سیزده بدردرایران باستان

علی غلامرضائی:
اختصاصی همای خبر/سیزده بدردرایران باستان/تهیه کننده علی غلامرضائی مدرس دانشگاه وپژوهشگرتاریخ . روز سیزده هر‌ماه در جدول سی روز ایران باستان، مربوط است به فرشته تیر یا تیشتر که ستاره باران است و ارتباط با آب و باران دارد، و بسیار روز خجسته و مبارکی است. پس روز سیزده در اعتقادات مردم ایران باستان به هیچ عنوان نحس نبوده است.در جدول مربوط به سعد و نحس روزها نیز روز سیزدهم مبارک آمده است. مردم باستان در مورد این روز معتقد بودند که جمشید شاه (بنیانگذار نوروز) روز سیزده نوروز را در صحرای سبز و خرم، خیمه و خرگاه برپا می‌کرد و بار عام می‌داد. چندین سال متوالی این کار را انجام داد که در نتیجه این مراسم در ایران زمین به صورت سنت و مراسم درآمد.
در تحلیلی دیگر این‌طور بیان می‌گردد: ایرانیان پس از دوازده روز جشن‌گرفتن و شادی‌کردن که به یاد دوازده ماه از سال است، روز سیزدهم نوروز را که فرخنده است به باغ و صحرا می‌رفتند و شادی می‌کردند و در حقیقت بدین ترتیب رسمی‌بودن دوره نوروز را به پایان می‌رسانیدند.
یکی از کارهای روز سیزده‌بدر، علف گره‌زدن است. در‌مورد سابقه این رسم می‌گویند که مربوط است به فرزندان کیومرث. یعنی اولین زوج یا اولین پدر و مادر (مشیه و مشیانه). زرتشتیان معتقدند چون این دو با هم ازدواج کردند، دو شاخه «مورد» را گره زدند و پایه ازدواج خود را بنا نهادند و از آن زمان به بعد این رسم معمول گردید. فراموش نکنیم که هر کدام از نام های تاریخی در ورای خود ، دنیایی از پشتوانه و فرهنگ دارند و کسی حق ندارد با نام های تاریخی یک ملت این گونه رفتار کند و به میل خود آنها را تحریف کند. از میان جشن های کهن ایران ، می توان گفت که تنها عید نوروز مانده و متعلقاتش “چهارشنبه سوری و سیزده بدر”.

با این حال تلاش هایی وجود دارد که این عید و اجزایش هم رفته رفته کم رنگ شوند و حداکثر به تعطیلاتی برای تجدید قوا و مسافرت رفتن تبدیل شوند.
داستان «استر و مردخای» یکی از قصه های مشهور یهودیان است که در قلمروی یک پادشاه ایرانی به نام «اخشورش» رخ می دهد. این داستان در اصل تنها در منابع یهودی وجود دارد و از نظر تاریخی قابل اثبات نیست چرا که در تضاد جدی با منابع دیگر از جمله منابع معتبر قرار دارد.در هیچ منبعی معتبر از ارتباط جشن سیزده به در باپوریم گزارشی نیست و از نظر زمانی پوریم و سیزده به در یکسان نیستند.

با بررسی منابع کهن ایرانی اثری از نحس بودن سیزدهم فروردین مشاهده نمی‌شود و حتی وقتی به صورت ویژه درباره «سیزدهم فروردین» در منابع جستجو می‌کنیم، اشاره به فرخندگی این روز شده است. در آثارالباقیه بیرونی جدولی برای سعد یا نحس بودن روزها وجود دارد که در آن از سیزدهم فروردین با عنوان «سعد» یاد شده است (بیرونی، ١٣٨۶: ص ٣۵٩)در گاهشماری ایرانی هر روزِ ماه یک نام ویژه دارد و نام روز سیزدهم، «تیر» (تیشتر) است. تیر، ایزد باران می‌باشد و این ایزد جایگاه والایی در آیین زردشتی دارد. در یشت‌های اوستا بخشی هم مختص این ایزد است و تیشتر یشت نام دارد. در این یشت از نبرد تیشتر با اپوش، دیو خشکسالی و پیروزی این ایزد بر او و نتایج حاصل از آن سخن به میان می‌آید (تفضلی، ١٣٨۹: ۵١).

علاوه بر دانشنامه‌ها و مقالات علمی فراوان که داستان استر را افسانه می‌دانند حتی دانشنامه جهانی یهود هم به افسانه‌ای و نادرستی داستان استر اعتراف کرده است ( شاکر، ۱۳۸۹: ص ۱۵۲).

در اینجا به صورت خلاصه چند دلیل از هزاران دلیلی که داستان استر افسانه ای بیش نیست را می‌آوریم:

– در طومار‌های دریای مرده اثری از کتاب استر نیست!

– در هیج منبع تاریخی و آثار باستانی اثری از این داستان نیست!

– نویسنده داستان استر نامعلوم است! کتاب استر پس از حمله اسکندر، وارد متون یهودی شده است چرا که تا پیش از آن این داستان را قابل ردیابی نیست!

– بر اساس داستان استر سن مردخای افسانه ای است و بیش از ۱۰۰ سال سن دارد!!

– یهودیان در آثار هخامنشیان بسیار کمرنگ هستند و اصلا نگاره آنها در پارسه (تخت جمشید) وجود ندارد!

– بر اساس کتیبه‌های رسمی هخامنشی، ایران بیست و چند ایالت داشته است ولی در داستان استر از ۱۲۷ ولایت نام برده می‌شود!!!

یعنی نویسنده داستان استر کوچکترین آشنایی با فرمانروایی ایرانیان نداشته است!!!

– در داستان استر از ضیافتی یاد می‌شود که ۱۸۰ روز به طول انجامید!!! هیچ کدام از جشن های ایرانی چنین شرایطی نداشتند!!

یعنی نویسنده داستان استر کوچکترین آشنایی با فرهنگ ایرانی نداشته است!!

منابع:۱– خالقیان، مجید (۱۰ فروردین ۱۳۹۹). «سیزده به در نحس نیست و به یهودیان ربطی ندارد». پایگاه خردگان.

۲– بیرونی، ابوریحان (١٣٨۶). آثارالباقیه عن القرون الخالیه. ترجمه اکبر داناسرشت. تهران: امیر کبیر.

۳– تفضلی، احمد (١٣٨۹). تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام. تهران: سخن.

۴– شاکر، محمد کاظم؛ فیاض، محمد سعید (بهار و تابستان ۱۳۸۹). «هامان و ادعای خطای تاریخی در قران» مجله قران شناخت، سال ۳، شماره ۵.

۵– لاله زار، حمامی؛ شموئلیان، امین (تابستان ١۳۹۲). «عدم انطباق پوریم با سیزده فروردین». انجمن کلیمیان تهران.

با کانال همای خبر همراه باشید.

http://homaygilanir