چاپ مطلب چاپ مطلب

تهران در گُذَر ِ تاریخ(۱)تهران ۲۳۲ساله شد/دکتررحیم پوردکترای اقتصاد

اختصاصی همای گیلان:

مقدمه
۲۳۲ سال است که < تهران> توسط << آقا محمد خان‌>> – بنیانگدار قاجاریه – پایتخت ایران شده است(۱۱۶۴خورشیدی)همواره این پرسش را داشته ام که چگونه یک<روستای بزرگ>؛ به <<کلانشهری عظیم>> تبدیل شده و مقام ِ پایتختی را نگه داشته است ؟!
تهران ِ قبل از پایتخت شدن ؛ مانند همه ی روستاهای ایران ،اطلاعات نوشته شده کم دارد .
اما شهرهایی مانند ؛اصفهان و تبریز که خیلی زودتر شهر شده اند،اطلاعات بسیاری برای تحقیق دارند !
امروزه شهر تهران ِ۲۳۲ ساله؛ثروتمندترین و با شکوه ترین شهر ایران است !
[این نوشته ؛ در ۱۱ بخش فراهم شد ]

به عقیده اکثر تاریخ نگاران،قاجاریه در اصل طایفه یی از نژاد مغول بودند، که همراه با چنگیز و جانشینان مهاجم او به کشورهای اسلامی آن روزگار آمده ،در‍«ایران ‍»،شامات و مخصوصآ در حدود ارمنستان مستقر شده بودند. این طایفه به هنگام تشکیل سلسله صفویه به یاری شاه اسماعیل صفوی،مؤسس این سلسه ، شتافتند.پنجاه سال بعد، در زمان شاه عباس اول ملقب به ‍«کبیر‍»،که پنجمین پادشاه سلسله صفوی بود، قاجاریه را براساس مقاصد سیاسی – نظامی خویش از محل اصلی خود به نقاط مختلف کوچ داد و به مرور زمان، آن دسته از قاجاریه که به منظور جلوگیری از دستبرد های ترکمانان در استرآباد و گرگان مستقر شده بودند ، در اواخر عهد صفوی قدرت و شوکت بسیار یافتند و چابک سوران در ظهور ‍« نادر ‍» که از نوابغ عصر خود بود ، در ارتش جهانگشای او نقش مهمی داشتند و حکومت استر آباد و گرگان نیز معمولا در دست بزرگان طایفه بود . ‍« نادر ‍» که در پایان عمر خود دچار جنون ِ قدرت شده بود ، بعد از دوازه سال سلطنت و آن همه فتوحات نمایان در ماورای مرزهای ایران ، سرانجام به دست سران ‍« قزلباش ‍» که از فرماندهان سپاه او بودند ،کشته شد و با مرگ او ، که در ۲۵۷ سال پیش اتفاق افتاد ، بار دیگر خان های مدعی سلطنت و سران ایلات و عشایر برای تصاحب تاج و تخت به جان هم افتادند . در روزگار قدیم تغییر سلطنت همیشه با آشوب ها و قتل و غارت ها و جنگ ها ی خونین همراه بود . خونها ریخته می شد و خانمان ها برباد می رفت و همیشه ملت مظلوم ، وجه المصالحه مناقشات اهل قدرت بود تا ظالمی برود و ظالمی دیگر به جای او بنشیند . باری ‍« نادر ‍» که کشته شد ، رقیبان به جان هم افتادند.جنگ های خونین مدعیان سلطنت یازده سال تمام به طول انجامید و سرانجام از مدعیان تاج و تخت ایران دو نفر بیشتر باقی نمانده ، یکی از این دو ‍« محمد حسن خان قاجار ، پدر آقا محمد خان ، مؤ سس سلسله قاجاریه ، بود که بر سواحل خزر و شمال ایران تا اصفهان مستولی بود ، و دیگری کریم خان زند که بر فارس و قسمتی از ایران غربی فرمانروایی داشت . اما تقدیر چنان رقم ده بود که محمد حسن خان با وجود فتوحات درخشانی که کرده بود به دست خودی ها کشته شود و چنین شد. ‍« آقامحمد خان ‍» قاجار ، بعد از کشته شدن پدر، از بیم دشمنان خانوادگی که قصد جانش را داشتند به ‍« صحرای یموت ‍» گریخت و نزد ترکمانان پناه جست و بعد از چهار سال دربدری و آوارگی به دربار کریمخان زند برده شد و ‍« خان زند ‍» او را تحت حمایت خود گرفت و با خود به شیراز برد.« آقا محمد خان قا جار ‍» ، که در کودکی به وسیله دشمنان پدرش ‍« مقطوع النسل ‍» شده بود، تا هنگامی که ساعات عمر ‍« خان زند ‍» به شمارش افتاد به گروگان در دربار کریمخان بود، و چون به وسیله یکی از زنان حرم که با او نسبتی داشت از مرگ قریب الوقوع خان زند با خبر شد، تصمیمی بموقع گرفت ، منتظر مرگ کریمخان نماند ، خان را مرده انگاشت و با چند تن از سران قاجاریه ، که مثل خود او در دربار کریمخان گروگان بودند ، بی خبر از شیراز گریخت و به تاخت خود را به دهکده ‍«تهران » رسانید ، یعنی همان دهکده یی که مقدر بود پایتخت جدید ایران باشد .
‍ تهران ‍ در گذشته های دور
‍« تهران ‍»، پیش از اسلام و بعد از آن ،از <<ری ‍>>تبعیت داشته و ‍«ری ‍» از شهرهای بزرگ و معتبر مشرق زمین بوده است تا آنجا که شهرت و ثروت این شهر از قلمرو تاریخ به عالم شعر و ادب رسیده و دوبیتی های منسوب به بابا طاهر عریان :
‍<دوچشمونت پیاله پُر ز می بی>
<دوُزلفونت خراج ملک ِ ری بی>
حکایت از آن دارد که ثروت سرشار مردم << ری>>زبانزد مردم آن روزگار بوده است .نام ‍« تهران ‍» را در متون قدیم اسلامی در ترجمه احوال یکی از محدثین بزرگ به نام ‍«محمد بن ابو عبداله حافظ تهرانی رازی ‍» می بینیم.این اثر مربوط به ۱۱۵۷ سال پیش است و این خود دلیل بر آن است که در آن روزگار دهکده یی به نام ‍«تهران » وجود داشته و از آبادی های حومه ‍«ری» به شمار می رفته است.در فارسنامه ‍«ابن بلخی ‍» نیز که مربوط به سال های ۵۰۰ تا ۵۱۰ هجری قمری یعنی ۹۱۸ سال پیش می باشد.از ‍«تهران ‍» به خاطر انارهای خوبش(نارمک) یاد شده است.

با کانال همای خبر همراه شوید

About عطیه نصرتی

Check Also

رشد گرانی‌ها و قیمت‌های کمرشکن امان مردم را بریده؛ دولت رئیسی فقط یک تماشاچی منفعل است

رشد گرانی‌ها و قیمت‌های کمرشکن امان مردم را بریده؛ دولت رئیسی فقط یک تماشاچی منفعل …