدند. من این مردم را تحسین مى کنم.

دکترمسعودمرادپورگیلده. پژوهشگرسیاسی ومدرس دانشگاه