اختصاصی همای گیلان، در سال های(۱۳۴۵-۱۳۳۵)
رشد سالانه جمعیت معادل
۳/۱(سه و یک دهم) درصد
بود و علت آن افزایش بهداشت
و کنترل بیماری های واگیردار
از سال ۱۳۴۰ به بعد بود.
در این دوره زاد و ولد زیاد
و مرگ و میر کم بود،
از این رو انفجار جمعیت رخ داد.
در این دوره اصلاحات ارضی لازم
ولی ناکافی اجرا شد که پیامد
اینکار؛رهانیدن کشاورزان
از یوغ اربابان ستمگر بود.
گسترش صنایع مونتاژ در شهر ها،
تقاضا برای نیروی کار را افزایش
داد که علی القاعده می بایست
از روستاها تامین می شد.
کم کم توازن و تعادل جمعیتی
و اقتصادی شهر و روستا
در روندی۵۰ساله به هم خورد
و یک سویه شد.
در کشورهای توسعه یافته؛
روستاهامحل تولیدات کشاورزی
و شهرها مکانی برای تولیدات
صنعتی می باشد و مبادله
متوازن این دو،بخش خدمات
متوازن و معقولی را پدید
آورده است.
در این دوره،جمعیت روستایی
۱۳میلیون نفر و جمعیت شهری
۶ میلیون نفر بود.
بنابراین؛ایران،روستا محور بود.
در سال های(۱۳۵۵-۱۳۴۵)
پس از اصلاحات ارضی،
جذابیت شهرنشینی و شعار
فرزند کمتر و زندگی بهتر،
متوسط رشد سالانه جمعیت
در این دوره ۲/۷(دو و هفت دهم)
درصد شد که نسبت به دوره قبل
۰/۴(چهاردهم)در صد کاهش یافت.
البته نکته قابل تامل این بود
که جمعیت روستایی معادل
۱۶ میلیون نفر و جمعیت شهری
۱۰ میلیون نفر گشت و کم کم
فاصله این دو کمتر شد.
افزایش قیمت نفت از بشکه ای
۴ دلار به ۱۰ دلار!!(۱۳۵۳خ)
درآمد ارزی۱۰۰میلیارد دلاری را
به همراه داشت و پیامد این کار
واردات بیرویه محصولات
کشاورزی و نظامی بود.
کوچ فزاینده از روستاها به دلیل
بی توجهی آگاهانه به روستاها
کل کشور بود.
۹۰درصد روستاهای کشور از آب،
برق و تلفن محروم بودند و این
امر کوچندگی را تشدید می کرد.
در سال های ۱۳۳۵ تا ۱۳۵۵
دو پدیده “زاغه نشینی”و
“اجاره نشینی”؛در نقاط شهری
و خصوصا در کلانشهرهای
ایران شکل گرفت.
افراد کوچنده به شهر؛
در صورت‌نداشتن سواد و
درآمد به زاغه ها،کپر ها،
حلبی آبادها و…پناه می بردند‌
امروزه این ها را“حاشیه نشین”
می گویند.
این حاشیه نشینی در سال های
بعد تشدید شد.
پیامد مدرنیسم در بخش هایی
از کلانشهرها؛آمد و شد ِ کوچندگان،استقرار دانشگاه های
معتبر، پیدایش تضاد طبقاتی
و دیده شدن این تضاد ها
با چشم غیر مسلح،توقعات
و انتظارات محرومین را
تشدید کرد.
مردم از خود می پرسیدند:
چطور در کلانشهری مانند تهران
سه طبقه متضاد در یک مساحت
۱۰۰۰ کیلومتر مربعی زندگی می کنند؟!
بالاشهری ها و پایین شهری ها،
زاغه نشین ها.
این تضادهای شدید،عمیق و عینی
با چاشنی مذهب در هم آمیخت.
هیکل اقتصادی،سیاسی و نظامی حکومت شاهنشاهی را منفجر کرد
و پدیده انقلاب اسلامی شکل گرفت.
در این دوره جمعیت روستایی
۱۸میلیون نفر و شهری
۱۶میلیون نفر می باشد.
در سال های(۱۳۶۵-۱۳۵۵)
دو اتفاق بنیادین در فضای
اجتماعی ایران رخ داد:
۱_ پیدایش انقلاب اسلامی.
۲_ جنگ ایران و عراق.
پیدایش انقلاب؛به شعار ِ“
فرزند کمتر و زندگی بهتر ”
ضربه ای کاری زد و در سال
اول انقلاب؛خانوارها به
نسبت تعداد فرزندانشان؛
وعده زمین مسکونی بیشتر را
در کلانشهر ها می گرفتند.
(طرح خسرو شاهی در تهران)
عامل دیگر؛نظریه ای که به
(رونق بچه)معروف است
یعنی پیامد جنگ؛افزایش موالید!
این امر در اروپا بعد از جنگ جهانی
دوم هم اتفاق افتاد(Baby Boom) “رونق بچه”.از اینرو؛متوسط رشد جمعیت در این دوره به ۳/۹
(سه و نه دهم )درصد رسید
و دوباره بعد از ۲۰ سال
انفجار جمعیت رخ داد.
جمعیت روستایی در این دوره
۲۳ میلیون نفر و شهری۲۷
میلیون نفر است.به عبارت
دقیق تر برای اولین بار،
جمعیت شهری از روستایی
۴میلیون نفر بیشتر شده است!
که نمایانگر کوچ فزاینده از
استان های جنگ زده و دیگر
نقاط روستایی به نقاط شهری
‌ می باشد!البته تراکم جمعیت
در کلانشهرها مانند تهران و
مشهد و اصفهان و…بیشتر
و بیشتر شد!
سال های(۱۳۷۵-۱۳۶۵)
جنگ؛ پایان یافت. کوچ
جنگ زدگان،مردم روستا ها
و شهرهای کوچک به کلانشهر ها
فزاینده شد.
بطوریکه در این دوره جمعیت
روستایی در همان سطح
۲۳میلیون نفر ثابت ماند.
ایران، رشد تورم۵۰درصدی را
هم تجربه کرد که در تاریخ ۵۰سال
پیش از آن ایران،سابقه نداشت !
فقط سال های ۱۳۲۱ و ۱۳۲۲رشد
تورم در ایران بالای ۱۰۰ درصد
بوده است!
بدهی خارجی۳۰ تا۵۰ میلیارد
دلاری(روایت ها متفاوت است)
را به یادگار گذاشت.
البته آهنگ رشد جمعیت کاهش
یافت و متوسط سالانه آن
۲درصد شد.
دوباره تنظیم خانواده در
کتب درسی و رسانه های
جمعی؛تبلیغ شد.

¤سرشک¤
۱۲مرداد۱۳۹۸

با کانال همای خبر همراه باشید