سیاست مذهبی داریوش هخامنشی/علی غلامرضائی مدرس دانشگاه و پژوهشگر تاریخ ایران

اختصاصی همای گیلان، والتر هینتس در کتاب ” داریوش و ایرانیان ” گوید: “…داریوش عمیقا به این باور رسیده بود که رسالتی را از جانب خدا دریافت کرده است و به همین خاطر بر آن بود تا در جهان بی نظمی را به نظم تبدیل کرده و در عین حال صلح را در میان مردمان پی افکند.”
داریوش بزرگ در اولین نوشته خود در صخره بیستون ، دلیل پیروزی اش را در جریان به دست گرفتن قدرت آورده است:
” از این رو اهورامزدا مرا یاری کرد – و دیگر خدایانی که هستند – که بدکردار نبودم ، دروغگو نبودم ، زورگو نبودم ، نه من و نه دودمانم ”
امیر حسین خنجی استباط جالبی از این سخن داریوش دارد:
“…داریوش بزرگ در این کتیبه بر یک نکته تاکید کرده که تا آن روز در جهان بی سابقه بود ، و آن ابراز احترام به همه خدایان زیر سلطه اش بود( چرا که داریوش صراحتا اعلام میکند به یاری اهورامزدا و هر خدای دیگری که وجود دارد ).این گفته نشان میدهد که داریوش برای همه خدایان و دین های اقوام زیر سلطه احترام قائل بوده و برای ابراز این احترامش در این سند به وجود همه اقوام تصریح کرده است.اگر در نظر بگیریم که چنین اعترافی از سوی شخصیتی است که کلیت آسیای میانه و شمال آفریقا و بخشی از اروپا را زیر نگین خود دارد و اختیار دار جان و مال مردم این سرزمین هاست ، آن وقت متوجه می شویم که شاهنشاهان هخامنشی در قبال آزادی عقیده دینی تا چه اندازه جلو رفته اند ، و اقوام زیر سلطه ایران تا چه اندازه از آزادی عقیدتی برخوردار بوده اند.این بیان داریوش ، و نیز سند حقوق بشر کوروش و بسیاری از اسناد دیگر که از داریوش بازمانده نشان میدهد که دولت ایران در آن روزگاران ، به تعبیر امروز ، یک دولت لائیک بوده یعنی نه تنها با عقاید و ادیان مردم درون کشور کاری نداشته بلکه خویشتن را حامی همه ادیان و عقاید موجود در جهان می دانست.داریوش بزرگ هم به خاطر هوش سیاسی اش و هم به خاطر برقراری نظم و آسایش در جهان ، پاسداری از عقاید رعایای دینی بیرون از ایران را یک وظیفه می دانست.
۲ – داریوش بزرگ طی نامه ای به کارگزار املاک دربار خود ” گداته ” در ایونیا نوشت که “…تو به دستور من درباره خدایان بیگانه عمل نمیکنی ، اگر خودت را عوض نکنی ، ناخشنودی ام را به گونه ای محسوس نشان خواهم داد.” این نامه نیز گواهی دیگری است از پذیرفتن خدایان اقوام بیگانه از سوی داریوش بزرگ.
۳ – داریوش بزرگ در سرزمین اصلی ایران یعنی پارس نیز به پرستاران معابد دیگر ادیان ( آیین های غیر زرتشتی )نیز خیرات دولتی می فرستاد.برای مثال شاهنشاه بسته به نیاز به کاهنان ادیان دیگر جو ، آرد ، خرما ، انجیر ، شراب و آبجو – را تحت عنوان عطیه و برای حمایت از دین آنها – می فرستاد.البته داریوش بزرگ به کلی قربانی کردن حیوانات را ممنوع اعلام کرد چرا که در ادیان باستانی ایران ، خصوصا زرتشتی گری ، قربانی کردن حیوانات امری نامطلوب بود اما در بابل مراسم قربانی کردن حیوانات امری رایج بود و داریوش جهت جلوگیری از عمل قربانی کردن ، برای هر بره ، ۹۷ لیتر جو – که معادل ۵/۴۰ مارک طلا بود – از خزانه دولتی تهیه کرده و در اختیار کاهنان بابلی قرار داد تا از عمل قربانی کردن زبان بسته ها جلوگیری کند!!!
۴ – همچنین داریوش بزرگ به هنگام لشکرکشی به کارتاژ ، هیئتی را نزد هامیلکار ، پادشاه کارتاژ فرستاد تا او را هم پیمان خود کند ، اما نخستین چیزی که داریوش بزرگ خواست این بود که کارتازی ها بی درنگ قربانی کردن ننگین انسان را کنار بگذارند.البته امروزه باستان شناسان اثبات کرده اند که حقیقتا کارتاژی ها ، کودکان خود را قربانی ، بت خود مولوخ ، میکرده اند.این خبر را چشم و گوش های داریوش به او رسانده بودند و او به عنوان امپراتور جهان باستان نمی توانست نظاره گر این موضوع باشد که البته این عمل داریوش بزرگ در جلوگیری از قربانی کردن کودکان در بین فرمانروایان مشرق زمین سابقه نداشت.
۵ – همچنین داریوش بزرگ به هنگامی که نمایندگان کشور های دیگر را به حضور می پذیرفت ، از آنان در رابطه با اعتقادات مذهبی شان سوال می کرد تا از عقاید دینی مردمان زیر سلطه اش آگاهی داشته باشد.مثلا در یکی از این مجلس ها ، از یونانی ها و هندی ها در رابطه با شیوه دفن مردگانشان سوال کردند که هندی ها لاشه اجسادشان را می خوردند ولی یونانی ها آن را می سوزانیدند…..
۵ – در مصر نیز در مراسم عزا داری گاو آپیس شرکت کرد ، از خزانه دولتی پرستشگاه هیبیس را بازسازی کرد ، به خدایان اصیل مصری مثل آنوبیس و ازیس احترامات فراوان به جای آورد که در نهایت مصری ها ، داریوش را به عنوان یک فرعون قانونی قبول کردند…..
امید است با خوادن تاریخ عبرت بگیریم
منابع:۱_ والتر هینتس ، داریوش و ایرانیان
۲_مقاله شاهنشاهی هخامنشی ، امیر حسین خنجی

۳_چکیده تاریخ ایران از باستان تا پایان دوره قاجار،علی غلامرضائی،انتشارات دافوس

با کانال همای خبر همراه باشید