اختصاصی همای گیلان: سابقه انتشار اسکناس در ایران به دورهی گیخاتوخان، پنجمین ایلخان مغول برمیگردد.شرایط نامناسب اقتصادی و نیاز به واردات مواد غذایی که بر اثر خشکسالی و رکود کشاورزی در دورهی ایلخانان بهوجود آمده بود، حاکمان را بر آن داشت تا سکههای طلا و نقره را از دست مردم جمع کنند.
در سال ۶۹۳ هجری، زمانی که گیخاتوخان بر ایران فرمانروایی میکرد، در نتیجهی هزینه شدن بیش از اندازهی زر و سیم برای خوشگذرانی خان مغول و اطرافیانش، خزانه کشور تهی شد و حتی برای غذای روز نیز پول کافی در دسترس نبود. در این میان، فردی به نام عزالدینمحمدبنمظفربنعمید، که از وضعیت چین و سرزمینهای زیر فرمان قاآن آگاه بود، خود را به صدرجهانزنجانی، وزیر گیخاتوخان رسانید و به او پیشنهاد کرد به جای زر و سیم، چاو را در سرزمین ایلخانان رواج دهد و بحران مالی را از این راه حل کند.
به فرمان ایلخان خرید و فروش با زر و سیم ممنوع شد و در هر شهری ادارهای به نام چاوخانه بنیانگذاری شد و پول کاغذی برای مدتی، هر چند کوتاه، رواج پیدا کرد. این پول، قطعه کاغذی مستطیلی شکل بود که روی آن شهادتین، لقب مغولی گیخاتو، مبلغ آن و عبارت زیر نوشته شده بود:
“پادشاه جهان در تاریخ سنهی ۶۹۳ این چاو مبارک را در ممالک روانه گردانیدتغییر و تبدیلکننده را با زن و فرزند به یاسا رسانیده، مال او را جهت دیوان بردارند.
به هر حال، چاو مدت زیادی پایدار نماند و با شورش مردم تبریز و سپس شیراز زمینهی اعتراض سراسری فراهم شد و در زمان غازانخان دیگر اثری از چاو باقی نماند و سرانجام فقط نامی از آن در تاریخ ماند.
البته، نام چاوخانه به صورت چاپخانه در فرهنگ ایرانی ماندگار شد.منبع کتاب غارت تمدن ایران توسط مغولان،علی غلامرضایی،انتشارات دافوس
/علی غلامرضایی ، مدرس دانشگاه و پژوهشگرتاریخ ایران
سلاااااااااااااام و درود بر استاد و تاریخ ناطق ایران
واقعا جالب و آموزنده بود
خوشحالم که مطالب جدید از شما میخونم