تاریخچه بانکدارى در ایران / سحرعامرى

اختصاصی همای  گیلان:  در دوران قاجار دو لقب با مسایل مالى در ارتباط بودند؛مستوفى الممالک و امین الضرب. مستوفى الممالک شخصیتى حقوقى به شمار مى رفت که بعدها به عنوان وزیر مالیه تغییر نام یافت و امین الضرب،شخصیتى حقوقى محسوب مى شد که قسمت اعظم امور صرافى و مالى در بخش خصوصى را عهده دار بود.
براى اولین بار حاج محمدحسین امین الضرب در دوره ناصرالدین شاه قاجار،پیشنهاد تاسیس یک بانک ایرانى را ارائه کرد که با سرمایه مشترک دولت و ملت راه اندازى مى شود، اما مورد پذیرش پادشاه قرار نگرفت. از این روى، تاریخچه بانکدارى در ایران را مى توان در دو مرحله تقسیم بندى کرد: در مرحله اول، بانکهایى که توسط دولت و اشخاص کشورهاى خارجى تاسیس و راه اندازى شدند و در مرحله دوم، بانکهاى ایرانى .
اغاز رسمى فعالیت بانکدارى در ایران به تاسیس شعبه بانک جدید شرق در ۱۲۶۶ش مربوط است، مرکز این بانک در لندن و حوزه کار ان مناطق جنوبى اسیا(هندوستان) و سپس ایران بود، از جمله اقدامات این بانک عبارت بودند از: افتتاح حساب جارى، قبول سپرده، پرداخت بهره به سپرده ها و انتشار نوعى اسکناس به شکل حواله هاى پنج قرانى.
سه سال بعد تشکیلات این بانک، در قالب بانک شاهنشاهى به جولیوس دورویتر واگذار شد، انعقاد قرارداد با رویتر،
البته محدود به حوزه بانکدارى نبود، حجم قراردادها در همه حوزه ها به ویژه توتون وتنباکو به گونه اى یکسویه به نفع رویتر بود که مردم در قالب جنبش رژى (توتون وتنباکو) به ان عکس العمل نشان دادند که در تاریخ از ان به عنوان اولین مقاومت منفى مردم ایران یاد مى شود. بعد از بانک شاهنشاهى، روسها در اقدامى مشابه، بانک استقراضى را بنیان نهادند.
اولین بانک ایرانى، بانک سپه ۱۳۰۴ش با نام بانک په لوى قشون و به منظور انجام امور مالى و به کار انداختن وجوه صندوق بازنشستگى کارمندان ارتش تاسیس شد، این بانک بعدها به نام بانک تعاونى سپه تغییر نام یافت.
باگذشت زمان، فعالیت بانک از محدوده امور مالى ارتش، به دیگر امور تسرى یافت وعلاوه بر تهران، در دیگر شهر ها نیز به افتتاح شعبه پرداخت .
ما گیلانى ها این افتخار راداشته وداریم که دومین شعبه بانک سپه – اولین شعبه شهرستانى – در رشت افتتاح شد .
و باردیگر نام رشت وگیلان به عنوان اولین در تاریخ ثبت شد، کیست که نداند گیلان و رشت در افتتاح کتابخانه ، رویکرد به هنر ، موسیقى ،پرورش و فروش گل به شیوه مدرن و… جزو اولین ها بوده و هست .

در ۱۳۰۶ش نیز بانک ملى تاسیس شد و سپس بانک هایى چون کشاورزى ، صادرات ، تجارت و رفاه کارگران به جمع ان ها اضافه گردیدند. بعد از انقلاب اسلامى نیز بانک ها و موسسات خصوصى به ارایه خدمات وتسهیلات مشغول شدند.

سحرعامرى دانشجوى کارشناسى ارشد حسابدارى