نگاهی به راه های ریلی ایران و جهان/ دکتر علی رحیم پور، دکترای اقتصاد

اختصاصی همای گیلان: تعریف ترابری ریلی : یکی از روش های ترابری بر روی زمین است که در مصرف انرژی بسیار به صرفه عمل می کند .
اهمیت قطار : برای بردن حجم مشخصی از کالا یا مسافر ۵۰ تا ۷۰ درصد کمتر انرژی نیاز دارد و از امن ترین و کم جاگیرترین شیوه های ترابری است [ نسبت به ترابری جاده ای]  از اینرو به توسعه ی راه های ریلی در کشور ایران بیش از پیش نیازمندیم.
نگاهی به راه های ریلی ایران : ۱۱استان کشور هنوز شبکه ریلی ندارند.
به عبارتی دیگر ؛ از ۳۱ استان کشور، ۲۰ استان به شبکه ریلی وصل و بیش از ۷۰ شهر ایران از طریق راه آهن ؛ با یکدیگر در ارتباط اند.
استان‌های البرز ،اصفهان،آذریایجان شرقی،تهران،خراسان رضوی ،خوزستان ،زنجان ، سمنان ، سیستان و بلوچستان ، فارس ، قزوین، قم ، کرمان، کهگیلویه و بویر احمد ، گلستان ، لرستان ،مازندران، مرکزی ، هرمزگان و یزد ۲۰ استانی اند که هر یک با پیشینه و پوششی متفاوت ؛ راه آهن داشته اند .

استان تهران دارای بیشترین راه ریلی بوده و فارس نیز کمترین است.
اتصال مشهد به تهران و سپس تهران به خرمشهر، از سوی دیگر اتصال جلفا به پایتخت و تهران به زاهدان نشان می‌دهد خطوط ریلی به شکلی ضربدری در ایران احداث شده است. به دیگر سخن شمال غرب را به جنوب شرق و شمال شرق را به جنوب غرب پیوند داده است.
آذربایجان غربی، اردبیل، ایلام، بوشهر، چهار محال و بختیاری،خراسان های جنوبی و شمالی، کردستان،کرمانشاه ، گیلان و همدان هم ۱۱ استانی هستند که هنوز خطوط ریلی به آن‌ها نرسیده است! هرچند ” شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور”استان های
بسیاری را در مرحله ریل گذاری یا مطالعه دارد .
[در سه سال گذشته ۱۱۰۰کیلومتر از ریل ها ؛ دو یا سه خطه شده اند و ۱۰۰۰ کیلومتر راه آهن نیز در دست ساخت است . ( آخوندی ،وزیر راه و شهرسازی ۲۰ مردادماه ۱۳۹۵ )].
با نگاهی به نقشه ایران ؛ در می یابیم که شمال( گیلان )شمال غربی( اردبیل و آذربایجان غربی )غرب ایران( ایلام ، کردستان، کرمانشاه و همدان )شمال شرقی( خراسان های جنوبی و شمالی )و جنوب غربی ایران( بوشهر وچهارمحال و بختیاری )که جمعیت ۱۸ میلیون نفری را پوشش می دهند از راه ریلی محروم اند ! در صورتی که در تولید کالاهایی مانند برنج ،چای ،عسل ،گندم ، سیر ، سیب زمینی،حبوبات،توت فرنگی ،پیاز ، خرما ، ماهی،زعفران، عناب، زرشک و گوشت قرمز در ایران” برتری مطلق ” دارند و با توجه به پهناوری وچهار فصل بودن ایران؛توزیع کالاهای تولید شده این استان ها به سراسر ایران ؛ بیش از پیش لازم است !
نبود راه ریلی؛ سبب گرانتر شدن بهای کالاهای تولیدی این مناطق ؛برای توزیع در دیگر نقاط خواهد شد!و بالعکس.
پیامد های افزایش راه های ریلی :
۱ )نبود آلودگی هوایی و صوتی .
۲ ) کاهش هزینه جابجایی کالاها .
۳ )کاهش هزینه جابجایی افراد .
۴)آسانی آمد و شد و شتاب در گردشگری.
۵)افزایش رشد اقتصادی .
۶)توسعه متوازن استان ها.
۷)کاهش رشد کوچندگی به کلانشهرها.
۸ )کاهش هزینه جابجایی کالاها
از خلیج فارس به آسیای میانه و بالعکس .
سازمان اطلاعات امریکا؛
راه آهن کشورهای مختلف را براساس طول کل مسیر و قسمت های آن با یکدیگر مقایسه کرده است :
براین اساس ؛ ایران در بین ۱۳۲ کشور مورد بررسی در سال ۲۰۰۸؛ رتبه ۲۴ را بدست آورده است.
رتبه بندی کشورها
آمریکا(رتبه ۱ )
۲۲۴۷۹۲ کیلومتر ریل،مساحت ۱۰ میلیون کیلومترمربع و جمعیت ۳۲۳ میلیون نفر .
روسیه( رتبه ۲ )
۸۷۱۵۷ کیلومتر ریل،مساحت
۱۷ میلیون کیلومتر مربع و جمعیت ۱۴۵ میلیون نفر.
چین( رتبه ۳)
۸۶۰۰۰کیلومتر ریل، مساحت ۹/۵(نه و نیم ) میلیون کیلومترمربع و جمعیت یک میلیارد و ششصد میلیون نفر.
هند( رتبه ۴ )
۶۳۹۷۴کیلومتر ریل،مساحت ۳/۲(سه و دو دهم ) میلیون کیلومتر مربع و جمعیت یک میلیارد و دویست میلیون نفر .
آلمان(رتبه ۶ )
۴۱۹۸۱ کیلومتر ریل، مساحت ۳۵۷هزار کیلومتر مربع و جمعیت ۸۲ میلیون نفر .
آرژانتین(رتبه ۸)
۳۶۹۶۶کیلومتر ریل، مساحت ۲/۸ ( دو و هشت دهم ) میلیون کیلومتر مربع و جمعیت ۴۲ میلیون نفر.
ترکیه( رتبه ۲۰ )
۱۲۰۰۸ کیلومتر ریل، مساحت ۷۸۳ هزار کیلومتر مربع و جمعیت ۷۸ میلیون نفر .
ایران(رتبه ۲۴)
۸۴۴۲ کیلومتر خطوط ریلی، مساحت کشور ۱/۶ (یک و شش دهم ) میلیون کیلومتر مربع و جمعیت ۸۰ میلیون نفر .
پاکستان( رتبه ۲۷ )
۷۷۹۱ کیلومتر ریل، مساحت ۸۰۳ هزار کیلومتر مربع و جمعیت ۲۰۰ میلیون نفر.
آذربایجان(رتبه ۵۹ )
۲۹۱۸ کیلومتر ریل، مساحت ۸۶ هزار کیلومتر مربع و جمعیت۱۰ میلیون نفر.
عراق(رتبه ۶۷ )
۲۳۷۰ کیلومتر ریل،مساحت ۴۳۷هزار کیلومتر مربع وجمعیت ۳۳ میلیون نفر .
عربستان سعودی( رتبه ۸۱)
۱۳۷۸ کیلومتر ریل،مساحت۲/۱( دو و یک دهم ) میلیون کیلو متر مربع و جمعیت ۳۱ میلیون نفر.
منابع : ۱ )سایت مربوط به خطوط ریلی کشورها۲ ) ویکی پدیا کشورها.

//دکتر علی رحیم پور